Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności

VI. Dot. art. 6 – zmiany w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowa-
dzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658 oraz z 2007 r. Nr 140,
poz. 984)
Główne obszary nowelizacji ustawy zakładają umożliwienie zarządzania po-
lityką rozwoju w skali kraju i koordynacji krajowych instrumentów realiza-
cyjnych (strategii rozwoju, programów), silniejsze zaakcentowanie celów
i problemów rozwoju regionalnego, włączenie do systemu elementów prze-
strzennych, zapewnienie właściwego przygotowania krajowych i regional-
nych dokumentów programowych niezbędnych do pozyskiwania funduszy
europejskich.
Propozycje powyższych zmian są odpowiedzią na braki w polskim systemie
prawnym w hierarchii oraz systemie zależności dokumentów strategicznych,
programujących rozwój społeczno-gospodarczy kraju oraz nieusystematy-
zowanie w podejmowaniu przez poszczególne podmioty działań strategicz-
nych, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym.
Należy zaznaczyć, że większość z wprowadzonych do ustawy zmian dotyczy
wzajemnego powiązania już istniejących dokumentów strategicznych (takich
jak Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015, Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 – 2013) z innymi dokumentami tworzonymi dla sektorów
i poszczególnych obszarów. Dla zagwarantowania współzbieżności celów
kładzie się nacisk na wzmocnienie procesu partnerstwa i koordynacji na eta-
pie tworzenia i realizacji poszczególnych strategii.
Nową strategią, jaką wprowadza się do systemu planowania polityki rozwoju
jest długookresowa strategia rozwoju kraju, aby umożliwić podejście do poli-
tyki rozwoju w długiej perspektywie. Potrzeba przygotowania tego doku-
mentu wynikała także z zaleceń UE dotyczących stworzenia długookresowej
strategii zrównoważonego rozwoju kraju – stanowisko Rady Ministrów w tej
sprawie zostało przyjęte w dniu 1 lutego 2008 r. Długookresowa strategia
rozwoju kraju będzie zawierała aspekt przestrzenny, równorzędny ze spo-
łeczno-gospodarczym. W tym zakresie strategia będzie odpowiedzią na brak
16
odniesień do aspektów przestrzennych i regionalnych w społeczno-
gospodarczych dokumentach strategicznych. Dokument taki jest szczególnie
ważny dla zapewnienia ładu przestrzennego w długofalowym rozwoju kraju
i jego regionów.
Biorąc pod uwagę niską skuteczność polityki państwa wobec regionów prze-
jawiającą się, m.in. w małej skuteczności w zakresie redukowania zróżnico-
wań zarówno w układzie regionalnym, jak i w przekroju wewnątrz regional-
nym (brak określenia zakresu interwencji państwa w odniesieniu do działań
podejmowanych na rzecz rozwoju danego regionu istotnych z punktu widze-
nia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz stopnia zależności między
polityką regionalną i przestrzenną), przewiduje się przygotowanie odrębnej
krajowej strategii rozwoju regionalnego. Należy przy tym zwrócić uwagę na
oczekiwania ze strony władz samorządowych na taki dokument, jak również
dotyczący rozwoju przestrzennego. Zapowiedź przygotowania narodowej
strategii rozwoju regionalnego miała miejsce w expose Prezesa Rady Mini-
strów Donalda Tuska.
W odniesieniu do pozostałych strategii, nowelizowana ustawa nie wprowa-
dza zmian z wyjątkiem terminologii – średniookresową strategią rozwoju
kraju stanie się obecna Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015, narodową stra-
tegią spójności staną się Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
2007 – 2013, natomiast przykładową strategią ponadregionalną jest Strategia
Rozwoju Polski Wschodniej.
Zmiany zaproponowane w nowelizacji dotyczą w szczególności poniższych
aspektów.
1) Dot. art. 1 ust 2 – przepis dostosowano do ogólnych zasad obowiązują-
cych dla programów realizowanych z wykorzystaniem środków UE,
a mianowicie doprecyzowano, że programy są „współfinansowane” ze
środków wspólnotowych, a nie jak dotychczas „finansowane”, co suge-
ruje aktualnie obowiązujący przepis. Wprowadzone określenie „współfi-
nansowane” w miejsce „finansowane” oznacza, że programy, o których
17
mowa w tym przepisie, są realizowane także z udziałem środków innych
niż unijne (chodzi tu o środki krajowe pochodzące z budżetu państwa).
Jest to powszechnie obowiązująca dla funduszy europejskich ogólna
reguła współfinansowania mówiąca,
że środki pochodzące
z budżetu wspólnotowego powinny stanowić jedynie uzupełnie-
nie/współfinansowanie wsparcia udzielanego w ramach danego progra-
mu w danym państwie członkowskim.
2) Dot. art. 2 – zmiana przepisu polega na doprecyzowaniu definicji polity-
ki rozwoju, w kierunku kompleksowego określenia jej zakresu przez sil-
niejsze zaakcentowanie potrzeby zapewnienia spójności regionalnej
i przestrzennej, włączenie celów nakierowanych na podnoszenie konku-
rencyjności gospodarki oraz tworzenie nowych miejsc pracy wynikają-
cych z realizacji Odnowionej Strategii Lizbońskiej.
Polityka rozwoju powinna obejmować wszystkie obszary tematyczne,
zarówno te będące w zakresie odpowiedzialności poszczególnych resor-
tów, jak i te, które są obszarami ponadresortowymi, dlatego też zrezy-
gnowano z dotychczasowego, zbyt wąskiego katalogu obszarów, do któ-
rych odnosiła się polityka rozwoju.
3) Dot. art. 3 – zmiany w tym przepisie dotyczą rezygnacji z określenia po-
ziomów (obszarów) prowadzenia polityki rozwoju dotychczas przypisa-
nych poszczególnym organom władzy. Zapewnia to większą elastycz-
ność w zakresie prowadzenia polityki rozwoju, z poszanowaniem zasady
subsydiarności – dotychczasowe przepisy usztywniały obszary prowa-
dzenia tej polityki (w szczególności dotyczy to Rady Ministrów, która
w świetle dotychczasowych przepisów nie miała formalno-prawnych
podstaw do prowadzenia polityki rozwoju wobec regionów).
4) Dot. art. 3a – dodany przepis określa funkcję koordynacyjną ministra
właściwego do spraw rozwoju regionalnego w zakresie realizacji strate-
gii rozwoju kraju przez działania określone w tym przepisie. Przepis ten
jest istotny ze względu na konieczność jasnego wskazania wiodącej roli
18
ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w zakresie koordy-
nacji polityki rozwoju.
5) Dot. art. 4 – zmiany mają na celu doprecyzowanie przepisu dotyczącego
sposobu prowadzenia polityki rozwoju, zgodnie ze zmianami systemo-
wymi wprowadzonym do ustawy.
6) Dot. art. 5 – zmiany oraz uzupełnienia definicji w art. 5 pkt 4a i pkt 11 są
wynikiem zmian wprowadzonych w treści ustawy.
7) Dot. art. 6 – w przepisie tym, regulującym kwestie przeprowadzania
konsultacji projektów strategii rozwoju doprecyzowano, w jakim zakre-
sie odbywają się konsultacje przez wprowadzenie ogólnego sformuło-
wania na określenie wszystkich dokumentów strategicznych określonych
w ustawie. Natomiast kwestia przeprowadzania konsultacji dokumentów
programowych jest uregulowana przez przepis art. 19a ust. 1 i polega na
rezygnacji z konieczności przeprowadzania konsultacji programów
z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu, co pozwoli na usprawnienie
i przyspieszenie procesu przygotowywania dokumentów.
8) Dot. art. 6a – dodany przepis dotyczy obowiązku przeprowadzenia dla
strategii rozwoju i programów postępowania w sprawie oceny oddziały-
wania na środowisko, zgodnie z przepisami dotyczącymi udziału społe-
czeństwa w ochronie środowiska oraz ocen oddziaływania na środowi-
sko w przypadkach wymaganych przez te przepisy.
9) Dot. uchylenie art. 7 i 8 – przepisy dotyczą Stałych Konferencji Współ-
pracy. Intencją powołania tych Konferencji było utworzenie stałego fo-
rum wymiany myśli i opinii, swoistego forum dla dyskusji dotyczących
polityki rozwoju w aspekcie regionalnym. Jednakże zarzuca się Konfe-
rencjom, że stanowią one sztuczny twór, pozornie mający umożliwić
działania, które mogły być podejmowane w stanie prawnym sprzed
ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju bez konieczności two-
rzenia nowych regulacji w tym zakresie. Wskazuje się również, że wkra-
19
czają one w kompetencje poszczególnych jednostek samorządu teryto-
rialnego. Niewątpliwie zadania, dla wykonywania, których Konferencje
miały być powołane, mogą być realizowane bez odrębnej regulacji na
poziomie ustawowym. Stąd też, biorąc powyższe pod uwagę, zapropo-
nowano uchylenie art. 7 i 8.
10) Dot. art. 9 – zmiana dotychczasowego brzmienia niniejszego artykułu
ma na celu uporządkowanie programowania strategicznego w Polsce
i skonstruowania spójnej hierarchii dokumentów w tym zakresie i okre-
ślenia ich wzajemnych zależności. W ramach proponowanego systemu
strategii rozwoju uwzględnia się m.in. długookresową strategię rozwoju
kraju, pozostawiając jednak wiodącą rolę średniookresowej strategii
rozwoju kraju.
11) Dot. art. 10 i 11 – proponowane przepisy określają elementy długookre-
sowej strategii rozwoju kraju, a także tryb opracowywania i przyjmowa-
nia tego dokumentu.
12) Dot. art. 12 – 14 – analogicznie jak art. 10 i 11 projektowane przepisy
określają główne elementy oraz tryb opracowywania długookresowej
strategii rozwoju kraju, średniookresowej strategii rozwoju kraju oraz
innych strategii rozwoju, w tym krajowej strategii rozwoju regionalnego
oraz strategii ponadregionalnych. Obecnym regulacjom ustawy o zasa-
dach prowadzenia polityki rozwoju zarzuca się brak kompleksowości
oraz uwzględnienia rzeczywistych potrzeb programowych, a także wy-
starczającego powiązania pomiędzy poszczególnymi dokumentami
o charakterze strategiczno-programowym. W związku z powyższym za-
proponowano następujące zmiany:
a) wprowadzenie
do
długookresowej strategii rozwoju kraju aspektu
przestrzennego, równorzędnego do pozostałych (art. 12a) ma na celu
umożliwienie prowadzenia długoterminowej krajowej polityki prze-
strzennej. W części przestrzennej dokument ten ma określać uwa-
runkowania wewnętrzne i zewnętrzne przestrzennego rozwoju kraju,
20