Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności

główne wyzwania rozwojowe, cele i kierunki w tym zakresie, które
mają być punktem odniesienia dla innych strategii rozwoju. Dopre-
cyzowany został horyzont czasowy: przez horyzont długookresowy
rozumie się czas nie krótszy niż 15 lat. Z założenia długookresowa
strategia rozwoju kraju w aspekcie przestrzennym ma mieć nieco in-
ny zakres niż Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
o której mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu prze-
strzennym. Głównym celem długookresowej strategii rozwoju kraju
w tym zakresie jest zapewnienie ładu przestrzennego i jednoczesne
wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego, z uwzględnieniem
zasady zrównoważonego rozwoju. Dokument ten nie będzie odnosić
się jedynie do docelowego zagospodarowania przestrzennego kraju,
lecz ma także zawierać część strategiczno-wizyjną przestrzennego
rozwoju kraju w perspektywie długookresowej (opartą na paradyg-
macie rozwoju zrównoważonego). Ponadto długookresowa strategia
rozwoju kraju będzie miała doprecyzowany horyzont czasowy – nie
krótszy niż 15 lat, czego nie określają obecne przepisy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym w stosunku do Koncepcji Prze-
strzennego Zagospodarowania Kraju. Zakłada się, że docelowo
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju będzie stanowi-
ła element długookresowej strategii rozwoju kraju.
b) wprowadzono art. 12a ust. 3 stanowiący o tym, że średniookresowa
strategia rozwoju kraju uwzględnia ustalenia zawarte w długookre-
sowej strategii rozwoju kraju. Celem jest uzyskanie lepszego powią-
zania pomiędzy planowaniem przestrzennym a nurtem społeczno-
gospodarczym programowania i zapewnienie skutecznej realizacji
polityki przestrzennej państwa. Relacje tych dwóch dokumentów są
także zapewnione przez art. 10 ust. 2 pkt 4, zgodnie z którym długo-
okresowa strategia rozwoju kraju (w części odnoszącej się do prze-
strzeni) określa w szczególności rekomendacje do uwzględnienia
21
w średniookresowej strategii rozwoju kraju, w tym wskazania, co do
obszarów problemowych o znaczeniu krajowym,
c) w art. 13 ust. 1 zostały powiązane relacje średniookresowej strategii
rozwoju kraju (w wymiarze przestrzennym) również z poziomem
regionalnym,
d) art. 14 określa wymóg zapewnienia zgodności strategii rozwoju,
o których mowa w art. 9 pkt 3, ze średniookresową strategią rozwoju
kraju w celu utrzymania spójności poszczególnych dokumentów
względem celów i kierunków rozwoju określonych we wiodącym
dokumencie strategicznym, jakim jest średniookresowa strategia
rozwoju kraju. Ponadto strategie, o których mowa w art. 9 pkt 3,
będą poddawane analizie pod kątem spełnienia warunków określo-
nych w art. 13 ust. 1 dotyczących wymogów, co do struktury i pod-
stawowych elementów, jakie powinny zawierać te dokumenty. Opi-
nia uwzględniająca powyższe kryteria będzie przygotowywana przez
ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a następnie
przedkładana wraz z projektem strategii rozwoju, o której mowa
w art. 9 ust. 3, pod obrady Rady Ministrów w celu przyjęcia w dro-
dze uchwały,
e) przez dodanie art. 14a została zapewniona spójność programowania
społeczno-gospodarczego z planowaniem przestrzennym na pozio-
mie regionalnym,
f) wyodrębnienie krajowej strategii rozwoju regionalnego (art. 14a
i 14b) z kategorii strategii rozwoju odnoszących się do regionu jest
odpowiedzią na brak w segmencie polityki regionalnej kraju doku-
mentu określającego uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju regio-
nalnego, politykę państwa wobec regionów, ich grup lub obszarów
problemowych oraz zasady i mechanizmy współpracy, a także koor-
dynacji działań podejmowanych przez Radę Ministrów na poziomie
22
krajowym z działaniami podejmowanymi przez samorząd terytorial-
ny na poziomie regionu,
g) art. 14b ma na celu wskazanie elementów oraz zakresu krajowej
strategii rozwoju regionalnego, która będzie, w myśl tego artykułu,
określać uwarunkowania, cele i kierunki tego rozwoju, oraz zasady
i mechanizmy współpracy, a także wskaże mechanizmy koordynacji
działań podejmowanych przez Radę Ministrów na poziomie krajo-
wym, z działaniami podejmowanymi przez samorząd terytorialny na
poziomie regionu. Ważne jest, że dla zapewnienia spójności w ca-
łym projektowanym systemie programowania strategicznego kraju,
w krajowej strategii rozwoju regionalnego będą uwzględniane prze-
pisy i ustalenia takich dokumentów jak średniookresowa strategia
rozwoju kraju, a także innych strategii rozwoju,
g) w art. 14c proponuje się wprowadzenie do polskiego systemu praw-
nego dokumentu „narodowa strategia spójności”, w rozumieniu
przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia

11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Euro-
pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Fundu-
szu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporzą-
dzenie (WE) nr 1260/1999, w celu zapewnienia realizacji europej-
skiej polityki spójności. Jednocześnie strategia ta zastępuje „plan
wykonawczy”, odnoszący się w dotychczasowej ustawie do tego ty-
pu dokumentu. Strategią taką stają się Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 – 2013,
h) dodany art. 14d ma na celu powiązanie programowania strategiczne-
go z wieloletnim programowaniem budżetowym, określonym
w przepisach o finansach publicznych.
13) Dot. art. 15 – 20 – propozycje zmian art. 15 – 20 mają na celu systemo-
we uporządkowanie zagadnień związanych z koordynacją działań po-
dejmowanych w ramach programów współfinansowanych ze środków
23
Unii Europejskiej z programami i projektami współfinansowanymi ze
źródeł krajowych budżetu państwa i funduszy celowych.
W art. 15 wprowadzono rozgraniczenie programów na programy opera-
cyjne (w tym krajowe i regionalne) wymagane do uzyskania środków
pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych źródeł zagranicz-
nych oraz na programy rozwoju (w tym programy wojewódzkie w ro-
zumieniu ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa
oraz programy wieloletnie w rozumieniu art. 117 ustawy o finansach pu-
blicznych), realizujące cele zawarte w strategiach rozwoju odnoszących
się do przestrzeni, sektorów, dziedzin lub regionów.
Obecnie istnieje jeden termin „programy operacyjne” dla obu ww. kate-
gorii, co w praktyce, z uwagi na specyficzne reguły i wymagania doty-
czące wdrażania w szczególności funduszy strukturalnych, może nastrę-
czać problemy natury realizacyjnej. Rozgraniczenie różnych kategorii
programów wpłynie na usprawnienie procesu ich przygotowywania
i wdrażania.
Wprowadzenie zmian pozwoli precyzyjnie określić, że programami
o charakterze międzynarodowym, realizowanymi na podstawie umów
lub porozumień międzynarodowych, są programy realizowane w ramach
celu Europejska Współpraca Terytorialna oraz programy w ramach Eu-
ropejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa.
Ponadto art. 15 wprowadza obowiązek opracowania raportu ewaluacyj-
nego przed przyjęciem danego programu. Projekt ustawy wzmacnia
w ten sposób rolę ewaluacji, jako narzędzia obiektywnej oceny projektu,
programu lub polityki na wszystkich etapach, tj. planowania, realizacji
i mierzenia rezultatów. Ewaluacja ma na celu poprawę: jakości, skutecz-
ności i spójności pomocy funduszy oraz strategii i realizacji programów
w odniesieniu do konkretnych problemów kraju czy regionów, z jedno-
czesnym uwzględnieniem celu w postaci trwałego rozwoju. Znaczenie
i rola ewaluacji wzrasta zgodnie z trendami w UE i innych krajach. Do-
24
tychczasowe doświadczenia potwierdzają przydatność tego narzędzia
w procesie zwiększania, jakości i efektywności programowania strate-
gicznego. Biorąc pod uwagę szczególne przypadki przewiduje się moż-
liwość odstąpienia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
rozwoju, od obowiązku opracowywania ewaluacji ex-ante na podstawie
podstawowych kryteriów przytoczonych w przepisie.
Art. 16 ma na celu sprecyzowanie relacji horyzontu czasowego pomię-
dzy programami a strategiami rozwoju i określenie hierarchii pomiędzy
tymi dwoma rodzajami dokumentów.
W art. 17 przedstawione zostały podstawowe części składowe progra-
mów celem zapewnienia podstaw dla jednolitej struktury tych dokumen-
tów. Ponadto w ust. 2 przytoczono dodatkowe wymogi dla programów
operacyjnych wynikające z przepisów wspólnotowych. Dodatkowo,
w celu uniknięcia błędnej interpretacji, iż program operacyjny określa
szczegółowo system realizacji programu operacyjnego (w rzeczywistości
na system ten składa się cały szereg dokumentów – zarówno program,
jak i jego szczegółowy opis, wytyczne, różnego rodzaju podręczniki
procedur, itp.), doprecyzowano, że program operacyjny określa podsta-
wowe założenia systemu realizacji. Ponadto podtrzymano zasadę, że za-
pewnienie finansowania programów odbędzie na zasadach określonych
w przepisach o finansach publicznych oraz utrzymano zasadę, że
w przypadku, gdy źródłem dofinansowania w ramach programu opera-
cyjnego są środki pochodzące z funduszy celowych, dofinansowanie w
tym zakresie odbywa się na podstawie przepisów dotyczących tych fun-
duszy, dotyczy to m.in. Funduszu Pracy.
Art. 18 określa odpowiedzialność za przygotowanie i uzgodnienie do-
kumentów programowych właściwych podmiotów w podziale na krajo-
we programy operacyjne, regionalne programy operacyjne oraz progra-
my rozwoju.
25