Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Protokołu z 2003 r. do Międzynarodowej konwencji o utworzeniu Międzynarodowego Funduszu Odszkodowań za Szkody Spowodowane Zanieczyszczeniem Olejami z 1992 r., sporządzonego w Londynie dnia 16 maja 2003 r.

spraw finansów publicznych, w terminie do dnia 15 stycznia każdego roku,
dane o ilościach oleju otrzymanego w ciągu poprzedniego roku kalenda-
rzowego. § 3 Minister właściwy do spraw finansów publicznych składa
Międzynarodowemu Funduszowi corocznie sprawozdanie o ilości przewie-
zionego drogą morską oleju”.
Zakres regulacji artykułów 7 i 8 Protokołu o Dodatkowym Funduszu jest
częściowo zbieżny z postanowieniami rozporządzenia Rady (WE)
nr 44/201 z dnia 22 grudnia 2000 r., w sprawie jurysdykcji i uznawania
oraz wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlo-
wych (Dz. Urz. WE L 12 z 16.01.2001). Zgodnie z wspomnianym wyżej
rozporządzeniem Wspólnota Europejska dysponuje wyłączną kompetencją
do zawierania umów z państwami trzecimi w zakresie uregulowanym po-
stanowieniami Artykułów 7 i 8 Protokołu – powództwa o odszkodowanie
wniesione wobec Dodatkowego Funduszu oraz orzeczenia sądowe wyda-
ne przeciwko Dodatkowemu Funduszowi. Państwa członkowskie utrzymu-
ją swoją kompetencję w odniesieniu do kwestii objętych tym Protokołem,
które nie dotyczą prawa wspólnotowego.
Protokół w sprawie utworzenia Dodatkowego Funduszu nie przewiduje
możliwości przystąpienia do niego innych podmiotów niż państwa, niemoż-
liwym jest więc by Wspólnota stała się jego stroną. Biorąc pod uwagę po-
wyższe oraz linię orzeczniczą Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości,
państwa członkowskie utraciły uprawnienie do zaciągania zobowiązań wo-
bec państw trzecich w zakresie kompetencji wyłącznej Wspólnoty.
Cele Protokołu w zakresie zapewnienia, że wystarczające, natychmiasto-
we i skuteczne odszkodowanie zostanie wypłacone osobom, które ucier-
piały w skutek wycieku oleju przewożonego przez tankowce, są zbieżne
z celami Wspólnoty w tym zakresie. W związku z powyższym, aby nie
zamykać państwom członkowskim Wspólnoty Europejskiej drogi do ratyfi-
kacji Protokołu, Rada dnia 2 marca 2004 r. przyjęła decyzję 2004/246/WE
(Dz. Urz. UE L 78 z 16.03.2004) upoważniającą państwa członkowskie do
podpisania, ratyfikowania lub przystąpienia do przedmiotowego Protokołu,
w interesie Wspólnoty Europejskiej, w możliwie jak najkrótszym czasie.
8
Zgodnie z artykułem 3 przytoczonej wyżej decyzji Rady oraz w związku
z artykułem 19 ust. 4 Protokołu państwa członkowskie informują Sekreta-
rza Generalnego IMO, że nastąpiło podpisanie, ratyfikacja bądź przystą-
pienie do Protokołu zgodnie z decyzją Rady.
Skutki finansowe związane z wejściem w życie Protokołu będą ponosić
importerzy oleju kontrybucyjnego drogą morską lub/oraz Skarb Państwa.
Podmiotami prawa krajowego, których będzie dotyczyć Protokół to impor-
terzy oleju zdefiniowanego w przepisach Protokołu jako „olej kontrybucyj-
ny” oraz Skarb Państwa.
Stosownie do postanowień artykułu 10 Protokołu osoba otrzymująca na te-
rytorium Rzeczypospolitej Polskiej olej przewieziony drogą morską, w ilości
150.000 ton lub więcej uiszcza wkłady na rzecz Dodatkowego Funduszu.
Natomiast zgodnie z artykułem 14 Protokołu wkłady na rzecz Dodatkowe-
go Funduszu będą uzależnione od ilości oleju kontrybucyjnego sprowa-
dzanego przez importerów drogą morską na terytorium Polski, a także ole-
ju wyładowanego w portach polskich a następnie przetransportowanego
do odbiorcy w państwie niebędącym stroną Protokołu o Dodatkowym Fun-
duszu. W przypadku, gdy importowana ilość oleju kontrybucyjnego nie
przekroczy 1.000.000 ton w danym roku kalendarzowym, wówczas Skarb
Państwa będzie musiał przyjąć zobowiązanie wpłacania wkładów w zakre-
sie różnicy między 1.000.000 ton, a ilością oleju faktycznie sprowadzone-
go przez importerów, na których ciąży obowiązek wpłaty wkładów. Obo-
wiązek uiszczania wkładów w zakresie różnicy miedzy minimalną
importowaną ilością oleju kontrybucyjnego a ilością faktycznie sprowadza-
ną będzie leżał w kompetencjach ministra właściwego do spraw gospodar-
ki morskiej.
Należy w tym miejscu podkreślić, że w 2006 r. zostało sprowadzone
w Polsce 481.379 ton oleju kontrybucyjnego, należy zatem przypuszczać,
że za 2007 r., w przypadku ratyfikacji Protokołu o dodatkowym funduszu
budżet państwa będzie zobowiązany do uiszczenia wkładu za około
581.621 ton oleju kontrybucyjnego. W projekcie ustawy budżetowej na rok
2008 zostało zagwarantowane na ten cel 30 000,00 zł.
9
W zakresie wpływu na sektor publiczny mogą wystąpić potencjalne admi-
nistracyjne koszty związane ze składaniem rocznych raportów dotyczą-
cych ilości odebranego w Polsce oleju, drogą morską, które muszą być
składane do dyrektora dodatkowego funduszu. Należy jednak podkreślić,
że te informacje są już przekazywane przez ministra właściwego do spraw
finansów publicznych do Funduszu, który jest administrowany przez ten
sam Sekretariat i Dyrektora, co Dodatkowy Fundusz, zatem w praktyce nie
będzie w tym zakresie dodatkowego obciążenia.
Obowiązki związane z zapewnieniem funkcjonowania systemu odszkodo-
wawczego, na mocy Protokołu z 2003 r. powinny pozostać przy ministrze
właściwym do spraw finansów publicznych, z uwagi na fakt posiadania
przez służby celne, podlegające takiemu ministrowi, informacji o podmio-
tach i ilości sprowadzonego oleju kontrybucyjnego. Konsekwencją takiego
rozwiązania powinno być także powierzenie ministrowi właściwemu do
spraw finansów publicznych zagwarantowania wypełniania obowiązków
związanych z opłatami na rzecz obu Funduszów, wnoszonymi przez od-
biorców oleju kontrybucyjnego, przez podmioty sprowadzające olej kontry-
bucyjny, jak to jest obecnie w przypadku Funduszu (art. 280 ustawy z dnia
18 września 2001 r. – Kodeks morski: § 2 Każdy, kto otrzymuje z zagrani-
cy lub jakiegokolwiek miejsca położonego na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej albo na obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej Rzeczypospolitej
Polskiej olej przewieziony drogą morską (…), obowiązany jest przekazać
ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w terminie do dnia
15 stycznia każdego roku, dane o ilościach oleju otrzymanego w ciągu po-
przedniego roku kalendarzowego. § 3. Minister właściwy do spraw finan-
sów publicznych składa Międzynarodowemu Funduszowi corocznie spra-
wozdanie o ilości przewiezionego drogą morską oleju.).
Zgodnie z artykułem 20 Protokołu z 2003 r. przy składaniu dokumentu ra-
tyfikacyjnego Sekretarzowi Generalnemu Międzynarodowej Organizacji
Morskiej, należy również przekazać dane dotyczące ilości oleju kontrybu-
cyjnego otrzymanego na terytorium państwa w poprzednim roku kalenda-
rzowym. Obowiązek zebrania takich informacji znajduje się w gestii mini-
stra właściwego do spraw finansów publicznych.
10
Rozszerzony limit odszkodowawczy, jaki przewidują postanowienia Proto-
kołu, będzie dotyczyć osób fizycznych i prawnych, które poniosły szkody
spowodowane zanieczyszczeniem olejami ze statku. W takim przypadku
osoby takie będą mogły liczyć na odszkodowanie pokrywające ich straty
w znacznie większym wymiarze, niż na podstawie dotychczasowych prze-
pisów regulujących te kwestie.
Ratyfikacja Protokołu o Dodatkowym Funduszu poprawi bezpieczeństwo
finansowe osób / instytucji, które doznały szkody w wyniku rozlewu oleju
przewożonego jako ładunek.
Jednym z celów przedmiotowego Protokołu jest usprawnienie istniejącego
systemu odszkodowawczego. Należy także rozważyć ewentualne propo-
zycje takich zmian w polskim prawie, które udoskonaliłyby system uzyski-
wania wiarygodnych informacji o ilości oleju kontrybucyjnego sprowadzo-
nego na terytorium Polski (zarówno w zakresie Funduszu z 1992 r. jak
i Dodatkowego Funduszu).
W jeszcze szerszym pojęciu niniejszy Protokół dotyczy wszystkich, którym
nie jest obojętny stan środowiska naturalnego. Reżim odpowiedzialności
wprowadzony w omawianej konwencji wpłynie, bowiem na poprawę jako-
ści środowiska oraz zwiększy bezpieczeństwo ekologiczne.

III. Tryb związania Rzeczypospolitej Polskiej Protokołem z 2003 r. do Między-
narodowej konwencji o utworzeniu Międzynarodowego Funduszu Odszko-
dowań za Szkody Spowodowane Zanieczyszczeniem Olejami z 1992 r.
Zgodnie z artykułem 19 ust. 2 Protokołu – „Państwa mogą wyrazić swoją
zgodę na związanie się niniejszym Protokołem poprzez:
a) podpisanie bez zastrzeżenia ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, lub
b) podpisanie z zastrzeżeniem ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia na-
stępującego przez ratyfikację, przyjęcie lub zatwierdzenie, lub
c) przystąpienie.”.
W związku z niepodpisaniem Protokołu z 2003 r. do Międzynarodowej
Konwencji o utworzeniu Międzynarodowego Funduszu Odszkodowań za
11
Szkody Spowodowane Zanieczyszczeniem Olejami z 1992 r. przez
Rzeczpospolitą Polską w terminie określonym w art. 19 ust. 1 Protokołu,
związanie się nim możliwe jest przez przystąpienie, zgodnie z art. 19 ust. 2
lit. c. Na mocy art. 17 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach mię-
dzynarodowych (Dz. U. Nr 39, poz. 443 oraz z 2002 r. Nr 216, poz. 1824),
do przystąpienia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ratyfikacji lub
zatwierdzenia.
Przedmiotowy Protokół wypełnia przesłanki określone w art. 89 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym jest zasadne, stosownie do
przepisów art. 12 ust. 1 i 2 w związku z art. 17 ustawy o umowach mię-
dzynarodowych, związanie Rzeczypospolitej Polskiej przedmiotowym Pro-
tokołem z 2003 r. do Międzynarodowej konwencji o utworzeniu Międzyna-
rodowego Funduszu Odszkodowań za Szkody Spowodowane
Zanieczyszczeniem Olejami z 1992 r. za uprzednią zgodą wyrażoną w
ustawie, w trybie określonym w art. 89 i art. 90 Konstytucji RP.

03/05zb
12