Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych

Druk nr 3315

Warszawa, 22 lipca 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Szanowny Panie Marszałku !

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 60
posiedzeniu w dniu 22 lipca 2010 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy


- o zmianie ustawy - Prawo o
adwokaturze oraz ustawy o radcach
prawnych.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Piotra
Zientarskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.
W załączeniu przesyłam opinię o zgodności projektu ustawy z prawem
Unii Europejskiej.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 22 lipca 2010 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo
o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2
kwietnia
1997
r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy
o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych.
Jednocześnie upoważnia senatora Piotra Zientarskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych
Art. 1.
W ustawie z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188,
z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 90 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Minister Sprawiedliwości może polecić wszczęcie dochodzenia przeciwko
adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu.";
2) w art. 95c pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) dochodzenie;".
Art. 2.
W ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 i Nr 47,
poz. 278) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 671 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) dochodzenie;";
2) w art. 681 ust. 1a otrzymuje brzmienie:
"1a. Minister Sprawiedliwości może polecić wszczęcie dochodzenia przeciwko radcy
prawnemu lub aplikantowi radcowskiemu.".
Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 166, poz. 1317,
Nr 210, poz. 1628 i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r. Nr 7, poz. 45 i Nr 47, poz. 278.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa
do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wydanego w dniu 1 grudnia 2009 r., dotyczącego
art. 90 ust. 2 oraz art. 95c pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U.
z 2009 r. Nr 146, poz. 1188, z późn. zm., dalej jako Prawo o adwokaturze) - sygn. akt K 4/08.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia została opublikowana w Dz. U. z 2009 r. Nr 210, poz. 1628
(dzień publikacji wyroku: 11 grudnia 2009 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem
zamieszczony został w OTK Z.U. z 2009 r., Nr 11A, poz. 162.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 90 ust. 2 Prawa o adwokaturze, w części
obejmującej zwrot "albo postępowania przed sądem dyscyplinarnym", oraz art. 95c pkt 1
Prawa o adwokaturze, w części obejmującej zwrot "z zastrzeżeniem art. 90 ust. 2", pozostają
w sprzeczności ze standardem wywodzonym z art. 42 ust. 2 ustawy zasadniczej.
Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału, wszystkie gwarancje ustanowione
w rozdziale II Konstytucji winny znajdować zastosowanie nie tylko w postępowaniu karnym,
lecz we wszelkich postępowaniach o charakterze represyjnym, czyli takich, których celem jest
poddanie obywatela jakiejś formie ukarania lub jakiejś sankcji. Odnosi się to więc przede
wszystkim do postępowań dyscyplinarnych przewidzianych przez poszczególne pragmatyki
zawodowe, w tym także do postępowania dyscyplinarnego, jakie stosownie do przepisów
ustawy z dnia 26 maja 1982 r. może zostać wszczęte w stosunku do adwokata lub aplikanta
adwokackiego. Na każdym etapie takiego postępowania musi być zatem zagwarantowana
w szczególności możliwość korzystania z prawa do obrony, poręczonego przez wyżej powołaną
normę konstytucyjną.
2
Jak podniesione zostało w uzasadnieniu rozstrzygnięcia z dnia 1 grudnia 2009 r.,
dochodzenie stanowiące pierwszą fazę postępowania dyscyplinarnego ma dać odpowiedź
na pytanie: czy istnieją przesłanki do wszczęcia postępowania przed sądem dyscyplinarnym
(względnie - czy zasadne jest skierowanie wniosku o ukaranie do dziekana okręgowej izby
adwokackiej), czy też raczej zachodzi konieczność umorzenia postępowania, chociażby np. na
zasadzie art. 95d Prawa o adwokaturze (przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi). Istotne
jest przy tym jednak to, że już na omawianym etapie postępowania obwinionemu przysługuje
prawo ustanowienia obrońcy; może on również zapoznać się z aktami sprawy oraz składać
wnioski dowodowe potrzebne do wyjaśnienia sprawy, zwłaszcza zaś takie, które przemawiają
na jego korzyść. W konsekwencji więc stworzenie na gruncie Prawa o adwokaturze furtki dla
pominięcia fazy dochodzenia godzi bezpośrednio w prawo do obrony, ponieważ pozbawia
niektórych obwinionych możliwości wykazania braku podstaw do przedłożenia wniosku z
zarzutami sądowi dyscyplinarnemu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego niezgodności art. 90 ust. 2 i art. 95c pkt 1
Prawa o adwokaturze z art. 42 ust. 2 Konstytucji można upatrywać ponadto także w tym, że
Minister Sprawiedliwości zyskał uprawnienie do wydania polecenia wszczęcia postępowania
dyscyplinarnego niezależnie od wyniku przeprowadzonego w danej sprawie dochodzenia.
Jeżeli bowiem nawet w ramach dochodzenia nie udało się znaleźć podstaw do przypisania
adwokatowi (aplikantowi adwokackiemu) zachowania polegającego na uchybieniu normom
prawnym, zasadom etyki lub godności zawodu, bądź też rzecznik dyscyplinarny nie dopatrzył
się w zarzuconym obwinionemu postępowaniu naruszenia jego obowiązków zawodowych,
i z tych właśnie przyczyn ostatecznie zapadła decyzja o umorzeniu postępowania, to nie ma
przeszkód, ażeby postępowanie przed sądem dyscyplinarnym zostało zainicjowane na skutek
zgłoszenia takiego żądania przez Ministra Sprawiedliwości. Prawo do obrony realizowane w
toku dochodzenia staje się więc prawem czysto iluzorycznym, skoro mimo wykazania przez
zainteresowanego braku przesłanek dla wniesienia wniosku do sądu dyscyplinarnego, kolejna
faza postępowania przeciwko niemu nadal może zostać wszczęta. W ocenie Trybunału,
regulacja taka podważa "logiczną spójność postępowania dyscyplinarnego", gdyż zostaje tu
zerwana więź, jaka powinna występować pomiędzy przejściem do następnego etapu tego
postępowania a określonym sposobem zakończenia etapu poprzedniego.
Trybunał podzielił zatem zarzut, że przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości prawa
do wydania polecenia wszczęcia postępowania przed sądem dyscyplinarnym (i to zarówno
w sytuacji, gdy nie było uprzedniego dochodzenia, jak i w przypadku gdy ta faza postępowania