Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 4343

Warszawa, 20 czerwca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-71-11



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy


- o zmianie ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister Pracy
i Polityki Społecznej.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt


U S T A W A
z dnia

o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych


Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn.
zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 58 po ust. 3 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
„4. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który
udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6,
wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiety i 35 lat dla
mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.”;
2) w art. 81 ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:
„2. Jeżeli zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w terminie
określonym w ust. 1 było niemożliwe z powodu późniejszego
odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo
z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby
uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po
upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu.
3. Dokumentem potwierdzającym okoliczności lub przyczyny,
o których mowa w ust. 2, jest zaświadczenie Policji lub
prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument
urzędowy potwierdzający zaistnienie okoliczności lub
przyczyn uniemożliwiających zgłoszenie wniosku.”;


3) w art. 174 po ust. 9 dodaje się ust. 9a w brzmieniu:
„9a. Staż ubezpieczeniowy i wymagany staż, o których mowa
w ust. 8, określa się w dniach, jeżeli jest to dla ubezpieczo-
nego korzystniejsze.”.

Art. 2. W sprawach, w których organ rentowy ustalił kapitał początkowy
z uwzględnieniem przepisów art. 174 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu
obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, kapitał początkowy
ustala się ponownie na wniosek osoby uprawnionej, a jeżeli osoba uprawniona nie
wystąpi z takim wnioskiem – przy obliczaniu emerytury na zasadach określonych
w art. 26 ustawy wymienionej w art. 1 niniejszej ustawy, jeżeli jest to korzystniejsze dla
emeryta.

Art. 3. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu
nadanym niniejszą ustawą.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224,
Nr 134, poz. 903, Nr 205, poz. 1365, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 75,
poz. 398.
06/41rch

2
U Z A S A D N I E N I E


Projekt nowelizacji ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.),
zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach z FUS”, zawiera propozycję zmiany art. 58,
określającego warunki przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, polegającą na
zniesieniu warunku udowodnienia 5 lat stażu ubezpieczeniowego w ostatnim 10-leciu przez
osobę całkowicie niezdolną do pracy, która ma co najmniej 30-letni (kobieta) lub 35-letni
(mężczyzna) okres składkowy. Ponadto proponuje się nowelizację przepisów art. 81,
w zakresie terminu na zgłoszenie wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego oraz art. 174,
która umożliwi ustalenie kapitału początkowego również za staż ubezpieczeniowy krótszy niż
6 miesięcy i 1 dzień.



1. Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem dla osoby, która
utrzymywała się z pracy zarobkowej, ale ze względu na stan zdrowia jest zmuszona jej
zaprzestać lub przynajmniej znacznie ograniczyć. Warunki, których spełnienie uprawnia do
renty z tytułu niezdolności do pracy, są w związku z tym określone w sposób zapewniający
ścisły związek między prawem do renty a pozostawaniem w ubezpieczeniu (przez określony
czas) do wystąpienia niezdolności do samodzielnego utrzymania się z pracy.
Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, renta z tytułu
niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące
warunki: jest niezdolny do pracy (pkt 1), ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy
(pkt 2), a jego niezdolność do pracy powstała w okresach wymienionych w pkt 3 albo nie
później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Konkretyzacją art. 57 ust. 1 pkt 2 jest art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
określający minimalną długość okresów składkowych i nieskładkowych, wymaganych do
powstania prawa do renty dla poszczególnych grup wiekowych. Dla osób, które stały się
niezdolne do pracy powyżej 30 roku życia, ustawodawca w ust. 2 tego przepisu przewidział
dodatkowy warunek, uzależniający powstanie prawa do renty od wykazania 5 lat okresów
składkowych i nieskładkowych w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku
o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Nie jest to bardzo surowy warunek
zważywszy, że 5-letni staż nie musi być nieprzerwany, a ponadto w jednej czwartej może
składać się z okresów nieskładkowych. Ponadto ustalając, czy wnioskodawca ma wymagany
staż ubezpieczeniowy, organ rentowy bada 10-lecie poprzedzające datę zgłoszenia wniosku
lub datę powstania niezdolności do pracy – zależnie od tego, co jest korzystniejsze. Przepisy
w tym zakresie są zatem elastyczne.

Łagodniejsze warunki są wymagane od osób całkowicie niezdolnych do pracy, które
mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ogółem co najmniej 20 lat (kobieta) lub
25 lat (mężczyzna), w tym co najmniej 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu. Takie osoby mają
prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy bez względu na to, kiedy stały się niezdolne do
pracy, ponieważ nie stosuje się do nich przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS.

Zasadniczym celem świadczeń przyznawanych z systemu emerytalno-rentowego jest
zapewnienie środków utrzymania osobom ubezpieczonym, które nie mogą kontynuować
zatrudnienia z powodu starości lub utraty zdolności do pracy. Ze względu na rolę, jaką pełni
renta z tytułu niezdolności do pracy, ustawodawca uznał za celowe uzależnienie prawa do
renty od tego, czy wnioskodawca, którego niezdolność do pracy powstała po 30 roku życia,
posiada przynajmniej 5-letni staż ubezpieczeniowy w okresie ostatnich 10 lat. Dlatego
zgodnie z obecnym stanem prawnym każda osoba, która stała się niezdolna do pracy po
ukończeniu 30 roku życia, ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli
w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem
powstania niezdolności do pracy ma przynajmniej 5-letni staż ubezpieczeniowy. Warunek ten
musi spełnić zarówno osoba, która ma jedynie 5-letni, a więc minimalny wymagany okres,
jak i ta, która ogółem ma np. 25-letni, czy nawet jeszcze dłuższy staż ubezpieczeniowy.
Osoba, która w ostatnim dziesięcioleciu nie ma co najmniej 5 lat okresu składkowego
i nieskładkowego, nie ma prawa do renty, bo w jej przypadku nie można uznać, że wyłączną
przyczyną uniemożliwiającą utrzymywanie się z pracy zarobkowej jest utrata zdolności do
takiej pracy.

Ubezpieczenie rentowe ma zapewnić ochronę w wypadkach losowej utraty środków
do życia zdobywanych własną pracą. Utrzymanie tej zależności gwarantują warunki do
przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy określone w ustawie o emeryturach
i rentach z FUS, niemniej – mając na względzie uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 marca
2