Poselski projekt ustawy o spółdzielniach

5. Projektowana regulacja art. 30 § 3 – uzależniająca zawarcie przez spółdzielnię
umowy kredytu lub pożyczki z członkiem m.in. rady lub zarządu od uchwały walnego
zgromadzenia, wydaje się zbyt rygorystyczna. Ponadto proponowane rozwiązanie byłoby
sprzeczne z regulacją art. 25 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr. 1, poz. 2, z późn. zm.);
6. Wątpliwości budzi również treść projektowanego art. 31 § 2. Wprawdzie za słuszne
należy uznać przewidziane w projekcie umożliwienie członkom spółdzielni udziału
w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika, jednakże wymóg, by pełnomocnictwo było
udzielane w formie aktu notarialnego, wydaje się zbyt daleko idącym obostrzeniem.
W praktyce może to poważnie ograniczyć korzystanie z tego rozwiązania przez członków
spółdzielni. Za wystarczającą do udzielenia pełnomocnictwa należy uznać zwykłą formę
pisemną. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności. Taka
forma jest już przewidziana w Kodeksie spółek handlowych (art. 243 § 2 – w odniesieniu
do spółek handlowych oraz 412¹ § 2 – spółki akcyjne).

7. Zawarta w projekcie propozycja likwidacji zebrań przedstawicieli (art. 131
projektu), a tym samym wyłączenie możliwości zastąpienia walnego zgromadzenia przez
zebranie przedstawicieli, nie wydaje się uzasadniona. Wprawdzie za słuszny należy uznać
argument projektodawców, że demokratyzuje to działalność spółdzielni, jednakże należy
zwrócić uwagę na fakt, iż szczególnie w przypadku dużych spółdzielni, może to spowodować
problemy organizacyjne przy zwoływaniu walnego zgromadzenia i narazić spółdzielnię
na dodatkowe koszty, np. wynajęcie odpowiednio dużych sal. Lepszym rozwiązaniem byłoby
zamieszczenie w projekcie ustawy przepisów umożliwiających zastąpienie walnego
zgromadzenia przez zebranie przedstawicieli, przy jednoczesnym wprowadzeniu zakazu
łączenia mandatu przedstawiciela z członkostwem w zarządzie, radzie nadzorczej spółdzielni,
czy z pozostawaniem w stosunku pracy bądź innym stosunku prawnym, z którego wynika
obowiązek świadczenia pracy na rzecz spółdzielni. Wydaje się, że taka regulacja
w wystarczający sposób zabezpieczałaby interesy członków spółdzielni.
8. Poważne zastrzeżenia budzi art. 35 § 3 projektowanej ustawy, który przewiduje
możliwość podejmowania przez walne zgromadzenie uchwał w nieobjętych porządkiem
obrad sprawach wymienionych w art. 32 §1 pkt 2 i 3 (pkt 2 - rozpatrywanie sprawozdań rady,
zatwierdzanie rocznych sprawozdań z działalności spółdzielni i sprawozdań finansowych oraz
podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu w tych

5
sprawach i udzielania absolutorium członkom rady lub zarządu; pkt 3 – rozpatrywanie
wniosków wynikających z przedstawionego protokołu z lustracji oraz podejmowanie uchwał
w tym zakresie). Sprawy wymienione w powyższych punktach są istotne dla funkcjonowania
spółdzielni, dlatego też organy oraz osoby wymienione w projektowanym art. 35 § 1
(m.in. członkowie spółdzielni) powinny być zawiadomione o terminie walnego
zgromadzenia, na którym sprawy te będą rozpoznawane.
9. Wątpliwości budzi również projektowany art. 38 § 1 dotyczący zaskarżania do sądu
uchwał walnego zgromadzenia. Zgodnie z projektowanym przepisem członek spółdzielni,
jej zarząd lub inna osoba może wytoczyć powództwo o ustalenie nieistnienia lub nieważności
uchwały. Rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do wniesienia powództwa poprzez użycie
bardzo szerokiego sformułowania „lub inne osoby” powoduje, iż projektowana regulacja nie
określa jednoznacznie osób, którym przysługuje prawo do wniesienia w/w powództwa.
Użycie zwrotu „lub inne osoby” oznacza, że każdy może wystąpić z takim powództwem,
a zatem także osoba nie będąca członkiem spółdzielni i nie wchodząca w skład organów
spółdzielni.
10. Wątpliwości budzi projektowany przepis art. 39 § 4. Użyte w tym paragrafie
sformułowanie „W wypadku gdy ważność czynności dokonanej przez spółdzielnię jest zależna
od uchwały walnego zgromadzenia” jest niezrozumiałe. Nie wiadomo o jakie sytuacje chodzi
w tym przepisie. W uzasadnieniu do projektu nie wskazano przypadków, w których
projektowany przepis miałby zastosowanie.
11. Projektowany art. 42 § 3 przewiduje, że rada nadzorcza może, w celu wykonania
swoich zadań, przeprowadzać czynności kontrolne, o których mowa w tym przepisie, np.
przeglądać księgi i dokumenty. Użycie zwrotu „rada” sugeruje, że powinna działać w tym
zakresie in corpore, wykluczając tym samym wykonywanie kontrolnych funkcji przez
poszczególnych jej członków. Wydaje się, że w celu zwiększenia roli kontrolnej
poszczególnych członków rady należałoby rozważyć przyznanie im pewnego zakresu
samodzielności w wykonywaniu nadzoru nad spółdzielnią;
12. Wątpliwości budzi art. 59 projektu, przewidujący, że składki spółdzielni
na wykonywanie zadań związku spółdzielczego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona
i Krajowej Rady Spółdzielczej, obciążają koszty jej działalności. Zgodnie z zasadami
wynikającymi z ustawy z dnia 15 lutego 1992 o podatku dochodowym od osób prawnych
(Dz.U. z 2000 r., Nr. 54, poz. 654, z późn. zm.), do kosztów działalności można zaliczyć

6
składki na rzecz organizacji, do których przynależność jest obowiązkowa. Projektowana
ustawa (art. 112 § 2) przewiduje tego typu obowiązkową przynależność spółdzielni jedynie
w odniesieniu do Krajowej Rady Spółdzielczej. W związku z tym brak jest uzasadnienia
dla regulowania w art. 59 projektu kwestii zaliczania w koszty działalności spółdzielni
składek na wykonywanie zadań Krajowej Rady Spółdzielczej, gdyż uprawnienie to wynika
bezpośrednio z przepisów podatkowych.
Ponadto mając na względzie fakt, iż przynależność spółdzielni do związku
spółdzielczego ma być dobrowolna, wątpliwości budzi propozycja zaliczenia w koszty
działalności spółdzielni składek spółdzielni na rzecz związków spółdzielczych (projektowany
art. 59). Powyższy przepis wydaje się być sprzeczny z omówioną wyżej regulacją zawartą
w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych;
13. Wątpliwości budzi proponowany w art. 67 § 4 projektu sposób powołania
i odwołania Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej i Odpowiedzialności Zawodowej –
w drodze zarządzenia właściwego ministra. Wydaje się, że utworzenie tego typu Komisji
powinno wynikać z przepisów samej ustawy, natomiast w drodze aktu wykonawczego
mogłaby być określony np. sposób i tryb funkcjonowania tej Komisji;
14. Należy podnieść, iż doprecyzowania wymagają projektowane przepisy Działu VII,
Rozdział 1 – Łączenie się spółdzielni, w szczególności normujące zasady rozliczania
połączeń spółdzielni w księgach rachunkowych lub odesłania w tym zakresie do przepisów
ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr. 152, poz. 1223,
z późn. zm.). Powołana ustawa przewiduje dwie metody rozliczania połączeń - tzn. metodę
nabycia i metodę łączenia udziałów (art. 44b i art. 44c ustawy o rachunkowości). Dlatego też
należałoby rozstrzygnąć, czy w przypadku spółdzielni zastosowanie będą miały (w zależności
od warunków połączenia) obie te metody, czy też jedna z nich w przypadku wszystkich
rodzajów połączeń spółdzielni. Ponadto projekt ustawy powinien określać, który dzień należy
przyjąć za dzień połączenia, jak też doprecyzować dni, na które sporządzane są sprawozdania
finansowe będące podstawą połączenia (art. 74 § 1 projektu) oraz podstawą podziału
nadwyżki bilansowej każdej z łączących się spółdzielni (art. 74 § 3 projektu);
15. Zwrócić należy uwagę, że wbrew deklarowanemu przez projektodawców
zamierzeniu zharmonizowania przepisów prawa spółdzielczego z prawem upadłościowym
i naprawczym, projektowana regulacja art. 100 § 3 nie koreluje z treścią art. 21 ust. 1 ustawy
z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2009 r., Nr. 175, poz.

7
1361, z późn. zm.) Projektowany przepis wprowadza szczególną procedurę złożenia wniosku
o ogłoszenie upadłości spółdzielni, nakładając m.in. obowiązek zwołania walnego
zgromadzenia bez precyzowania terminu jego zwołania i skutków niepodjęcia przez walne
zgromadzenie uchwały o postawieniu spółdzielni w stan upadłości albo o jej dalszym
istnieniu. Przewidywany obowiązek zwołania walnego zgromadzenia należy ocenić jako
niecelowy, albowiem już z treści samego sprawozdania finansowego wynika, czy zachodzą
przesłanki do ogłoszenia upadłości spółdzielni, czy też nie. Zbędne wydaje się zatem, w takim
przypadku, zwoływanie walnego zgromadzenia. Ponadto zbyt długi proces zwoływania
walnego zgromadzenia może skutkować uszczupleniem majątku spółdzielni, a tym samym -
późniejszej masy upadłości. Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie
korelującego z art. 21 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego, 14-dniowego terminu dla
zarządu spółdzielni do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, liczonego od daty
ujawnienia się przesłanek niewypłacalności w sprawozdaniu finansowym, bądź ogólne
odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o postępowaniu upadłościowym.
16. Zastrzeżenia budzi art. 121 projektu. Z treści tego przepisu wynika, że składki
spółdzielni na rzecz związku spółdzielczego i Krajowej Rady Spółdzielczej obciążają koszty
działalności spółdzielni według zasad określonych przez Zgromadzenie Ogólne. Oznacza to
przyznanie organowi Krajowej Rady Spółdzielczej uprawnień do normowania problematyki
podatkowej (tzn. określania według jakich zasad składki mogą być zaliczane w koszty
funkcjonowania spółdzielni). Proponowane uregulowanie nie zasługuje na aprobatę;
17. Wątpliwości budzi zawarta w art. 123 projektu propozycja objęcia wszystkich
typów spółdzielni nadzorem ze strony właściwych ministrów. Projektowany przepis bardzo
ogólnie reguluje nadzór nad spółdzielniami. W związku z powyższym należałyby rozważyć
uzupełnienie projektu o przepisy określające procedurę sprawowania nadzoru i kompetencje
organu nadzorującego w stosunku do nadzorowanych spółdzielni, oraz formę prawną
rozstrzygnięć właściwego ministra i tryb ich zaskarżenia;
18. W odniesieniu do projektowanej regulacji art. 126 pkt 3 należy zwrócić uwagę,
na konieczność zharmonizowania treści w/w artykułu z art. 18 § 1 pkt 3 i 4, który przewiduje
prawo członka spółdzielni do otrzymywania odpisów oraz zapoznawania się z dokumentami
określonymi w powyższym przepisie. Dlatego uzasadnione jest wprowadzenie oprócz
karalności nieudostępnienia członkom spółdzielni dokumentów (kopii) statutu, regulaminów,
uchwał organów spółdzielni, protokołów ich obrad, rocznych sprawozdań, sprawozdań

8
finansowych, faktur i umów zawieranych z osobami trzecimi, także sankcji za odmowę
wydania ich odpisów.
Ponadto proponuję uzupełnienie projektowanego art. 18 o regulację dotyczącą
postępowania w razie odmowy udostępnienia członkowi wglądu do umów zawieranych przez
spółdzielnię z osobami trzecimi, zawartą w dotychczasowej regulacji art. 18 ustawy – Prawo
spółdzielcze.
Dodatkowo należy zaznaczyć, że w projektowanym art. 126 błędnie zamieszczono
odesłanie do § 3 i 4 zamiast do § 1 pkt 3 i 4 tego artykułu.
19. Regulacje zawarte w dziale XI Odpowiedzialność karna projektu ustawy
w zasadzie odpowiadają treści przepisów zawartych w Części II A Przepisy karne obecnie
obowiązującej ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze. Należy jednak zwrócić
uwagę, iż sankcja karna przewidziana w art. 124 projektowanej ustawy, choć zbieżna
z sankcją przewidzianą w art. 267a Prawa spółdzielczego, nie uwzględnia stosowanych
w ustawie Kodeks Karny zasad konstrukcji sankcji, gdzie przyjęto, iż w przypadku określenia
górnej granicy ustawowego zagrożenia na 5 lat pozbawienia wolności, dolna granica
ustawowego zagrożenia winna wynosić 3 miesiące pozbawienia wolności. Nadto podnieść
należy, iż wśród kodeksowych sankcji złożonych nie występuje sankcja składająca się z kary
pozbawienia wolności i obligatoryjnej grzywny. W Kodeksie karnym przyjęto, iż kara
grzywny w konstrukcji sankcji występuje zawsze alternatywnie z innymi karami.
Uzasadnione to jest stworzeniem warunków dla realizacji dyrektywy zawartej
w art. 58 § 2 k.k., zgodnie z którą grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego
stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny
nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji. Mając na uwadze treść
art. 116 k.k. przepisy części ogólnej tego kodeksu winny być brane pod uwagę również przy
konstruowaniu sankcji projektowanych przepisów karnych.
20. Należy również podnieść, iż projekt ustawy powinien określać skutki finansowe
proponowanych regulacji, a nie ograniczać się jedynie do stwierdzenia, iż tego typu skutki
finansowe wystąpią w związku z funkcjonowaniem Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej.
Ewentualne przyjęcie propozycji zaliczenia w koszty działalności spółdzielni składek na rzecz
związków spółdzielczych oraz Krajowej Rady Spółdzielczej, czy też przyznanie
spółdzielniom możliwości uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego będzie mogło

9