Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

W ustawie z 2 grudnia 2009 r. może otrzymać wiadczenie od dnia 1
maja 2004 r. tj. od daty wej cia Polski do Unii Europejskiej.
Uzasadnieniem do dokonania zmian w ustawie było dostosowanie jej
przepisów do prawa unijnego.
Niezależnie od konieczno ci nowelizacji ustawy na skutek zmian
dokonanych wyżej omówionymi aktami prawnymi - niezbędne jest
uaktualnienie tych przepisów czytelnymi również dla beneficjentów w celu
uniknięcia zbędnych procesów o przyznanie na drodze sądowej wiadczenia,
którego odmówiono w administracyjnym toku instancji.
Spornymi w realizacji ustawy przez decydenta było do niedawna
żądanie udowodnienia wykonywania pracy przez dzieci przebywające na
deportacji z rodzicami. Dopiero sąd uznał decyzję odmowną decydenta
przyznania wiadczenia dziecku za nieuzasadnioną i orzekł, że dziecko nie
musi udowadniać pracy, wystarczy deportacja. Trzeba przyznać, że od tej
pory podmiot decydujący o przyznaniu wiadczenia tego rodzaju żądania nie
stawia dziecku przyznając wiadczenie. Jednakże dla porządku prawnego
zapis taki powinien się znaleźć w ustawie nowelizacyjnej bez potrzeby
powoływania się na wyrok sądu.

Nadal jednak istnieją problemy interpretacyjne, np. Urząd do Spraw
Kombatantów i Osób Represjonowanych do obliczenia wymaganego ustawą
6-ciu miesięcy pobytu na deportacji stosuje datę wyzwolenia danego terenu
przez wojska alianckie, a nie datę końca wojny tj. 8 maja 1945 r. Takie
stanowisko pozbawia wielu poszkodowanych wiadczenia, pomimo, że
pracowali na przykład do końca wojny w majątku Niemca, położonym
kilkadziesiąt kilometrów od miasta zdobytego przez aliantów, których
zobaczyli dopiero po ogłoszeniu końca wojny.
Brakujące dni do wymaganych 6 miesięcy były przeszkodą do
otrzymania
wiadczenia. Wątpliwą podstawą prawną jest uznawanie
beneficjentom końcowej daty represji na podstawie kroniki działań wojennych
wojsk alianckich, w której podawano daty wyzwolenia poszczególnych
miejscowo ci.
Wnioskodawcy szacują, że projektowana nowelizacja nie pociągnie za
sobą wła ciwie żadnych skutków finansowych (jest grupa osób w podeszłym
wieku i koszty realizacji ustawy systematycznie maleją).
Projektowane rozwiązania nie są sprzeczne z prawem Unii Europejskiej.
Przedkładany projekt ustawy nie był poddany konsultacjom
społecznym w rozumieniu przepisów art. 34 ust. 3 Regulaminu Sejmu RP.

Warszawa, 4 czerwca 2010 r.
BAS-WAPEiM-928/10
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej




Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym
osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach
pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Tadeusz Tomaszewski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47 i Nr 81, poz. 998 oraz z 2010 r. Nr 10, poz. 87) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu
pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz
osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych
Republik Radzieckich (Dz. U. Nr 87, poz. 395, ze zmianami). Zmiana dotyczy
zakresu podmiotowego ustawy, definicji pojęcia represji, okresu wypłaty
świadczenia pieniężnego, prawa do złożenia wniosku o wznowienie
postępowania w przypadku odmowy przyznania świadczenia.
Proponowana ustawa ma wejść w życie 14 dni od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
W zakresie proponowanej regulacji należy wskazać art. 21 ust. 1
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE). Przepis przyznaje
każdemu obywatelowi Unii prawo do swobodnego przemieszczania się i
przebywania na terytorium państw członkowskich. Zakres zastosowania tego
przepisu był przedmiotem wykładni Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej (TS1

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Projekt ma umożliwić osobom, którym „odmówiono prawa do
świadczeń z ustawy” z powodu braku stałego miejsca zamieszkania na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, złożenie wniosku o wznowienie
postępowania do Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,
który wydał odmowną decyzję (art. 1 pkt 4 lit. b projektu dotyczący art. 5 ust. 4
ustawy). Proponowaną regulację należy odnieść do art. 1 ust. 1 ustawy w
brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2009 r., który uzależniał
przyznanie świadczenia pieniężnego osobie represjonowanej m.in. od
posiadania przez nią stałego miejsca zamieszkania na terytorium RP. (W
obecnym brzmieniu art. 1 ust. 1 ustawy nie zawiera wymogu dotyczącego
miejsca zamieszkania).
Zgodnie z orzecznictwem TS sytuacja, w której wypłata świadczenia
przyznawanego cywilnym ofiarom wojny lub represji jest uzależniona od
posiadania miejsca zamieszkania na terytorium danego państwa
członkowskiego, należy do zakresu prawa określonego w art. 21 ust. 1 TfUE.
Dokonując wykładni przepisu traktatowego, TS zakwestionował przepisy części
państw członkowskich, na podstawie których państwa te odmawiały wypłaty
swoim obywatelom świadczenia z tego tylko powodu, że wnioskodawcy nie
zamieszkiwali na terytorium tych państw, lecz zamieszkiwali na terytorium
innych państw członkowskich.
Proponowana ustawa przewidująca możliwość ponownego ubiegania się
o świadczenie pieniężne przez osoby, którym nie przyznano świadczenia z
powodu niespełnienia wymogu stałego miejsca zamieszkania na terytorium RP,
nie narusza prawa UE.

4. Konkluzja
Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym
przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym

1 Wyroki TS dotyczyły stanu prawnego poprzedzającego wejście w życie Traktatu z Lizbony i dotyczyły
wykładni art. 18 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Biorąc pod uwagę, że art. 18
ust. 1 TWE został zastąpiony przez art. 21 ust. 1 TfUE, który nie wprowadził żadnych istotnych zmian do treści
tego przepisu, w opinii będzie wskazywany wyłącznie art. 21 ust. 1 TfUE.
2 Zob. wyrok TS z 26 października 2006 r. w sprawie C–192/05 K. Tas-Hagen i R.A. Tas przeciwko
Raadskamer WUBO van de Pensioen- en Uitkeringsraad, Zb. Orz. 2006, str. I–10451, wyrok TS z 22 maja 2008
r. w sprawie C–499/06 Halina Nerkowska przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, Zb. Orz. 2008, str.
I–3993 oraz wyrok TS z 4 grudnia 2008 r. w sprawie C–221/07 Krystyna Zablocka-Weyhermüller przeciwko
Land Baden–Würtemberg, Zb. Orz. 2008, str. I–9029.

2
w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik
Radzieckich nie narusza prawa Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski




3
Warszawa, 4 czerwca 2010 r.
BAS-WAPEiM-929/10

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym
przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz
osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych
Republik Radzieckich (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Tadeusz
Tomaszewski) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Projekt przewiduje zmianę ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu
pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz
osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych
Republik Radzieckich (Dz. U. Nr 87, poz. 395, ze zmianami). Zmiana dotyczy
zakresu podmiotowego ustawy, definicji pojęcia represji, okresu wypłaty
świadczenia pieniężnego, prawa do złożenia wniosku o wznowienie
postępowania w przypadku odmowy przyznania świadczenia.
Projekt ustawy nie narusza prawa Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym
przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym
w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik
Radzieckich nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski