Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Warszawa, 16 marca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-157 (5)/10






Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec senackiego
projektu ustawy:
- o zmianie ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (druk
nr 3610).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu wobec senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (druk 3610)


Projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 9 lutego 2010 r. sygn. akt P 58/08, stwierdzającego niezgodność
przepisu art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, z art. 2
i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Trybunał Konstytucyjny w w/w wyroku orzekł o niezgodności powyższego przepisu
z ustawą zasadniczą w zakresie w jakim wzrost wartości nieruchomości odnosi do
faktycznego sposobu wykorzystywania owej nieruchomości przed uchwaleniem miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego, w sytuacji, gdy jej przeznaczenie zostało w tym
planie określone tak samo jak w planie miejscowym, uchwalonym przed dniem 1 stycznia
1995 r., który utracił moc z powodu upływu terminu wyznaczonego w art. 87 ust. 3 ustawy.
Podstawą stwierdzenia niekonstytucyjności powołanego przepisu było zróżnicowanie
sytuacji prawnej właścicieli nieruchomości położonych na obszarach, na których nowe plany
miejscowe uchwalono już po wygaśnięciu planów, o których mowa powyżej, i tam gdzie
nowe plany miejscowe zastąpiły stare plany miejscowe jeszcze w trakcie ich obowiązywania.
Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny doszło tu do zróżnicowania sytuacji właścicieli
nieruchomości pod względem zaistnienia związku między uchwaleniem planu miejscowego,
a wzrostem wartości zbywanej nieruchomości i w efekcie pobraniem przez gminę opłaty,
o której mowa w art. 36 ust. 4 ustawy. Ustalając wartość nieruchomości, w oparciu o jej
przeznaczenie przed uchwaleniem planu miejscowego, posługiwano się jedynie kryterium
faktycznego wykorzystania tej nieruchomości, nie zważając na jej przeznaczenie określone w
wygasłym planie miejscowym. Tym samym, dla ustalenia wzrostu wartości nieruchomości
i wynikającego z tego obowiązku uiszczenia ww. opłaty nie miało znaczenia przeznaczenie
nieruchomości w planie wygasłym. Jak podkreślono w ww. wyroku, taka sytuacja powoduje,
iż wzrost wartości nieruchomości wynika nie z aktywności gminy w zakresie wykonywania
przez nią obowiązku planistycznego, ale z zaniechania gminy i nieuchwalenia planu
miejscowego w sytuacji utraty mocy planów uchwalonych przed 1 stycznia 1995 r.
Stąd też w przedłożonym senackim projekcie ustawy zasadnie uznano, że należy
wyłączyć ogólny sposób ustalania wartości nieruchomości na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy,
 
1
w przypadku, gdy prowadziłoby to do zróżnicowania i pogorszenia położenia prawnego
obywateli, w sytuacji od nich niezależnej.
Proponowana zmiana art. 87 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
sprowadza się do wyraźnego przesądzenia w przepisach ustawy, że w przypadku, gdy
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego został uchwalony dla obszaru, na którym
nie obowiązywał plan miejscowy w związku z utratą mocy planów miejscowych
uchwalonych przed dniem 1 stycznia 1995 r., miernikiem wzrostu wartości zbywanej
nieruchomości jest różnica między wartością określoną z uwzględnieniem jej przeznaczenia
w nowym planie, a wartością wynikającą z przeznaczenia tejże nieruchomości w planie, który
utracił moc na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy, o ile wartość ta jest wyższa niż określona przy
uwzględnieniu jej faktycznego wykorzystywania w okresie nie obowiązywania planu.
W przeciwnym przypadku będzie miała zastosowanie ogólna norma wynikająca z art. 37
ust. 1 zdanie drugie.
Sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego, wymienionego na wstępie, odnosi się
do sytuacji, gdy przeznaczenie terenu, określone w planie uchwalonym na obszarze, na
którym nie obowiązywał plan miejscowy, w związku z utratą mocy planu uchwalonego przed
dniem 1 stycznia 1995 r. jest takie samo jak w tym (uchylonym) planie. W takim przypadku
wzrost wartości nieruchomości nie powinien odnosić się do faktycznego jej wykorzystywania
w okresie nie obowiązywania planu, lecz do jej wartości w planie, który utracił moc.
Trybunał Konstytucyjny orzekając w tej sprawie, związany był granicami wniosku.
Wyrok dotyczy więc ściśle przedstawionej w nim sytuacji faktycznej. Analizując
uzasadnienie prawne do ww. wyroku, można zauważyć, że podnoszony w nim problem
niekonstytucyjności norm prawa, prowadzących do zróżnicowania sytuacji prawnej
obywateli, może dotyczyć również innych sytuacji jak np. ustalenia w nowym planie innego
przeznaczenia niż w planie, który utracił moc na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy. W takiej
sytuacji, w przypadku wzrostu wartości nieruchomości w nowym planie, zgodnie

z proponowaną przez Senat zmianą art. 87, również będzie miała zastosowanie zasada
określona w sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego tj. punktem odniesienia do
ustalenia wzrostu wartości nieruchomości będzie jej wartość określona na podstawie planu,
który utracił moc.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie odnosił się do kwestii rozliczeń pomiędzy
właścicielem nieruchomości, a gminą, w przypadku spadku wartości nieruchomości, a jedynie
do kwestii ustalenia opłaty planistycznej uwzględniającej wartość nieruchomości określonej
na podstawie planu, który utracił moc.
 
2
Przyjęcie tej zasady wydaje się zasadne, gdyż plany uchwalone przed 1 stycznia 1995
r. sporządzone były na podstawie ustawy z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym
(Dz. U. z 1984 r. Nr 35, poz. 185, z późn. zm.). Ustawa ta nie przewidywała, analogicznych
jak w obecnie obowiązującej ustawie, skutków finansowych uchwalenia planów
miejscowych, a tym samym gmina przy ustalaniu treści tych planów nie musiała brać pod
uwagę potencjalnej utraty wartości nieruchomości w przypadku zmiany planu, powodującej
obniżenie wartości tych nieruchomości. Analogicznie, gmina nie była również uprawniona do
ustalania i pobierania opłaty planistycznej, w przypadku wzrostu wartości nieruchomości
spowodowanej uchwaleniem planu.
Biorąc pod uwagę, iż decyzje planistyczne gminy powinny być podejmowane
w oparciu o przesłanki i cele określone w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, nie powinny być zdeterminowane jedynie przez potencjalne roszczenia
odszkodowawcze wynikające z ustaleń planów, które straciły moc.
W związku z powyższym, proponuje się rozważenie nadania następującego brzmienia
ust. 3a w art. 87 ustawy:

„3a. Jeżeli uchwalenie planu miejscowego nastąpiło po dniu 31 grudnia 2003 r. w związku z
utratą mocy przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony przed
dniem 1 stycznia 1995 r., przepisu art. 37 ust. 1 zdanie drugie niniejszej ustawy, w
odniesieniu do wzrostu wartości nieruchomości, nie stosuje się, o ile wartość
nieruchomości, określona przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu ustalonego w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed dniem 1
stycznia 1995 r. jest większa, niż wartość nieruchomości określona przy uwzględnieniu
faktycznego sposobu jej wykorzystywania po utracie mocy tego planu. W takim
przypadku wzrost wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 4, stanowi
różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia
terenu obowiązującego po uchwaleniu planu miejscowego a jej wartością określoną przy
uwzględnieniu przeznaczenia terenu ustalonego w planie miejscowym uchwalonym
przed dniem 1 stycznia 1995 r.”

Rada Ministrów pragnie zwrócić uwagę na fakt, iż przyjęty w dniu 13 września
2010 r. przez Stały Komitet Rady Ministrów projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw przewiduje w art. 1 pkt 29,
dodanie ust. 4c w art. 36, dostosowującego system prawny do ww. wyroku Trybunału
Konstytucyjnego. Proponowana zmiana ma na celu wyłączenie możliwości pobrania przez
gminę opłaty planistycznej w przypadku, gdy przeznaczenie nieruchomości w
 
3
obowiązującym planie, uchwalonym na obszarze, na którym nie obowiązywał plan
miejscowy nie uległo zmianie w stosunku do poprzednio obowiązującego planu.
Zmiana proponowana w rządowym projekcie ustawy wprowadza w art. 36 ust. 4c
powyższą zasadę jako wyjątek od ogólnych zasad pobierania opłat, o których mowa w art. 36
ust. 4. W tym przypadku art. 37 ust. 1 odnoszący się do ustalenia wysokości opłaty, o której
mowa w art. 36 ust. 4 nie będzie miał zastosowania.
W związku z szerokim zakresem zmian wprowadzonych w rządowym projekcie,
proponowana w tym projekcie zmiana przepisów dotyczących ustalenia opłaty planistycznej
została sformułowana w sposób ogólny. Natomiast senacki projekt nowelizacji ma na celu
dostosowanie przepisów prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego
niekonstytucyjność art. 37 ust. 1 zdanie drugie w zakresie w jakim wzrost wartości
nieruchomości odnosi się do kryterium faktycznego jej wykorzystania, w sytuacji gdy
uchwalenie nowego planu miejscowego jest bezpośrednim następstwem utraty mocy planów
miejscowych na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy. W przedłożonej wersji projektu zmiany
ustawy, w przypadku nie uwzględnienia proponowanej przez rząd poprawki, skutkiem tej
zmiany mogłyby być również wyższe odszkodowania, do których zobowiązana byłaby
gmina.
Jednocześnie Rada Ministrów pragnie zwrócić uwagę, że projekt ustawy powinien
spełniać wymogi Regulaminu Sejmu i Regulaminu Senatu, zgodnie z którymi wnioskodawca
powinien przedstawić w uzasadnieniu skutki finansowe i wskazać źródła finansowania, jeżeli
projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek
samorządu terytorialnego.
W związku z powyższym Rada Ministrów, z zastrzeżeniem konieczności
uwzględnienia wyżej opisanych zmian, pozytywnie opiniuje senacki projekt ustawy o zmianie
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (druk 3610).




 
4