Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

Warszawa, 12 marca 2010 r.
BAS-WAPEiM-437/10

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Witold Gintowt-Dziewałtowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz. 47,
ze zm.) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
przewiduje zmianę wymogów, które muszą spełniać sędziowie Trybunału
Konstytucyjnego oraz zmianę trybu zgłaszania kandydatów na stanowiska
sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem

Prawo Unii Europejskiej nie reguluje spraw objętych opiniowanym
projektem ustawy.


3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Projekt ustawy nie jest objęty zakresem przedmiotowym prawa Unii
Europejskiej.

4.
Konkluzje

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.



Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Warszawa, 12 marca 2010 r.

BAS–WAPEiM–438/10


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia
w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o
Trybunale Konstytucyjnym (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Witold
Gintowt-Dziewałtowski) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu


Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mającej na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
przewiduje zmianę wymogów, które muszą spełniać sędziowie Trybunału
Konstytucyjnego oraz zmianę trybu zgłaszania kandydatów na stanowiska
sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu
art. 95a Regulaminu Sejmu.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski





Warszawa, dnia 20 kwietnia 2010 r.
SĄD NAJWYŻSZY
BIURO STUDIÓW I ANALIZ
Pl. Krasińskich 2/4/6, 00-951 Warszawa

BSA III – 021 – 50/10


Uwagi do poselskiego projektu ustawy
o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, nadesłanego przy piśmie
Szefa Kancelarii Sejmu z dnia 19 marca 2010 r. nr GMS-WP-183- 42/10

Złożony w dniu 10 marca 2010 r. przez Grupę Posłów na Sejm RP projekt ustawy
o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zawiera propozycje nowych
uregulowań kwestii wyłaniania kandydatów na sędziów i wyboru sędziów Trybunału
Konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Z art. 194 Konstytucji RP wynika, że:
„1. Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie
przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny
wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny.
2.
Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent
Rzeczypospolitej spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne
Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.”
Kwestie postępowania poprzedzającego wybór przez Sejm sędziów Trybunału
Konstytucyjnego pozostawione zostały zatem uregulowaniu na poziomie ustawy
zwykłej lub/i regulaminu Sejmu RP, a to ze względu na treść art. 112 Konstytucji RP,
z którego wynika, że:
„Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu oraz tryb powoływania i
działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i
ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu określa regulamin
Sejmu uchwalony przez Sejm.”
Z tego punktu widzenia otwarte pozostaje pytanie o miejsce i sposób
uregulowania istotnych kwestii związanych z wyborem przez Sejm sędziów

1
Trybunału Konstytucyjnego. Z przytoczonego wyżej art. 194 ust. 1 Konstytucji RP
wynika, że:
a) wybory sędziów Trybunału Konstytucyjnego mają być dokonywane przez sam
Sejm,
b) powinny odznaczać się one cechą indywidualności w tym sensie, że Sejm ma
głosować nad poszczególnymi kandydatami na sędziów Trybunału
Konstytucyjnego osobno, a nie nad grupą kandydatów łącznie, nawet jeżeli
zachodziłaby potrzeba obsadzenia więcej niż jednego stanowiska sędziego
Trybunału Konstytucyjnego, np. w związku z jednoczesnym lub zbliżonym w
czasie upływem kadencji więcej niż jednego sędziego Trybunału
Konstytucyjnego,
c) kandydaci na sędziów Trybunału Konstytucyjnego mają wyróżniać się wiedzą
prawniczą, lecz nie mogą być nimi ci, którzy już byli sędziami Trybunału
Konstytucyjnego,
d) w chwili głosowania nad wyborem sędziów Trybunału Konstytucyjnego liczba
osób kandydujących na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego
powinna być większa niż liczba wolnych stanowisk,
e) sędzia Trybunału Konstytucyjnego jest wybierany (indywidualnie) na
dziewięcioletnią kadencję.
Faktem jest, że na dzień dzisiejszy niektóre kwestie związane z wyborami
sędziów Trybunału Konstytucyjnego reguluje art. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o
Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), a także art.: 26, 30 i 31
uchwały Sejmu z dnia 30 lipca 1992 r. w sprawie regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47), które zostały zawarte w dziale I, rozdziale 5 pt.
„Wybór oraz powoływanie i odwoływanie organów państwowych” tego regulaminu.
Z tej przyczyny należałoby oczekiwać od autorów projektu zaproponowania
odpowiednich zmian nie tylko w samej ustawie o Trybunale Konstytucyjnym, ale i w
regulaminie Sejmu. Taka propozycja nie została jednak przedstawiona, co sprawia, iż
przedłożoną do zaopiniowania regulację należy uznać za niepełną, a zarazem
sprzeczną, z mającym pozostać w obrocie prawnym, regulaminem Sejmu, którego

2
status w systemie źródeł prawa, a w szczególności relacji z ustawami, stanowi od lat
przedmiot licznych kontrowersji.
Przedstawiona wyżej interpretacja art. 194 ust. 1 Konstytucji RP uzasadnia tezę,
iż wątpliwa, z punktu widzenia zgodności z tym przepisem, jest kluczowa dla
przedłożonego projektu propozycja wstępnego wyboru kandydatów na sędziów
Trybunału Konstytucyjnego przez Kolegium Elektorów, w skład którego, przynajmniej
w założeniu, miałyby wchodzić wyłącznie osoby spoza składu Sejmu, wyłaniane w
określonych proporcjach przez różne gremia.
W opiniowanym projekcie uznaje się za oczywiste, że mający wyłączną
kompetencję w zakresie wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego Sejm mógłby
dokonywać takiego wyboru jedynie spośród osób zgłoszonych przez Kolegium
Elektorów.
W projekcie nie przedstawia się, jak miałoby dojść do ukonstytuowania się
owego Kolegium, a w szczególności rozpoczęcia przez nie działalności. Nie
wskazuje się również, czy owe Kolegium miałoby być tworzone ad hoc przed
każdymi wyborami, a więc niekiedy przed wyborami na jedno stanowisko sędziego
Trybunału Konstytucyjnego, czy też miałoby ono działać w określonym czasie, np.
odpowiadającym kadencji Sejmu, i funkcjonować jako swoisty organ związany z
Sejmem.
Ani opiniowany projekt, ani jego uzasadnienie nie pozwalają również na
uzyskanie odpowiedzi na pytanie, kto, konkretnie, miałby ponosić koszty
funkcjonowania owego Kolegium, a także zapewnić „stronę organizacyjną”
funkcjonowania rzeczonemu Kolegium. Należy zakładać bowiem, że proponowane
Kolegium Elektorów nie miałoby działać w formule korespondencyjnej wymiany
informacji i głosowania, a jeżeli nawet, to w przedłożonym projekcie powinno być
wprost powiedziane, kto miałby, jeżeli nie kierować pracami, to koordynować prace
owego Kolegium i przedstawiać wyniki jego działalności Marszałkowi Sejmu.
Proponowane w projekcie Kolegium Elektorów może być porównywane w swej
funkcji do roli Krajowej Rady Sądownictwa w procesie wyłaniania kandydatów na
sędziów sądów powszechnych, sądów wojskowych, sądów administracyjnych, a
także sędziów Sądu Najwyższego. Jeżeli takie porównanie jest zasadne, to

3