Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości

Projekt


ROZPORZ DZENIE
MINISTRA FINANSÓW
z dnia
w sprawie szczególnych zasad rachunkowości domów maklerskich i jednostek
organizacyjnych banków, w ramach których prowadzona jest działalność maklerska

Na podstawie art. 81 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U.
z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1. 1. Rozporządzenie określa szczególne zasady rachunkowości domów maklerskich i
jednostek organizacyjnych banków, w ramach prowadzonej działalności maklerskiej, w tym
zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniach finansowych oraz odpowiednio w
skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych grup kapitałowych oraz w sprawozdaniach z
działalności.
2. Przepisów niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do banków, w ramach których
prowadzona jest działalność maklerska, o których mowa w art. 55 ust. 5 ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości.
§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:
1) ustawa - ustawę z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,
2) ustawa o obrocie instrumentami finansowymi - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 1119),
3) ustawa o giełdach towarowych - ustawę z dnia 26 października 2000 r. o giełdach
towarowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019 i Nr 183, poz. 1537 i 1538 oraz z 2006 r. Nr
157, poz. 1119),
4) dom maklerski - niebędący bankiem podmiot prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, w
rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,

1 Minister Finansów kieruje działem administracji rządowej – finanse publiczne, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra
Finansów (Dz. U. Nr 131, poz. 908 i Nr 169, poz. 1204).
2 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535, Nr 124, poz.
1152, Nr 139, poz.1324 i Nr 229, poz. 2276, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 145, poz. 1535, Nr 146, poz. 1546 i Nr
213, poz. 2155, z 2005 r. Nr 10, poz. 66, Nr 184, poz. 1539, Nr 267, poz. 2252, z 2006r. Nr 157, poz. 1119 i Nr 208,
poz. 1540)
5) biuro maklerskie - jednostkę organizacyjną banku, o której mowa w art. 111 ustawy o
obrocie instrumentami finansowymi,
6) towarowy dom maklerski - podmiot działający na podstawie art. 2 pkt 8 ustawy o giełdach
towarowych,
7) fundusz inwestycyjny - osobę prawną, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 r.
o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546, z 2004 r. Nr 146, poz. 1546, z 2005
r. Nr 183, poz. 1537, Nr 183. poz. 1539 oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 1119),
8) fundusz rozliczeniowy - fundusz, o którym mowa w art. 65 ust. 1 ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi,
9) towary giełdowe - towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d) i e) ustawy o
giełdach towarowych,
10) afiliacja - pośredniczenie członka giełdy lub członka rynku pozagiełdowego w zawieraniu
transakcji na rynku regulowanym przez dom maklerski lub biuro maklerskie,
11) klient - osobę prawną, fizyczną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości
prawnej, korzystającą z usług świadczonych przez dom maklerski lub biuro maklerskie na
podstawie umowy, przy czym za klienta nie uważa się domu maklerskiego lub biura
maklerskiego zawierającego transakcje z wykorzystaniem afiliacji, o której mowa w pkt 10,
12) jednostki powiązane - grupę jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 43 ustawy,
13) system kojarzenia ofert - system obrotu instrumentami finansowymi, określonymi w pkt 20,
w którym przeciwstawne oferty kojarzone są według zasady najkorzystniejszej ceny, bez
ustalania kursów otwarcia i zamknięcia,
14) dzień bilansowy - dzień, na który sporządza się sprawozdanie finansowe na podstawie art. 45
ustawy, a także sprawozdania sporządzane przez dom maklerski lub biuro maklerskie na
podstawie innych przepisów,
15) izba gospodarcza - izbę, o której mowa w art. 92 ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi,
16) instrumenty finansowe - maklerskie instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 2
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz udziały i towary giełdowe,
17) rynek regulowany - rynek, o którym mowa w art. 14 ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi,
18) uczestnik systemu rekompensat - dom lub biuro maklerskie uczestniczące w systemie, o
którym mowa w dziale V ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
19) skonsolidowane sprawozdanie finansowe domu maklerskiego - sprawozdanie finansowe
jednostek powiązanych sporządzone zgodnie z zasadami, o których mowa w przepisach
określających szczegółowe zasady sporządzania przez jednostki inne niż banki i zakłady
ubezpieczeń sprawozdania finansowego jednostek powiązanych,
20) instrument pochodny - instrument finansowy spełniający łącznie następujące warunki:
a) jego wartość zależna jest od określonej stopy procentowej, ceny instrumentu finansowego,
ceny towaru, kursu wymiany waluty obcej, indeksu opartego na cenie lub stopie
procentowej, albo innej zmiennej,
b)
nie wymaga początkowej inwestycji lub wymaga tylko niewielkiej początkowej
inwestycji w stosunku do kwoty kontraktu,
c) jego rozliczenie nastąpi w przyszłości,
21) zamortyzowany koszt składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego -
wartość, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe zostały
wycenione w momencie początkowego ujęcia, pomniejszoną o spłaty kwoty kapitału oraz
powiększoną lub pomniejszoną o umorzenia wszelkich różnic pomiędzy wartością

2
początkową a wartością w terminie zapadalności oraz pomniejszoną o odpisy z tytułu trwałej
wartości,
22) efektywna stopa procentowa - stopę, która dyskontuje oczekiwany strumień przyszłych
płatności pieniężnych do bieżącej wartości bilansowej netto przez okres do zapadalności lub
do momentu następnej rynkowej wyceny, stanowiącą wewnętrzną stopę zwrotu składnika
aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego za dany okres; ustalenie tej stopy
obejmuje wszystkie opłaty płacone lub otrzymywane przez dom maklerski,
23) alternatywny system obrotu - system, o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi.
Rozdział 2
Ujmowanie w księgach rachunkowych operacji dotyczących domu lub biura maklerskiego
§ 3. W pasywach bilansu domu maklerskiego wykazuje się zobowiązania powstałe z tytułu
zgromadzenia środków pieniężnych należących do klientów na rachunkach pieniężnych klientów
oraz innych kontach klientów w domu maklerskim.
§ 4. Instrumenty finansowe klientów, zapisane na rachunkach papierów wartościowych
prowadzonych przez dom maklerski lub biuro maklerskie bądź przechowywane przez dom
maklerski lub biuro maklerskie w formie dokumentu, wykazuje się pozaksięgowo, w ujęciu
wartościowym i ilościowym.
§ 5. 1. Instrumenty finansowe nabyte w imieniu i na rachunek własny domu maklerskiego
ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień zawarcia kontraktu, o którym mowa w art. 3 ust. 1
pkt 23 ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Podstawą zapisów na kontach pozabilansowych są zobowiązania o charakterze
finansowym i gwarancyjnym (udzielone i otrzymane) oraz inne zobowiązania w szczególności
związane z realizacją operacji kupna – sprzedaży, udzielonymi i otrzymanymi zabezpieczeniami,
a także wynikające z zawartych przez dom maklerski umów kupna - sprzedaży instrumentów
pochodnych, niebędące instrumentami finansowymi w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 23 ustawy.
§ 6. 1. Wpłaty i dopłaty na rzecz funduszu rozliczeniowego oraz zwrot nadpłat lub części
wkładów z tego funduszu ujmuje się na kontach rozrachunkowych.
2. Wartość całości lub części wniesionych wpłat przeznaczonych na pokrycie zobowiązań
uczestników funduszu rozliczeniowego zwiększa pozostałe koszty operacyjne.
§ 7. 1. Obowiązkowe wpłaty do systemu rekompensat, o którym mowa w dziale V ustawy o
obrocie instrumentami finansowymi, wykazuje się jako należności uczestnika systemu
rekompensat od Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.
2. Rezerwy, o których mowa w art. 138 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
tworzy się w ciężar kosztów w momencie wpłaty do systemu rekompensat. Rezerwy te wykazuje
się jako odpisy aktualizujące wartość należności uczestnika systemu rekompensat od Krajowego
Depozytu Papierów Wartościowych, do wysokości tych wpłat.
3. Pożytki naliczone w związku z zarządzaniem środkami pieniężnymi zgromadzonymi w
systemie rekompensat przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, przysługujące każdemu
uczestnikowi systemu rekompensat, powiększają należności uczestnika systemu rekompensat od

3
Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych i wykazywane są w pasywach bilansu uczestnika
systemu rekompensat.
4.
Koszty prowadzenia przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych systemu
rekompensat, opłaty należne z tytułu zarządzania systemem rekompensat oraz wypłaty środków
pieniężnych z tytułu roszczeń przysługujących uprawnionym podmiotom, określonym w dziale V
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, w części pochodzącej z pożytków, o których
mowa w ust. 3, pomniejszają należności uczestnika systemu rekompensat.
§
8.
1.
Dom maklerski w dniu nabycia lub uznania poszczególnych składników
instrumentów finansowych dokonuje ich klasyfikacji do następujących kategorii:
1) aktywa finansowe i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu - instrumenty
finansowe nabyte w imieniu i na rachunek własny domu maklerskiego lub zobowiązania
finansowe, które zostały nabyte lub powstały w celu uzyskania korzyści w wyniku
krótkoterminowych (w terminie do trzech miesięcy) wahań cen; składnik instrumentów
finansowych należy zaliczyć do aktywów przeznaczonych do obrotu, jeżeli - niezależnie od
powodu, dla którego został nabyty - stanowi część portfela, który, jak wskazują dowody,
wykorzystywany był ostatnio dla realizacji korzyści w wyniku wahań cen; instrumenty
pochodne będące aktywami finansowymi lub zobowiązaniami finansowymi zawsze uznaje
się za przeznaczone do obrotu, z wyjątkiem sytuacji, gdy są one z założenia i faktycznie
aktywami finansowymi lub zobowiązaniami finansowymi służącymi do zrównoważenia
zmiany wartości godziwej lub przepływów środków pieniężnych zabezpieczanej pozycji,
2) pożyczki udzielone oraz należności – instrumenty finansowe niebędące instrumentami
pochodnymi o określonych lub możliwych do określenia płatnościach, które nie
przedmiotem obrotu na aktywnym rynku, z wyjątkiem tych pożyczek udzielonych oraz
należności, które dom maklerski przeznacza do sprzedaży w krótkim terminie (do trzech
miesięcy), które uznaje się za aktywa zaliczone do kategorii określonej w pkt 1,
3) aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności - instrumenty finansowe nabyte w
imieniu i na rachunek własny domu maklerskiego o określonych lub możliwych do
określenia płatnościach lub ustalonym terminie zapadalności, z wyjątkiem pożyczek
udzielonych i należności,
4) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży - instrumenty finansowe nabyte w imieniu i na
rachunek własny domu maklerskiego niespełniające warunku zaliczenia do kategorii
wymienionych w pkt 1-3.
2. Dom lub biuro maklerskie opisują w dokumentacji, o której mowa w art. 10 ustawy,
przyjęte przez nie zasady uznawania, metody wyceny, zakres ujawniania i sposób prezentacji
instrumentów finansowych.

§ 9. W momencie początkowego ujęcia składników instrumentów finansowych lub
zobowiązań finansowych dom maklerski wycenia je w wysokości kosztu (ceny nabycia), czyli
według wartości godziwej uiszczonej lub otrzymanej zapłaty. Koszty transakcji są włączane do
wyceny wartości początkowej instrumentów finansowych i zobowiązań finansowych. Jeśli
koszty transakcji są nieistotne, to można ich nie uwzględniać w wartości początkowej
instrumentów finansowych i zobowiązań finansowych.
§ 10. 1. Wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i
związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie

4
można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i
kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Instrument finansowy może być skompensowany z zobowiązaniem finansowym oraz
wykazywany w bilansie w kwocie netto, jeśli dom:
1) posiada tytuł prawny do dokonania kompensaty,
2) zamierza rozliczyć transakcję w kwocie netto albo zrealizować prawo wynikające z
instrumentu finansowego i jednocześnie uregulować zobowiązanie.
§ 11. Obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji, o której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2
ustawy, uważa się za spełniony, jeżeli saldo należności i zobowiązań w stosunku do domów
maklerskich, banków w ramach, których prowadzona jest działalność maklerska i towarowych
domów maklerskich z tytułu nierozliczonych transakcji zawartych na rynku regulowanym i
zabezpieczonych funduszem rozliczeniowym, ustalone przez dom maklerski, biuro maklerskie
według stanu na dzień bilansowy, zostanie potwierdzone przez Krajowy Depozyt Papierów
Wartościowych na pisemne żądanie domu maklerskiego lub biura maklerskiego.
Rozdział 3
Wycena aktywów i pasywów
§ 12. Wyceny aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych nabytych w imieniu i na
rachunek własny domu maklerskiego dokonuje się na dzień bilansowy, zgodnie z ustawą oraz w
ten sposób, że:
1) aktywa finansowe przeznaczone do obrotu wycenia się według wartości rynkowej, a aktywa
finansowe, dla których nie istnieje aktywny rynek - według określonej w inny sposób
wartości godziwej; różnicę wartości rynkowej lub wartości godziwej zalicza się odpowiednio
do przychodów lub kosztów z instrumentów finansowych przeznaczonych do obrotu,

2)
aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności wycenia się według
zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej,
3) pożyczki udzielone oraz należności, które nie zostały zaliczone do kategorii aktywa i
zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu, wycenia się według zamortyzowanego
kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej,
4) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się według wartości godziwej, a skutki
zmiany wartości godziwej odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny,
5) akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych wycenia się według ceny nabycia, z
uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, lub według wartości godziwej,
natomiast akcje i udziały, dla których nie istnieje aktywny rynek i których wartości godziwej
nie można ustalić w wiarygodny sposób, a także powiązane z nimi instrumenty pochodne,
które muszą być rozliczone przez dostawę tych akcji i udziałów, wycenia się według ceny
nabycia, z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości,
6) aktywa finansowe, których wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, wycenia się
według zamortyzowanego kosztu,
7) zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu, w tym instrumenty pochodne będące
zobowiązaniami, wycenia się według wartości godziwej, z zastrzeżeniem, że zobowiązania
finansowe będące instrumentami pochodnymi powiązanymi z akcjami i udziałami, dla
których nie istnieje aktywny rynek i których wartości godziwej nie można ustalić w
wiarygodny sposób, a które muszą być rozliczone przez dostawę tych akcji i udziałów,

5