Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn

Warszawa, 12 maja 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-86(6)/08

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej






Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


-
o zmianie ustawy o podatku od
spadków i darowizn (druk nr 341).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Finansów do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk


STANOWISKO RZĄDU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku
od spadków i darowizn (druk Sejmowy nr 341)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (druk nr 341)
przewidujący nowelizację ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
(Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn. zm.), zakłada:
1) przedłużenie do 6 miesięcy terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy
lub praw majątkowych (SD-Z1),
2) zniesienie
obowiązku składania zgłoszenia w przypadkach, w których nabycie następuje
na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu lub zarejestrowanego aktu poświadczenia
dziedziczenia sporządzonego przez notariusza,
3) umożliwienie skorzystania ze zwolnienia podatnikom, którzy nabyli je z dniem
1 stycznia 2007 r. i utracili z powodu niedotrzymania terminu do złożenia zgłoszenia.

Odnosząc się do projektowanych zmian należy stwierdzić, że Rząd Rzeczypospolitej Polskiej
jest przeciwny uchwaleniu ustawy w zaproponowanym przez posłów brzmieniu.

1. Uzasadniając propozycję przedłużenia terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu
własności rzeczy lub praw majątkowych do 6 miesięcy projektodawca błędnie wskazuje,
iż dopiero uzyskanie prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu praw do spadku daje
uprawnionym możliwość ustalenia masy spadkowej i jej wartości. Informacje na temat
masy spadkowej i wszystkich danych niezbędnych do wypełnienia zgłoszenia,
w większości przypadków spadkobiercy posiadają już w chwili występowania do sądu
o stwierdzenie praw do spadku. Wiedza ta jest im niezbędna, by podjąć racjonalną decyzję
o sposobie przyjęcia spadku, bądź jego odrzuceniu. Jednocześnie obowiązujące przepisy
zawierają rozwiązanie, które pozwala zachować zwolnienie, gdy spadkobierca uzyskał
informacje o nabyciu rzeczy i praw majątkowych po upływie terminu, w którym
był zobowiązany zgłosić organowi podatkowemu ich nabycie. W takim przypadku
zwolnienie przysługuje, gdy nabywca zgłosi te rzeczy i prawa majątkowe w terminie
miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu oraz uprawdopodobni fakt
późniejszego powzięcia informacji.
Obowiązujące przepisy nie nakładają obowiązku dołączania do zgłoszenia dokumentów
potwierdzających posiadanie tytułu prawnego do nabytych w drodze spadku rzeczy
lub praw majątkowych, np. wypisu z księgi wieczystej, zaświadczenia z banku. Nakładają
natomiast na nabywcę obowiązek określenia w zgłoszeniu wartości rynkowej nabywanych
rzeczy lub praw majątkowych, ale według jego własnej wstępnej oceny, co oznacza,
iż nie zachodzi konieczność, jak błędnie wskazano w uzasadnieniu projektu, posiadania
wyceny rzeczoznawcy. Złożenie zgłoszenia bez podania wartości odziedziczonej rzeczy
lub prawa majątkowego nie skutkuje utratą prawa do zwolnienia.
Z informacji uzyskanych od organów podatkowych w ramach monitorowania
funkcjonowania przepisów dotyczących zwolnienia określonego w art. 4a ustawy
o podatku od spadków i darowizn wynika, iż 95 % nabywców złożyło w terminie
zgłoszenie i skorzystało ze zwolnienia. Oznacza to, że w pierwszym roku obowiązywania
nowych regulacji prawnych, tylko 5 % podatników nie dopełniło warunku terminowego
złożenia zgłoszenia. Należy przypuszczać, że liczba ta, wraz ze wzrostem świadomości
obowiązujących przepisów będzie maleć. Mając jednak na względzie różny poziom
wiedzy społeczeństwa na temat obowiązujących przepisów oraz konsekwencje
niedokonania zgłoszenia w terminie Rząd podziela pogląd, iż należy rozważyć
wydłużenie obowiązującego miesięcznego terminu na złożenie zgłoszenia.

2. Za nieuzasadnioną należy uznać propozycję zniesienia obowiązku składania zgłoszenia
o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych, gdy następuje ono na podstawie
prawomocnego orzeczenia sądu lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia
sporządzonego przez notariusza.
Jak słusznie zauważono w uzasadnieniu do projektu, postanowienie sądu o stwierdzeniu
nabycia spadku nie określa składników masy spadkowej. Nie będzie ich także określał
sporządzony przez notariusza, zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia.
Zniesienie obowiązku składania zgłoszenia, które konkretyzuje składniki masy
spadkowej, stanowić będzie istotne zagrożenie dla szczelności systemu podatkowego,
gdyż powoduje utratę przez organy podatkowe jedynego źródła informacji o majątku
nieodpłatnie nabytym przez podatnika. Brak danych w odniesieniu do osoby wezwanej
do złożenia wyjaśnień w sprawie wysokości przychodów nieznajdujących pokrycia
w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych i powołania się
przez nią na fakt otrzymania rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku uniemożliwi
organowi podatkowemu weryfikację informacji o źródłach posiadanego majątku. Organ
podatkowy nie dysponując żadną dokumentacją w sprawie będzie zmuszony przyjąć
oświadczenie bez zastrzeżeń. Wobec powyższego zniesienie obowiązku zgłoszenia
stanowić będzie istotny instrument umożliwiający ukrywanie dochodów i unikanie
opodatkowania.
Nie jest także trafne powoływanie się w uzasadnieniu na brak obowiązku składania
zgłoszenia SD-Z1 w przypadku określonym w art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadków
i darowizn, gdyż przepis ten ma zastosowanie do czynności prawnych dokonywanych
w formie aktu notarialnego, w którym następuje konkretyzacja przedmiotu
opodatkowania. Z punktu widzenia wiedzy organu podatkowego otrzymanie odpisu aktu
notarialnego pełni taką sama rolę, jak złożenie przez podatnika zgłoszenia.

3. Zaproponowana w przepisach przejściowych projektu swoista abolicja podatkowa
jest niemożliwa do zaakceptowania.
Rozwiązanie to bez żadnego uzasadnienia premiuje wyłącznie te osoby, które utraciły
prawo do zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn
z powodu niedotrzymania terminu do złożenia zgłoszenia (w tym osoby, które do chwili
obecnej nie poinformowały organu podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych
w związku ze śmiercią spadkodawcy). Przepisy przejściowe nie odnoszą się do darowizn
i przypadków utraty prawa do zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku
od spadków i darowizn, w sytuacji, gdy nie zostało udokumentowane przekazanie
środków pieniężnych będących przedmiotem darowizny. W takim przypadku, nabywca
jest zobowiązany do zapłaty podatku, mimo iż został dochowany termin do złożenia
zgłoszenia. Przepis przejściowy różnicuje więc status podatników, na tych którzy:
a)
nie dotrzymali warunku, jakim jest terminowe złożenie zgłoszenia i mogą korzystać
ze zwolnienia,
b) nie dotrzymali warunku udokumentowania przekazania środków pieniężnych
i utracili prawo do zwolnienia.
Przyjęte w przepisach przejściowych rozwiązanie spowoduje ponadto nierówne
traktowanie nabywców, którzy rzeczy lub prawa majątkowe nabyli w związku ze śmiercią
spadkodawcy. Określona w tych przepisach ulga odnosi się wyłącznie do nabycia
w drodze spadku, które zostało potwierdzone prawomocnym postanowieniem sądu

2
o stwierdzeniu praw do spadku. W przepisach pominięto natomiast inne, niż wynikające
ze spadkobrania sposoby przejścia praw zmarłego na oznaczone osoby, np. nabycie:
w drodze zapisu, dalszego zapisu, z polecenia testamentowego, tytułem zachowku, praw
do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci,
jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego
otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego
śmierci.
Nierówne traktowanie podatników wynika również z faktu, iż z abolicji nie będą mogły
skorzystać osoby, które własność rzeczy lub praw majątkowych nabyły w drodze
darowizny, polecenia darczyńcy lub zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go
w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia
albo w postaci zapisu.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że uchwalenie przepisu art. 2 nowelizacji w brzmieniu
zaproponowanym w projekcie spowoduje, iż będzie on miał zastosowanie wyłącznie
do tych osób, które nabyły własność rzeczy lub praw majątkowych na podstawie
orzeczenia sądu, które uprawomocniło się w okresie 6 miesięcy przed dniem wejścia
w życie nowelizacji. Nie obejmie on osób, które posiadają orzeczenia sądu, które
uprawomocniły się w okresie między 1 stycznia 2007 r. a sześcioma miesiącami przed
dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, co nie wydaje się zamysłem projektodawcy.

4. Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu wprowadzenie proponowanych zmian
wpłynie negatywnie na dochody gmin, będące beneficjentami wpływów z podatku
od spadków i darowizn.
Przepisy przejściowe poselskiego projektu zakładają, że na wniosek podatnika złożony
w terminie roku od dnia wejścia w życie nowelizacji, dokonywany będzie zwrot
wpłaconych przez podatników kwot, które zostały przekazane na rachunki
poszczególnych gmin. Wpływy z podatku zasiliły zatem budżety gmin, z których
finansowane są między innymi zadania własne. Dokonanie zwrotu podatku od spadków
i darowizn możliwe będzie również na rzecz podatników, którzy wcale nie złożyli
zgłoszenia, a do zapłaty podatku zobowiązani byli na podstawie decyzji wydanej
w postępowaniu wszczętym przez organ podatkowy z urzędu.

Z przedstawionych względów Rząd Rzeczypospolitej Polskiej:
1) popiera pomysł wydłużenia terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności
rzeczy lub praw majątkowych,
2) jest przeciwny pozostałym zmianom zaproponowanym w poselskim projekcie ustawy
o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Niezależnie od powyższego poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków
i darowizn wymaga dopracowania pod względem legislacyjnym.




PL/LM/834/26/EOB/2008/149






3