Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych

Druk nr 3248

Warszawa, 8 lipca 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Komisja Nadzwyczajna "Przyjazne

Państwo" do spraw związanych z
ograniczaniem biurokracji
NPP-020-139-2010


Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu Komisja Nadzwyczajna
"Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji wnosi
projekt ustawy:

- o zmianie ustawy o pracownikach
urzędów państwowych.

Do reprezentowania stanowiska Komisji w pracach nad projektem ustawy
został upoważniony poseł Piotr Tomański.


Zastępca
Przewodniczącego Komisji


(-) Adam Szejnfeld




projekt


USTAWA
z dnia 2010 r.

o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych

Art. 1.
W ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001
r. Nr 86, poz. 953, z późn. zm. art. 29 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Przepisów ust. 1a i 2 nie stosuje się do kobiet w ciąży oraz - bez ich zgody - do osób
sprawujących pieczę nad osobami wymagającymi stałej opieki lub opiekujących się
dziećmi w wieku do lat ośmiu.”.

Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, Nr 123,
poz. 1353 i Nr 128, poz. 1403, z 2002 r. Nr 1, poz. 18, Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 228,
poz. 2256, z 2005 r. Nr 10, poz. 71 i Nr 169, poz. 1417, z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr 170, poz. 1218, Nr 218,
poz. 1592 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 89, poz. 589 oraz z 2008 r. Nr 157, poz. 976 i Nr 227, poz. 1505.

U Z A S A D N I E N I E

I. Potrzeba i cele nowelizacji.
1. Zgodnie z art. 29 ust. 1a i ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych (Dz.U. 2001 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) urzędnicy państwowi mogą
być zatrudniani w tzw. równoważnym systemie czasu pracy (czyli w warunkach wydłużenia
dobowej normy czasu pracy w niektórych dniach) oraz poza normalnymi godzinami pracy,
w porze nocnej a także w niedziele i święta.

Prawo zatrudniania w warunkach wskazanych w art. 29 ust. 1a i ust. 2 zostało
wyłączone przez art. 29 ust. 3 ustawy w stosunku do: kobiet w ciąży, kobiet opiekujących się
dziećmi w wieku do lat 8 oraz do „innych przypadków określonych w odrębnych przepisach”.
Art. 29 ust. 3 nowelizowanej ustawy wprowadza, zatem zakaz zatrudnienia wymienionych
kategorii pracowników w równoważnym systemie, w godzinach nadliczbowych, w porze
nocnej oraz w niedziele i święta.

Przepis ten w odniesieniu do zatrudnienia poza normalnymi godzinami pracy, pracy
w porze nocnej oraz pracy w niedziele i święta obowiązuje w niezmienionej formie od 1
marca 1983 r. (tj. od dnia wejścia w życie ustawy), zaś wobec równoważnego systemu pracy
od dnia 27 stycznia 1995 r. (tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r.
o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych – Dz.U. nr 136, poz. 704).
2. Kwestia ta została uregulowana w sposób odmienny w stosunku do urzędników służby
cywilnej. Począwszy od 1 stycznia 1997 r., kiedy weszła w życie pierwsza ustawa o służbie
cywilnej z dnia 5 lipca 1996 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 402) przyjęto zasadę, iż zatrudnienie
w równoważnym czasie pracy, poza normalnymi godzinami pracy, w nocy oraz w niedziele
i święta jest dopuszczalne, pod warunkiem, że urzędnik (a więc nie tylko urzędniczka)
sprawujący pieczę nd osobami wymagającymi stałej opieki lub opiekujący się dziećmi
w wieku do lat ośmiu wyrazi na to zgodę (tak stanowił art. 64 ust. 4). Kolejne ustawy
regulujące status urzędników służby cywilnej powtarzały tę regulację. Analogiczne
rozwiązanie zostało przyjęte w uchwalonych 21 listopada 2008 r. ustawie o służbie cywilnej
(Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.) oraz w ustawie o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr
223, poz. 1458 ze zm.), a wcześniej w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej
Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589).

Art. 97 ust. 10 ustawy o służbie cywilnej zawiera wyłącznie odnoszące się do kobiet w
ciąży, które nie mogą wykonywać pracy w równoważnym czasie pracy oraz w godzinach
nadliczbowych, porze nocnej, w niedziele i święta oraz do członków korpusu służby cywilnej,
jeżeli nie wyrazili na to zgody sprawujący pieczę nad osobami wymagającymi stałej opieki
lub opiekującymi się dziećmi w wieku do lat ośmiu.

Art. 42 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych zakazuje w sposób
bezwzględny zatrudniania kobiet w ciąży w godzinach nadliczbowych, w prze nocnej oraz
w niedziele i święta oraz zatrudniania w tych warunkach pracowników, którzy nie wyrażą na
to zgody i sprawują pieczę nad osobami wymagającymi stałej opieki lub opiekujących się
dziećmi do lat ośmiu.

Art. 58 ust. 5 ustawy o PIP stanowi, że uregulowania dotyczące pracy
w równoważnym systemie czasu pracy, poza normalnymi godzinami pracy, w niedziele,
święta i w nocy nie dotyczą pracownic w ciąży, a w przypadku pracowników opiekujących
się dziećmi do lat 8 – tylko wówczas, gdy wyrażą zgodę.
3. Z porównania ustawy o pracownikach urzędów państwowych z przepisami powołanych
wyżej ustaw wynika, że tylko ta pierwsza zawiera przepis zakazujący w sposób bezwzględny
(tak, jak w przypadku kobiet w ciąży) zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze
nocnej oraz w niedziele i święta kobiet opiekujących się dziećmi do lat ośmiu. Zakazy
ustanowione w pozostałych pragmatykach urzędniczych mają charakter względny, bowiem
jeżeli urzędnik wyrazi na to zgodę, zakaz zostaj zniesiony.
Takie
rozwiązanie odbiega od omawianych rozwiązań również z tego względu, że
omawiany zakaz odnosi się wyłącznie do kobiet (opiekujących się dziećmi do 8 lat) oraz do
„innych wypadków określonych w odrębnych przepisach” (chodzi np. o zakaz zatrudniania
młodocianych w porze nocnej albo zatrudniania pracowników w warunkach szczególnie
niekorzystnych, które w praktyce nie mają zastosowania).
4. Poza niespójnością art. 29 ust. 3 ustawy o pracownikach urzędów państwowych z innymi
pragmatykami urzędniczymi, przepis ten można postrzegać jako odbiegający w zasadniczy
sposób od zasad ustalonych w ramach powszechnego prawa pracy, a więc rozwiązań
wynikających z Kodeksu pracy. Kodeks pracy (w art. 178 § 2) nie ogranicza w sposób
bezwzględny, jak czyni to omawiana ustawa zatrudniania w godzinach nadliczbowych
i w porze nocnej pracowników opiekujących się dziećmi w wieku do lat 4. W art. 178 § 2 k.p.
zawarto względny zakaz zatrudniania pracowników i pracownic, który pozwala na
zatrudnianie takich pracowników w godzinach nadliczbowych i godzinach nocnych, o ile
wyrażą zgodę na taką pracę.

Nowelizacja omawianego art. 29 ust. 3 ustawy jest konieczna przede wszystkim
z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości kobiet i mężczyzn, m.in. w zatrudnieniu
wyrażonej m.in. w zatrudnieniu wyrażonej m.in. w art. 178 § 2 k.p. (w związku z art. 1891
k.p.), która nakazuje jednakowe traktowanie rodziców (opiekunów) dziecka w zakresie
uprawnień wynikających ze sprawowania opieki nad dzieckiem.
5. Wprowadzenie zaproponowanej nowelizacji art. 29 ust. 3 ustawy o pracownikach urzędów
państwowych jest podyktowane niespójnością systemową obecnego zakazu zatrudniania poza
normalnymi godzinami pracy, w porze nocnej, w niedziele i święta oraz w systemie
równoważnego czasu pracy, a jednocześnie konieczne z uwagi na niezgodność tego przepisu
z zasadą równości.

Proponowana zmiana polega na przyjęciu rozwiązania, jakie zostało zastosowane dla
członków korpusu służby cywilnej w art. 97 ust. 10 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.
o służbie cywilnej oraz w art. 58 ust. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej
Inspekcji Pracy.

II. Ocena skutków regulacji.
1. Wpływ projektowanej ustawy na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego.

Nowelizacja ustawy nie spowoduje zmian z punktu widzenia budżetu państwa,
ponieważ nowela nie zmienia warunków pracy i płacy ani liczebności i struktury zatrudnienia.
Wprowadza tylko elastyczność w korzystaniu przez pracodawcę i pracownika z form
zatrudnienia w tzw. równoważnym czasie pracy.

Uchwalenie nowelizacji ustawy o pracownikach urzędów państwowych w zakresie
objętym przedmiotowym projektem ustawy nie spowoduje także skutków finansowych dla
budżetów jednostek samorządu terytorialnego, bowiem pracowników tych jednostek dotyczą
przepisy art. 42 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych, które w istocie są zbieżne
z projektowaną regulacją.

2. Wpływ projektowanej ustawy na rynek pracy.

Nowelizacja ustawy nie spowoduje zmian dla rynku pracy, ponieważ nowela nie
zmienia warunków pracy i płacy ani liczebności i struktury zatrudnienia. Wprowadza tylko
elastyczność w korzystaniu przez pracodawcę i pracownika z form zatrudnienia w tzw.
równoważnym czasie pracy.

3. Wpływ projektowanej ustawy na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość,
w tym funkcjonowanie przedsiębiorstw.

Nowelizacja ustawy nie spowoduje zmian z punktu widzenia konkurencyjności
gospodarki i przedsiębiorczości, ponieważ nowela nie dotyczy kwestii zatrudnienia
w przedsiębiorstwie.

4. Wpływ projektowanej ustawy na sytuację i rozwój regionalny.

Nowelizacja ustawy nie spowoduje zmian z punktu widzenia rozwoju regionalnego,
ponieważ nowela nie dotyczy kwestii rozwoju regionalnego.