Poselski projekt ustawy o rodzinnej opiece zastępczej

9



.
zawodowej rodziny zastępczej. Obowiązek zapewnienia dziecku właściwych warunków
rozwoju powinien być interpretowany z uwzględnieniem kryteriów zawartych w art. 24
ust.3, które wskazują na zakres aktywności rodziców zastępczych.

Art. 26 ustanawia kryteria dla osób, które mogą sprawować funkcję rodziców
zastępczych. Dobór tych kryteriów warunkowany jest wyłącznie zapewnieniem
dziecku należytej opieki na warunkach określonych w ustawie. Do katalogu tego
dodano wymóg który mówi o tym, że rodziną zastępczą nie może być osoba skazana
prawomocnym wyrokiem za przestępstwo popełnione umyślnie. Ustęp 2 określa zasady
dobory dziecka do właściwego rodzaju rodziny zastępczej. Dobór ten jest dokonywany
przez OAO.
Treść art. 27 wynika w sposób logiczny z dokonanego wyżej podziału
kompetencyjnego pomiędzy PCPR, a OPS.
Art. 30, art. 31, art. 32, art.33 określają szczegółowe zasady dotyczące rodzin
zastępczych, w tym liczbę dzieci przebywających w tym samym czasie w rodzinie
zastępczej oraz wyjątki, w których określone limity mogą zostać przekroczone.
Art. 34 odnosi się do zakazu łączenia różnych typów rodzin zastępczych, określając
sytuacje, w których jednak takie łączenie jest możliwe.


Rozdział drugi działu III ustawy zawiera przepisy dokonujące systemowego
podziału rodzin zastępczych. Poszczególne regulacje dotyczą trybu ustanawiania i
warunków funkcjonowania rodzin zastępczych. W szczególności wprowadza się
rozróżnienie liczby dzieci umieszczonych w jednej rodzinie zastępczej w zależności od
jej typu. Przy uwzględnieniu okoliczności związanych z osobą dziecka oraz warunków,
w jakich dziecko trafia do rodziny zastępczej, rozróżnia się ich poszczególne typy. W
celu profesjonalizacji sprawowania opieki nad dzieckiem, a także stworzenia warunków
zachęcających do utworzenia rodziny zastępczej. Ponadto projekt wprowadza
uwarunkowania dotyczące możliwości utworzenia zawodowej rodziny zastępczej. W
art. 36 wymienia dodatkowe obowiązki jakie stawiane są zawodowym
niespokrewnionym z dzieckiem rodzinom zastępczym. W kolejnych przepisach
określone są zasady na jakich rodzina zastępcza niespokrewniona z dzieckiem uzyskuje
status rodziny zawodowej, także zasady podpisywania, rozwiązywania przez starostę
umów z zawodowymi niespokrewnionymi z dzieckiem rodzinami zastępczymi oraz


10



.
prawa, które wiążą się z pełnieniem funkcji zawodowej rodziny zastępczej. Pomiędzy
właściwym miejscowo starostą oraz rodzicami zastępczymi zostaje zawarta umowa o
charakterze cywilnoprawnym co umożliwia dochodzenie swoich praw wynikających z
umowy na zasadach ogólnych. W czasie trwania umowy na mocy art. 41 rodzicom
zastępczym przysługuje prawo do nie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w
okresie 26 dni w przeciągu 12 miesięcy.
W ustawie określa się między innymi wysokość podstawy wynagrodzenia dla
zawodowych rodzin zastępczych. Projekt przewiduje ustalenie nowej wysokości
dolnego progu wynagrodzenia dla zawodowych wielodzietnych i specjalistycznych
niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych. Zgodnie z obowiązującymi
obecnie przepisami rodziny te otrzymują wynagrodzenie w wysokości od minimalnego
wynagrodzeniem do 120% podstawy. W rezultacie dochodzi do tego typu sytuacji, że w
tym samym powiecie rodziny wychowujące minimum troje dzieci mogą otrzymać
minimalne wynagrodzenie (57% podstawy), podczas gdy rodziny będące w gotowości
do przyjęcia dziecka otrzymują 80% podstawy. Aby zapobiec tego typu sytuacjom jako
najniższy „próg” wynagrodzenia zaproponowano 80% podstawy, tj. w wysokości
wynagrodzenia jakie otrzymują obecnie zawodowe rodziny zastępcze o charakterze
pogotowia rodzinnego w okresie pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka.
Kolejną zmianą w obszarze wynagrodzeń jest zmiana podstawy naliczania. W projekcie
wprowadzono pojęcie „podstawy wynagrodzenia”, która jest ustalona kwotowo w
wysokości 1820 zł Począwszy od 1 stycznia 2008 r. podstawa wynagrodzenia będzie
corocznie waloryzowana wskaźnikiem waloryzacji równym wskaźnikowi waloryzacji
wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, co pozwoli zachować wartość
realną tych wynagrodzeń.
Należy wskazać, że prawa i obowiązki rodziców zastępczych zostały
sformułowane w taki sposób, aby prawa dziecka nie naruszały praw rodziców i,
przeciwnie, aby prawa rodziców nie naruszały praw dziecka.

Prawa rodziców wynikające z ustawy przysługują im wobec wszelkich
podmiotów, które w jakikolwiek sposób mogą mieć wpływ na realizację tych praw.
Ustawa w tym zakresie nie zawiera żadnego ograniczenia.


11



.
Działu IV ustawy
Dział IV projektu ustawy dotyczy rodzinnych domów dziecka
(RDD). Projekt wskazuje na podmioty które mogą prowadzić rodzinne domy dziecka
oraz określa charakter i cele zakładania rodzinnych domów dziecka. Ponadto w
projekcie określono: sposób funkcjonowania rodzinnego domu dziecka, krąg dzieci
przebywających w RDD i sposoby pracy z nimi, wymogi stawiane wychowawcom,
organizacje oraz standardy w zakresie w zakresie opieki i wychowania w RDD.
Ponadto, określono sposób i zakres sprawowania nadzoru w zakresie ww. standardów.
Dział V projektu ustawy określa sposób usamodzielniania pełnoletnich
wychowanków opuszczających rodziny zastępcze oraz RDD. Projekt definiuje pojęcie
osoby usamodzielnianej oraz określa zakres i zasady usamodzielniania. Określone są
rodzaje pomocy jakimi jest objęta osoba usamodzielniana. Przepisy te bazują w dużej
mierze na dotychczasowych rozwiązaniach, natomiast zmiany dotyczą kwestii
wysokości pomocy dla osób opuszczające niespokrewnione z dzieckiem rodziny
zastępcze oraz zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze.
Dział VI określa zasady finansowania rodzinnej opieki zastępczej, świadczenia
dla rodzin zastępczych, zasady ich naliczania, wysokość oraz warunki w których
przysługują. Projekt ustawy rozszerza katalog świadczeń dla rodzin zastępczych.
Pierwszym z zaproponowanych świadczeń jest dofinansowanie wyjazdów wakacyjnych
dzieci przebywających w rodzinach zastępczych. rodowisko rodzin zastępczych
wielokrotnie postulowało przyznanie tego rodzaju dofinansowania, ponieważ wysokie
koszty utrzymania dzieci nie pozwalają na zorganizowanie wypoczynku i często dzieci
z rodzin zastępczych spędzają wakacje w domach albo też korzystają z możliwości
wyjazdów kolonijnych refundowanych przez ośrodki pomocy społecznej dla dzieci z
najbiedniejszych rodzin. Wychodząc naprzeciw tym postulatom wprowadzono zwrot
kosztów do zorganizowanych form wypoczynku w wysokości nieprzekraczającej 30%
podstawy. Natomiast drugim świadczeniem jest pomoc pieniężna z tytułu rozpoczęcia
roku szkolnego w wysokości nie niższej niż 6,1 % podstawy.

Wpływ regulacji na dochody i wydatki budżetu i sektora publicznego
Projektowane zmiany w pewnym stopniu będą opierać się na funkcjonujących już
instytucjach (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie) oraz częściowo przy wykorzystaniu


12



.
obecnie zatrudnionej kadry, która realizuje zadania związane z obsługą rodzicielstwa
zastępczego. Wprowadzenie nowych rozwiązań będzie generować dodatkowe koszty w
jednych obszarach, ale również oszczędności w innych. Należy jednakże pamiętać, że
zgodnie z założeniami ma się poprawić efektywność opieki nad dziećmi, poprawi się
jakość ich życia oraz życia ich otoczenia w przyszłości, co jest niewymierne w sensie
finansowym.
Dodatkowe koszty będą wynikały z podjęcia następujących rozwiązań:
1. Zwiększenie liczby rodzin zastępczych, przy czym wzrost ma dotyczyć głównie
rodzin niespokrewnionych;
Założenia:
- obliczenia nie uwzględniają zmniejszenia liczby rodzin zastępczych
spokrewnionych, gdyż: 1// trudno oszacować w jakim tempie ten spadek będzie
następował; 2// będą powstawać nowe rodziny zastępcze spokrewnione. Dla
uproszczenia obliczeń zostało przyjęte, że saldo tych zmian wyniesie 0.
- przyjęto, że niepełnosprawni wychowankowie placówek opiekuńczo-
wychowawczych w przyszłości znajdą się w specjalistycznych,
niespokrewnionych rodzinach zastępczych;
- pozostałe dzieci będą przechodzić do niespokrewnionych rodzin zastępczych;
dla uproszczenia przyjęto, że struktura tych rodzin nie zmieni się.
- wzrost liczby rodzin zależy od wzrostu liczby chętnych na pozostanie
rodzicami zastępczymi;
- kosztem w tym obszarze są środki przeznaczone na utrzymanie dzieci,
wynagrodzenie dla rodziców (ale tylko dla dwóch typów rodzin: 1/
wielodzietnych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem oraz 2/
specjalistycznych zawodowych), dodatkowe szkolenia, ewentualnie promocja
rodzicielstwa zastępczego.
2. Wzrost liczby pracowników pełniących obowiązki związane z opieką nad
rodzinami zastępczymi na poziomie powiatu. Należy uwzględnić następujący wzrost:
Założenia:


13



.
- z wywiadów przeprowadzonych w PCPR wynika, że przeciętnie około 2
pracowników w każdej z tych placówek zajmuje się problematyką rodzin
zastępczych. W związku z nowymi zadaniami potrzebne jest zatrudnienie
jednego koordynatora w każdym PCPR.
- na 150 rodzin powinno przypadać dwóch pracowników PCPR, PCPR ma
zatrudniać pracowników na minimum 2 etaty (jeden etat dla pracownika/ów
socjalnego/ych, dwie połowy etatu - w sumie 1 etat - dla psychologa i pedagoga;
obecna liczba osób zatrudnionych w PCPR jest wystarczająca) oraz jedną osobę
na stanowisku koordynatora.
3. Dodatkowe
środki należy przeznaczyć na wynagrodzenie dla osób, które
podejmą się opieki nad dziećmi w trakcie urlopu rodziców zastępczych.
Założenia:
- Wynagrodzenia te będą wypłacane tylko w odniesieniu do następujących typów
zawodowych rodzin zastępczych niespokrewnionych z dzieckiem: 1/ wielodzietnych, 2/
specjalistycznych, 3/ o charakterze pogotowia rodzinnego.
- Dla uproszczenia można przyjąć, że koszt ten będzie równy miesięcznemu
wynagrodzeniu dla danych typów rodzin, czyli 1/12 ich rocznego wynagrodzenia (urlop
ma trwać 26 dni, czyli około miesiąca).
- W obliczeniach uwzględniono, że kosztem dodatkowym w stosunku do sytuacji
obecnej będzie koszt urlopów dla w/w typów rodzin powiększony o koszty wynikające
ze wzrostu liczby rodzin zastępczych zawodowych wielodzietnych i specjalistycznych
(założono, że nie będzie następował wzrost liczby rodzin o charakterze pogotowia
opiekuńczego).
4.
Koszt zatrudnienia pracowników na poziomie gminy, którzy podejmą
obowiązki nad rodzinami zastępczymi spokrewnionymi.
Założenia:
- Dla uproszczenia przyjęto, że na 150 rodzin należy zatrudnić dwóch pracowników
socjalnych.