Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

U Z A S A D N I E N I E
Zmiany w ustawie z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw
i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach
tradycyjnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 10, poz. 68) wynikają z konieczności
dostosowania obowiązującej ustawy do prawa wspólnotowego, a także z dwu-
letnich doświadczeń funkcjonowania listy produktów tradycyjnych i jej obsługi
przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych. W marcu 2006 r.
w ramach reformy wspólnotowej polityki jakości żywności uchwalono nowe
rozporządzenia, zastępujące do tej pory obowiązujące rozporządzenie Rady
(EWG) nr 2081/92 z dnia 14 lipca 1992 r. w sprawie ochrony oznaczeń
geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych
oraz rozporządzenie Rady (EWG) nr 2082/92 w sprawie świadectw
o szczególnym charakterze dla produktów rolnych i środków spożywczych.
Obecnie politykę jakości w Unii Europejskiej regulują: rozporządzenie Rady
nr 510/2006 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia
produktów rolnych i środków spożywczych i rozporządzenie Rady nr 509/2006
w sprawie gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych
i środków spożywczych, a także rozporządzenie Komisji nr 1898/2006 z dnia
14 grudnia 2006 r. określające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia
Rady (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw
pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych oraz rozporządzenie
Komisji nr 1216/2007 z dnia 18 października 2007 r. określające szczegółowe
zasady wykonania rozporządzenia Rady nr 509/2006 w sprawie gwarantowanych
tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych.
Rozporządzenie Komisji nr 1898/2006 i rozporządzenie Komisji nr 1216/2007
są przepisami wykonawczymi do rozporządzeń podstawowych, dlatego też nie
ma potrzeby bezpośredniego przywoływania ich w tekście projektowanej ustawy.
Projektowane zmiany wynikają więc ze zmian we wspólnotowym systemie
rejestracji i ochrony nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych produktów

2



rolnych i środków spożywczych oraz produktów będących gwarantowanymi
tradycyjnymi specjalnościami.
W zakresie terminologii najważniejsze jest zastąpienie „świadectwa spe-
cyficznego charakteru” terminem „gwarantowana tradycyjna specjalność”.
Pozostałe zmiany w tym zakresie również wynikają z reformy wspólnotowej
polityki jakości żywności. Zmiana terminów w art. 12 ust. 2 (uzupełnienie
wniosku niespełniającego wymogów formalnych) i w art. 16 (wpis wniosku do
rejestru wewnętrznego wniosków) podyktowana została doświadczeniem
związanym z ponaddwuletnim funkcjonowaniem systemu weryfikacji wniosków
o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i gwarantowanych
tradycyjnych specjalności. Wynika ona z konieczności usprawnienia pracy
ministra ze względu na coraz większą liczbę składanych wniosków.
Wprowadza się art. 22a, na mocy którego minister właściwy do spraw rynków
rolnych może przyznać zainteresowanemu podmiotowi, który złożył zastrzeżenie
do wniosku o rejestrację nazwy jako chronionej nazwy pochodzenia lub
chronionego oznaczenia geograficznego, okres dostosowawczy na używanie tej
nazwy, pod warunkiem, że podmiot ten wprowadzał do obrotu produkty zgodnie
z prawem, nieprzerwanie używając danej nazwy przez okres co najmniej pięciu
lat. Prawo i warunki przyznania takiego okresu dostosowawczego przez państwo
członkowskie określone zostało w art. 5 ust. 6 rozporządzenia Rady (WE)
nr 510/2006.
W obu rozporządzeniach Rady przyjęte zostały jednakowe wymagania dotyczące
struktur kontrolnych, jakie mogą wprowadzić państwa członkowskie. Kontrola
ta może być przeprowadzana przez jeden lub kilka właściwych organów
odpowiedzialnych za kontrolę urzędową lub jeden, lub kilka organów
kontrolnych działających jako jednostki certyfikujące produkty. Rozporządzenia
dopuszczają zatem wykonywanie zadań kontrolnych zarówno przez
państwowe inspekcje kontrolne, jak i prywatne podmioty – jednostki
certyfikujące. Na podstawie obowiązujących przepisów kontrolę zgodności



3



procesu produkcji produktów rolnych i środków spożywczych ze specyfikacją
mogą przeprowadzać akredytowane i upoważnione jednostki certyfikujące oraz
Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Działalność prywatnych jednostek jest dodatkowo nadzorowana przez Głównego
Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Proponowane zmiany zawarte w projekcie mają m.in. na celu oddzielenie,
w przypadku Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-
Spożywczych, funkcji organu kontrolującego zgodność procesu produkcji
produktów rolnych i środków spożywczych ze specyfikacją od funkcji organu
nadzorującego jednostki certyfikujące, które również przeprowadzają kontrolę
zgodności procesu produkcji produktów regionalnych i tradycyjnych ze
specyfikacją. Zgodnie z projektowaną ustawą Główny Inspektor Jakości
Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych ma być wyłącznie organem
nadzorującym podmioty odpowiedzialne za przeprowadzanie kontroli zgodności
procesu produkcji ze specyfikacją. Bezpośrednio za kontrolę zgodności procesu
produkcji ze specyfikacją odpowiedzialne mają być natomiast jednostki
certyfikujące oraz wojewódzcy inspektorzy jakości handlowej artykułów rolno-
spożywczych. Przypisanie odpowiedzialności za kontrolę zgodności procesu
produkcji ze specyfikacją wojewódzkim inspektorom jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych podyktowane jest troską o zapewnienie
powszechnej dostępności usług kontrolnych wszystkim producentom zainte-
resowanym przeprowadzeniem takiej kontroli. Na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej funkcjonują obecnie cztery jednostki certyfikujące upoważnione do
dokonywania kontroli zgodności procesu produkcji produktów regionalnych
i tradycyjnych ze specyfikacją oraz szesnaście wojewódzkich inspektoratów
jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Tylko ich współistnienie na
rynku gwarantuje, że każdy zainteresowany kontrolą producent będzie mógł
skorzystać ze świadczonych przez te organy usług. Upoważnienie, oprócz
prywatnych jednostek certyfikujących, także państwowych organów kontrolnych
do przeprowadzania kontroli procesu produkcji ze specyfikacją jest ponadto



4



niezmiernie ważne z punktu widzenia zagwarantowania producentom
niewygórowanych cen na usługi kontrolne – zgodnie z prawem wspólnotowym
koszty kontroli zgodności procesu produkcji ze specyfikacją ponoszone są przez
podmioty podlegające takiej kontroli.
Na uwagę zasługuje również fakt, iż dotychczas wszyscy producenci
(wnioskodawcy), którzy złożyli wnioski o rejestrację nazw pochodzenia,
oznaczeń geograficznych lub gwarantowanych tradycyjnych specjalności
wskazywali jako organ kontrolny Głównego Inspektora Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych. Jeśli wybierana była prywatna jednostka
certyfikująca to tylko jako dodatkowy, obok Głównego Inspektora Jakości
Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, organ kontrolny. Konkludując
należy stwierdzić, że rynek uznanych przez Komisję Europejską i chronionych
na całym terytorium Wspólnoty produktów regionalnych i tradycyjnych w Polsce
dopiero się rozwija. Nie można zatem doprowadzić do sytuacji, kiedy już na
samym początku rozwój ten zostanie zablokowany przez niedostępne lub zbyt
drogie usługi kontrolne. Dlatego też konieczne jest współistnienie na rynku
zarówno podmiotów prywatnych – jednostek certyfikujących, jak też podmiotów
państwowych – wojewódzkich inspektorów jakości handlowej artykułów rolno-
-spożywczych.
W celu dostosowania wzoru świadectwa jakości handlowej wydawanego przez
wojewódzkich inspektorów jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
do wymagań systemu chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń
geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności, czyli potwier-
dzenia zgodności procesu produkcji ze specyfikacją, w projekcie ustawy
zamieszczono upoważnienie dla ministra właściwego do spraw rynków rolnych
do określenia, w drodze rozporządzenia, wzoru świadectwa jakości handlowej
potwierdzającego zgodność procesu produkcji produktów rolnych i środków
spożywczych ze specyfikacją. Dostosowanie to jest niezbędne, albowiem
przedmiotem kontroli w przypadku produktów zarejestrowanych jako chroniona
nazwa pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub gwarantowana



5



tradycyjna specjalność jest zarówno proces produkcji, jak i gotowy wyrób, a nie
jedynie partia gotowych produktów rolnych lub środków spożywczych, jak to
jest w przypadku wydawania świadectwa jakości handlowej zgodnie z ustawą
z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577, z późn. zm.). Termin, na jaki wydane
będzie świadectwo jakości handlowej potwierdzające zgodność procesu
produkcji, będzie określany przez wojewódzkiego inspektora jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych dokonującego kontroli.
Zmiana art. 47 ust. 1 ustawy ma na celu ujednolicenie i uściślenie kryteriów
oceny wniosków o wpis na listę produktów tradycyjnych przez marszałków
województw. Dla celów uznawania produktów za tradycyjne doprecyzowano,
że produkty wpisywane na listę produktów tradycyjnych powinny stanowić
element dziedzictwa kulturowego regionu, w którym są wytwarzane oraz być
elementem tożsamości społeczności lokalnej. Zmiana ta ma chronić listę
produktów tradycyjnych przed wpisywaniem na nią produktów, które choć są
wytwarzane co najmniej od 25 lat, to jednak nie mają związku z kulturą
i tradycją ziem polskich i zamieszkujących je społeczności.
Wprowadzono także obowiązek dołączania do wniosku o wpis na listę
produktów tradycyjnych streszczenia najważniejszych informacji dotyczących
produktu, to jest przedstawienia na jednej stronie informacji dotyczących nazwy
produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego, jego rodzaju,
charakterystyki, a także informacji o jego tradycji, pochodzeniu oraz historii.
Streszczenie to jest niezbędne, ponieważ minister właściwy do spraw rynków
rolnych w świetle obowiązującej ustawy ma obowiązek zamieszczania
informacji na temat produktów wpisanych na listę na stronie internetowej urzędu
obsługującego ministra.
W art. 50 ust. 1 pkt 3 lit. e ustawy doprecyzowano, że informacje umieszczane
we wniosku muszą potwierdzać spełnienie wymagań określonych w art. 47 ust. 1
ustawy. Przepis ten ma na celu podniesienie jakości nadsyłanych wniosków.