Rządowy projekt ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów

W przypadku definicji przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, podobnie zresztą jak w
przypadku innych przepisów związanych z proponowanym w projekcie systemem
wsparcia przedsięwzięć termomodernizacyjnych, bezpośrednim odniesieniem dla pro-
ponowanych rozwiązań są przepisy obowiązującej obecnie ustawy z dnia 18 grudnia
1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Przedłożony projekt okre-
śla bowiem zasady wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych w sposób zapew-
niający kontynuację realizowanego już programu bez konieczności modyfikowania
sprawdzonych i dobrze funkcjonujących mechanizmów i procedur. W odróżnieniu od
definicji przedsięwzięcia termomodernizacyjnego z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 grud-
nia 1998 r., proponowana definicja koncentruje się wyłącznie na rodzajach inwestycji
uznawanych za przedsięwzięcie termomodernizacyjne oraz na zakresie przedmiotowym
takich przedsięwzięć, bez wskazywania wymaganych, procentowo określonych, mini-
malnych oszczędności, jakie realizacja przedsięwzięcia ma przynosić. Warunki odno-
szące się do tych minimalnych oszczędności zostały przeniesione do art. 3 projektu
ustawy, określających warunki uprawniające do uzyskania wsparcia.
Druga zmiana w stosunku do definicji przedsięwzięcia termomodernizacyjnego z art. 2
pkt 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. polega na poszerzeniu zakresu przedmiotowego
tych przedsięwzięć o zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Zastosowanie wyso-
kosprawnej kogeneracji prowadzi bowiem do oszczędności energii pierwotnej, jednak
nie zawsze w samym źródle ciepła lub sieci ciepłowniczej, oraz nie przekłada się bez-
pośrednio na przedsięwzięcia uznawane dotąd za termomodernizacyjne. Należy dodać,
że jest ona wspierana na podstawie dyrektywy 2004/8/WE w sprawie wspierania koge-
neracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym ener-
gii. Pojęcia "kogeneracji" i „wysokosprawnej kogeneracji” zostały zdefiniowane
w ustawie – Prawo energetyczne.
W definicji przedsięwzięcia remontowego sformułowany został katalog inwestycji obję-
tych tym pojęciem. Obejmuje ono remont budynku, wymianę okien lub remont balko-
nów, nawet jeśli służą one do wyłącznego użytku właścicieli lokali, przebudowę powo-
dującą trwałe ulepszenie lub unowocześnienie budynku lub wyposażenie budynku w
instalacje i urządzenia wymagane dla nowych budynków w obowiązujących przepisach
techniczno-budowlanych. W odróżnieniu od definicji przedsięwzięcia termomoderniza-
cyjnego, proponowana definicja przedsięwzięcia remontowego obejmuje swym zakre-
sem wyłącznie inwestycje dotyczące budynków wielorodzinnych, zdefiniowanych w
projekcie ustawy jako budynki, w których występują więcej niż dwa lokale mieszkalne.
Jest to jedno z istotnych ograniczeń programu remontowego. Jest ono uzasadnione ko-

3

niecznością skoncentrowania wsparcia publicznego, którego wysokość musi uwzględ-
niać ograniczenia budżetowe, na wybranej grupie docelowej. Wsparcie w realizacji
przedsięwzięć remontowych – a więc inwestycji, których podstawowym celem nie są
oszczędności w zużyciu energii, tylko odpowiedź na problem bardzo wysokiego zuży-
cia technicznego i funkcjonalnego budynków mieszkalnych oraz związanej z tym luki
remontowej – będzie adresowane wyłącznie do starszych budynków wielorodzinnych,
gdyż w ich przypadku zjawisko wieloletniej luki remontowej w największym stopniu
się koncentruje i uzyskane efekty w postaci łącznej powierzchni użytkowej wyremon-
towanych budynków przy tej samej wysokości nakładów będą wyższe, niż w przypadku
budynków jednorodzinnych. Poza tym, przeprowadzenie remontu budynku wieloro-
dzinnego jest pod każdym względem znacznie trudniejszym przedsięwzięciem.
W definicji przedsięwzięcia remontowego nie sformułowano warunku uzyskania w wy-
niku realizacji przedsięwzięcia remontowego oszczędności w zużyciu energii, nie ozna-
cza to jednak pominięcia tego aspektu związanego z zapewnieniem maksymalnej efek-
tywności rozwiązań zaproponowanych w projekcie ustawy. Uzyskanie oszczędności
generowanych w wyniku inwestycji remontowej będzie również w tym przypadku wa-
runkiem uzyskania wsparcia (patrz warunki uprawniające do uzyskania premii remon-
towej w art. 7 projektu).
Definicja inwestora w art. 2 ogólnie wskazuje grupę beneficjentów objętych oddziały-
waniem proponowanych w projekcie rozwiązań (w przypadku poszczególnych form
wsparcia projekt ustawy dookreśla docelową grupę wsparcia). Podstawową formą
wsparcia inwestorów będzie premia udzielana na spłatę części kredytu udzielonego na
realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lub remontowego.
Kolejne trzy artykuły projektu ustawy określają zakres przedmiotowy przedsięwzięć
termomodernizacyjnych objętych wsparciem w formie premii termomodernizacyjnej,
beneficjentów tej formy wsparcia, warunki uprawniające do uzyskania premii termo-
modernizacyjnej oraz zasady określenia wysokości premii.
Zgodnie z art. 3 premia termomodernizacyjna przysługuje każdemu inwestorowi, w
rozumieniu, jakie pojęciu „inwestor” nadaje art. 2 pkt 1 projektu ustawy, a więc, tak jak
ma to miejsce w przypadku obowiązującej obecnie ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o
wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, każdemu właścicielowi lub zarząd-
cy budynku mieszkalnego, budynku zbiorowego zamieszkania, budynku służącego do
wykonywania przez jednostki samorządu terytorialnego zadań publicznych, lokalnej

4

sieci ciepłowniczej lub lokalnego źródła ciepła, jedynie z wyłączeniem jednostek
budżetowych i zakładów budżetowych.
W artykule tym zdefiniowane zostały warunki, jakie dla uzyskania premii musi spełniać
planowane przedsięwzięcie termomodernizacyjne. W wymiarze procentowym określo-
no zakładane oszczędności w zużyciu energii, będące – stosownie do stanu występują-
cego przed realizacją inwestycji – efektem planowanego przedsięwzięcia. W zależności
od charakteru przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oszczędności mogą dotyczyć:
zmniejszenia zapotrzebowania na energię dostarczaną do budynków mieszkalnych i
budynków zbiorowego zamieszkania na potrzeby podgrzewania wody użytkowej oraz
ogrzewania, zmniejszenia strat w energii w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz
zasilających je lokalnych źródłach ciepła lub zmniejszenia kosztów zakupu ciepła do-
starczanego do budynków mieszkalnych lub budynków zbiorowego zamieszkania w
wyniku likwidacji lokalnego źródła ciepła, z jednoczesnym wykonaniem przyłączy
technicznych do scentralizowanego źródła. Z uwagi na fakt, że przyznanie premii na-
stępuje przed realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, osiągnięcie minimal-
nych oszczędności wymaganych ustawą ma potwierdzać opracowanie w formie audytu
energetycznego. W przypadku przedsięwzięcia prowadzącego do zamiany źródeł ener-
gii na źródła odnawialne premia może zostać przyznana pod warunkiem stwierdzenia w
audycie, że w wyniku realizacji dane przedsięwzięcie spowoduje zastąpienie źródła
energii źródłem odnawialnym. Dokładnie tak samo będzie w przypadku zastosowania
wysokosprawnej kogeneracji, gdyż prowadzi ono do oszczędności energii pierwotnej,
jednak nie zawsze w samym źródle ciepła lub sieci ciepłowniczej, ponieważ większość
lokalnych źródeł ciepła zakupuje energię elektryczną z krajowego systemu elektroener-
getycznego. W związku z tym oszczędność energii i efekt ekologiczny dla źródła pracu-
jącego w kogeneracji określa się łącznie, w odniesieniu do źródła ciepła i źródła energii
elektrycznej (wraz z siecią elektroenergetyczną), a nie wyłącznie w odniesieniu do źró-
dła ciepła.
Parametry określające minimalny zakres oszczędności nie uległy zmianom,

z uwagi na brak przesłanek do zmiany obowiązujących w tym zakresie rozwiązań zapi-
sanych w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomoderni-
zacyjnych.
W art. 4 została wprowadzona zasada wykluczająca jednoczesne finansowanie przy
wykorzystaniu kredytu, do którego inwestorowi przysługuje premia termomoderniza-
cyjna, tych samych prac podejmowanych w ramach przedsięwzięcia, które jest współfi-

5

nansowane ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub przy wykorzy-
staniu innego kredytu, do którego inwestorowi przyznana została premia termomoder-
nizacyjna lub premia remontowa. Reguła ta ma zapobiec kumulacji pomocy ze źródeł
publicznych, z wyłączeniem ewentualnej pomocy udzielanej przez samorządy lokalne z
własnych środków, i pozwoli zapewnić wparcie dla większej liczby podmiotów. Reali-
zuje także generalną zasadę projektowanej regulacji, zgodnie z którą finansowe wspar-
cie ma charakter subsydiarny, wspierający wysiłek finansowy podejmowany przez be-
neficjentów, ale nie zastępujący go, a także ma charakter niezbędnego uzupełnienia
istniejących możliwości współfinansowania wydatków na mieszkalnictwo ze środków
pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Art. 5 określa wysokość wymiaru wsparcia w formie premii termomodernizacyjnej.
Zaproponowane tu rozwiązanie stanowi najistotniejszą zmianę w stosunku do ustawy z
dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Zapisane
w art. 4 tamtej ustawy kryterium efektywności ekonomicznej wprowadzało maksymal-
ny, dziesięcioletni okres kredytowania, wyznaczało minimalną wysokość udziału wła-
snego, oraz uzależniało prawo do korzystania z maksymalnej intensywności wsparcia,
wynoszącej 20% nakładów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomoderni-
zacyjnego, od stopy oprocentowania kredytu zaciągniętego na sfinansowanie tych na-
kładów. Ta maksymalna intensywność przysługiwała w przypadku, gdy można było
zrealizować przedsięwzięcie termomodernizacyjne na zasadach określonych w ustawie,
z udziałem własnym w wysokości 20% nakładów. Jednocześnie możliwość ta była tym
większa, im niższe było oprocentowanie kredytu, co stało w sprzeczności z logiką
udzielania wsparcia ze środków publicznych.

W art. 5 ust. 1 przedkładanego projektu ustawy proponuje się obniżenie z 25% do 20%
maksymalnej wysokości premii termomodernizacyjnej w relacji do wykorzystanej kwo-
ty kredytu. Z kolei, zgodnie z ust. 2 pkt 1 tego artykułu, tak jak dotychczas maksymalna
intensywność wsparcia będzie możliwa do uzyskania w przypadku finansowania przed-
sięwzięcia ze środków kredytowych, przy udziale własnym równym 20% kosztów tego
przedsięwzięcia3). Ta maksymalna intensywność będzie jednak niższa, i zamiast 20%,
będzie stanowiła 16% kosztów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Ponadto,
zgodnie z ust. 2 pkt 2 tego artykułu, uniezależniono możliwość uzyskania maksymalnej

3) Będzie ona możliwa do uzyskania także przy udziale własnym niższym od 20% nakładów inwestycyj-
nych, gdyż w projekcie ustawy zrezygnowano z wymogu minimalnego udziału własnego.


6

intensywności wsparcia od stopy oprocentowania kredytu. W projekcie zrezygnowano
również z wprowadzania jakichkolwiek wymogów co do długości okresu kredytowania
i wysokości udziału własnego, gdyż jedynym skutkiem takich ograniczeń byłoby wy-
eliminowanie z grona potencjalnych wnioskodawców tych z nich, którzy najbardziej
potrzebują wsparcia, gdyż posiadają stosunkowo niską zdolność kredytową.
Rozdział 3 ustawy w całości został poświęcony nowej formie wsparcia remontów bu-
dynków mieszkalnych, jaki stanowi premia remontowa udzielana na spłatę części kre-
dytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia remontowego.
W art. 6 określony został zakres przedsięwzięć objętych możliwością uzyskania wspar-
cia w postaci premii remontowej. Przedmiotem przedsięwzięcia remontowego może
być wyłącznie budynek, którego użytkowanie rozpoczęto przed 14 sierpnia 1961 roku.
W dniu 14 sierpnia 1961 r. weszła bowiem w życie ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. –
Prawo budowlane, która zastąpiła rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia
16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli. Równocześnie z nowym
Prawem budowlanym weszły przepisy wykonawcze regulujące warunki techniczne,
jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane budownictwa powszechnego, obejmu-
jące swoim zakresem również budownictwo mieszkaniowe. Data zastąpienia starych
przepisów nowymi stanowi symboliczną datę graniczną między tzw. „starym
budownictwem” a „nowym budownictwem”, powszechnie kojarzonym z masowo
realizowanymi typowymi projektami budownictwa wielorodzinnego inwestorów
państwowych i spółdzielczych z lat 60., 70. i 80. ubiegłego stulecia4). Wsparciem w
formie premii remontowej proponuje się objąć tylko „stare budownictwo”, tj. budynki
mieszkalne, które były w użytkowaniu przed wejściem w życie nowego Prawa budow-
lanego. Budynki z tej grupy są w najgorszym stanie technicznym i mają najniższy stan-
dard wyposażenia, z związku z czym działania wyłącznie o charakterze
termomodernizacyjnym są tam dalece niewystarczające.

4) Prawo budowlane z 1961 r. przewidywało m.in. że „obiekty budowlane powinny być zaprojektowane
i wybudowane w taki sposób, aby zapewnione było bezpieczeństwo dla ludzi i mienia i aby zapewnio-
ne były: właściwy układ funkcjonalny obiektu, odpowiednia jego trwałość, ekonomiczność budowy ze
szczególnym uwzględnieniem oszczędnego i racjonalnego stosowania materiałów, ekonomiczność
użytkowania oraz potrzeby użytkowe (...).” W celu zachowania tych warunków „należy stosować za-
twierdzone opracowania typowe, jeżeli względy techniczne bądź ekonomiczne nie stoją temu na prze-
szkodzie.” (art. 4). Przesądzono również o zakresie, w jakim mogli obiekty budowlane realizować in-
westorzy prywatni: „Inwestor prywatny może dokonać inwestycji budowlanych wyłącznie dla zaspoko-
jenia potrzeb mieszkaniowych własnych i najbliższej rodziny oraz dla zaspokojenia własnych potrzeb
gospodarczych, dla wykonywania zawodu lub dla wykonywania działalności usługowej” (art. 15).

7