Poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności

klasa II – Krzyż Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci.
3. Order Wojenny Krzyża Niepodległo ci może być nadany:
1) Krzyż z Mieczami Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci - tym, którzy walczyli
z bronią w ręku o Niepodległo ć Ojczyzny na terytorium okupowanym przez wroga z
niezwykłym po więceniem względnie przebywając na terytorium okupowanym walką
tą kierowali,
2) Krzyż Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci - osobom, które w obliczu
zbrojnego zagrożenia niepodległo ci Polski jako ochotnicy godzą się Jej służyć, albo
podejmują się służby ponad wymaganą od nich miarę i przez znaczący okres czasu
lub w sytuacji skrajnego zagrożenia godnie tę służbę wypełniają, niepodległo ci
Ojczyzny broniąc, walcząc o jej odzyskanie lub w warunkach okupacji podtrzymując
funkcjonowanie instytucji i tradycji Rzeczypospolitej Polskiej.
3) po art. 15 dodaje się art. 15a w brzmieniu:
„Art. 15a. 1. "Krzyż Wolno ci i Solidarno ci jest nagrodą dla osób, które w latach
1956-1989, zagrożone bezpo rednimi represjami, zasłużyły się czynnie dla
niepodległo ci i suwerenno ci Polski lub dla obrony praw człowieka i obywatela
wobec totalitarnego reżimu PRL.
2. Krzyż Wolno ci i Solidarno ci nadawany jest na zasadach okre lonych ustawą z
dnia .... o wznowieniu Krzyża Niepodległo ci i ustanowieniu Krzyża Wolno ci i
Solidarno ci”;
4) art. 20 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"Art. 20. 1. Na czele Orderu Orła Białego, Orderu Wojennego Virtuti Militari, Orderu
Odrodzenia Polski, Orderu Krzyża Wojskowego i Orderu Wojennego Krzyża
Niepodległo ci stoją Kapituły.";
5) po art. 25a dodaje się art. 25b w brzmieniu:
"Art. 25b. 1. Kapitułę Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci tworzą Kanclerz
Orderu i pięciu członków Kapituły.
2. Stojącego na czele Kapituły Kanclerza Orderu oraz członków Kapituły powołuje
Prezydent spo ród Kawalerów Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci na pięć lat.
3. Je li mniej niż dziesięciu Kawalerów Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci nie
będących członkami Kapituły jest w wieku poniżej 70 lat, Kanclerza Orderu oraz
członków Kapituły Prezydent może powołać spo ród Kawalerów Orderu Krzyża
Wojskowego.
4. Kapituła wybiera ze swego grona zastępcę Kanclerza Orderu oraz Sekretarza
Kapituły.";
6) w art. 31 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
"2a. Wnioski o nadanie Krzyża Wolno ci i Solidarno ci przedstawia Prezydentowi
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, również w przypadku osób nieposiadających
obywatelstwa polskiego lub zamieszkałych stale za granicą."

Art.
13. W ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej –
Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 1998 r., Nr 155, poz.
1016, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 52a pkt 7 na końcu dodaje się słowa:
"w katalogu zamieszczone zostaną również dane wszystkich osób odznaczonych
Krzyżem Wolno ci i Solidarno ci;";
2) art. 52b ust. 2a otrzymuje brzmienie:
„2a. W katalogu, o którym mowa w art. 52a pkt 7, zamieszcza się dane, o których
mowa w ust. 1 pkt 1 i 6-8, a w przypadku osób odznaczonych Krzyżem Wolno ci i
Solidarno ci adnotację 'odznaczona/y Krzyżem Wolno ci i Solidarno ci'”.

Art.
14.
Zgodnie z art. 5 ust. 3 niniejszej ustawy Kanclerza oraz członków Kapituły
Orderu Wojennego Krzyża Niepodległo ci powoła Prezydent spo ród dwunastu pierwszych
odznaczonych Orderem Wojennym Krzyża Niepodległo ci lub spo ród kawalerów Orderu
Krzyża Wojskowego.

Art.
15. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Strona 6 z 8

UZASADNIENIE


Projektowana ustawa przewiduje wznowienie Krzyża Niepodległo ci w formie Orderu
Wojennego Krzyża Niepodległo ci oraz ustanowienie w 30 rocznicę wydarzeń Sierpnia 1980
roku Krzyża Wolno ci i Solidarno ci, jako podobnego do Krzyża Niepodległo ci odznaczenia
niższej rangi.

Obydwa te odznaczenia mają być wiadectwem, że ludzie, którzy dla ratowania
Polski gotowi byli z własnej woli ryzykować utratę życia, zdrowia i wolno ci, nigdy przez
Ojczyznę zapomniani nie będą. Mają one wypełnić istniejącą lukę w aktualnym systemie
odznaczeniowym, a zarazem spełnić uzasadnione oczekiwania tych, którzy przez pół wieku
walczyli o obronę i odzyskanie Niepodległo ci i Suwerenno ci Państwa Polskiego.


Z ustawowej definicji Krzyż Niepodległo ci nadawany był za udział w konkretnych
działaniach zbrojnych, a lista tych działań była z czasem rozszerzana poprzez zmiany
wprowadzane do oryginalnego rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. W praktyce
nadawany on był za działania ochotnicze i o takie działania jego formuła była rozszerzana.
Krzyż Niepodległo ci zapisał się trwale w tradycji jako odznaczenie wojenne o randze
równej orderom, posadowione pomiędzy Krzyżem Oficerskim a Krzyżem Komandorskim
Orderu Odrodzenia Polski (czyli jako odznaczenie rangi wyższej, niż Krzyż Walecznych). Ze
względów politycznych (ustanowienie go rozporządzeniem Prezydenta, a nie ustawą), nie był
on oficjalnie nazywany orderem, a jego faktyczna kapituła nosiła nazwę "Komitet Krzyża i
Medalu Niepodległo ci".
Jako
że celem niniejszej ustawy jest wznowienie Krzyża Niepodległo ci jako
odznaczenia permanentnego, które wraz z Orderem Wojennym Krzyża Virtuti Militari ma
przekazywać patriotyczne warto ci przyszłym pokoleniom – uważamy za wła ciwe i
stosowne, aby jego definicję, w zgodzie z tradycją i oryginalną intencją, uczynić bardziej
ogólną, a zarazem oficjalnie nadać mu rangę orderu i ustanowić jego Kapitułę.

Ustawowy zapis umożliwiający przez najbliższe 5 lat nadawanie Orderu Wojennego
Krzyża Niepodległo ci za zasługi w latach 1939-1956 pozwoli na praktyczną realizację
dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej na Obczyźnie z dnia 12 sierpnia 1954 roku o
wznowieniu Krzyża i Medalu Niepodległo ci w tej mierze, w jakiej jest to jeszcze możliwe.



Proponowane w przedłożonym projekcie ustawy ustanowienie Krzyża Wolno ci i
Solidarno ci ma na celu uhonorowanie osób, które w latach 1956-1989, zagrożone
bezpo rednimi represjami, zasłużyły się czynnie dla niepodległo ci i suwerenno ci Polski.
Działania te, jakkolwiek prowadzone z reguły w warunkach znacznie mniejszego niż w
okresie poprzednim osobistego zagrożenia, były bezpo rednią kontynuacją tamtej walki.
Mając to na uwadze, proponuje się ustanowienie Krzyża Wolno ci i Solidarno ci, jako
odznaczenia o kształcie wzorowanym na Krzyżu Niepodległo ci, różniącego się jednak
wyraźnie kolorem i posadowionego na poziomie zbliżonym do ustanowionego przez Sejm
Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 23 czerwca 1923 roku Krzyża Zasługi.
Niezaprzeczalne
zasługi tych ludzi, w większo ci nie tylko nie zostały dotąd
uhonorowane, ale nawet nie zostały w żaden oficjalny sposób po wiadczone przez
Rzeczpospolitą Polską. W wielu przypadkach doprowadza to ich zarówno do głębokiego
rozgoryczenia, jak też poczucia, że są przez Polskę zapomniani, a ich zasługi zlekceważone.
W obliczu minionej 20 rocznicy upadku komunistycznego reżimu PRL oraz nadchodzącej 30
rocznicy powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarno ć”,
będącego przełomowym momentem w walce, którą prowadzili - jest obowiązkiem
Rzeczypospolitej Polskiej, aby w systematyczny sposób wreszcie ich uhonorować.

Strona 7 z 8


Wszystkie te osoby spełniają ustawowe kryteria nadawania Krzyża Zasługi (czyli
"położyły zasługi dla Państwa lub obywateli spełniając czyny przekraczające zakres ich
zwykłych obowiązków, a przynoszące znaczną korzy ć Państwu lub obywatelom"), jednak
przynajmniej z dwóch powodów niewła ciwym i niepraktycznym byłaby próba uhonorowania
tym odznaczeniem tak szerokiego grona, gdyż:
a) nadanie w krótkim czasie tak dużej ilo ci Krzyży Zasługi byłoby sprzeczne z działaniami
podejmowanymi w celu przeciwstawieniu się postępującej do niedawna jego dewaluacji;
b) działalno ć prowadzona przez te osoby, jakkolwiek nie spełniająca wymogów
koniecznych do nadania im Krzyża Zasługi z Mieczami lub Krzyża Zasługi za Dzielno ć,
połączona była z olbrzymim ryzykiem poważnych represji, uwięzienia, a niejednokrotnie
również z zagrożeniem zdrowia i życia, co nadawane im odznaczenie powinno wyróżniać.


Skutki społeczne

Wprowadzenie obydwu tych odznaczeń i wynikające z niego ich nadanie szerokiej
rzeszy ludzi, którzy ochotniczo i w sytuacji istotnego ryzyka walczyli o wolno ć Ojczyzny lub
też działali na Jej rzecz, nie tylko spełni ich uzasadnione oczekiwania, lecz również powinno
mieć istotny wpływ na kształtowanie się wiadomo ci społecznej zarówno teraz, jak i w
przyszło ci. Godne uhonorowanie ludzi, którzy z osobistym po więceniem działali na rzecz
Polski, będzie zarazem sprzyjało rozwojowi wiadomo ci patriotycznej i gotowo ci do obrony
Niepodległo ci Polski, jak też w szerszym zakresie powinno sprzyjać wychowaniu przyszłych
pokoleń w gotowo ci do podejmowania działań "pro publico bono".

Skutki finansowe
Przyjmując koszt wykonania jednej odznaki na około 100 złotych bezpo rednie
koszty pojedynczego odznaczenia nie powinny przekroczyć 150 złotych (wraz z futerałem,
legitymacją i dyplomem w oprawie pozwalającej na jego zawieszenie na cianie). Dodatkowe
koszty będą wynikały z procedur weryfikacji wniosków odznaczeniowych w zakresie
działania Instytutu Pamięci Narodowej i Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób
represjonowanych - można założyć, że również zmieszczą się w kwocie 150 złotych w
przypadku pojedynczego wniosku. Przyjmując, że uprawnionych do otrzymania Orderu
Wojennego Krzyża Niepodległo ci może być od kilku do kilkudziesięciu tysięcy osób (w
zależno ci od kryteriów jego nadawania przyjętych przez Kapitułę), a Krzyża Wolno ci i
Solidarno ci około 30 tysięcy osób, ogólny wydatek z budżetu powinien mie cić się w
granicach od 12 do 30 milionów złotych.
Jednakże ze względu na fakt, że proces ten z praktycznych względów rozłożony
będzie na kilka lat, a największa liczba odznaczeń nadanych zostanie zapewne w okresie od
12 do 24 miesięcy po wej ciu ustawy w życie, przewiduje się, iż skutki finansowe
projektowanej ustawy, w pierwszym roku jej funkcjonowania, nie będą znaczne.

Akty wykonawcze

Przepisy wykonawcze, na mocy art. 9 i art 9a ustawy o orderach i odznaczeniach
okre li Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w drodze rozporządzenia.

Zgodno ć z prawem Unii Europejskiej

Zakres przedmiotowy proponowanej ustawy nie jest objęty przepisami prawa
wspólnotowego Unii Europejskiej.

Strona 8 z 8
Warszawa, 11 marca 2010 r.
BAS-WAPEiM-401/10

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o ustanowieniu Krzyża
Wolności i Solidarności (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Longin
Komołowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz. 47,
ze zm.) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o
ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności przewiduje restytucję Krzyża
Niepodległości oraz ustanowienie nowego odznaczenia – Krzyża Wolności i
Solidarności.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem

Prawo Unii Europejskiej nie reguluje spraw objętych opiniowanym
projektem ustawy.


3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Projekt ustawy nie jest objęty zakresem przedmiotowym prawa Unii
Europejskiej.

4.
Konkluzje

Poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o
ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności nie jest objęty zakresem prawa
Unii Europejskiej.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Warszawa, 11 marca 2010 r.

BAS–WAPEiM–402/10

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia
w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża
Niepodległości oraz o ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Longin Komołowski) jest projektem
ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a
Regulaminu Sejmu

Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mającej na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o
ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności przewiduje restytucję Krzyża
Niepodległości oraz ustanowienie nowego odznaczenia – Krzyża Wolności i
Solidarności.

Poselski projekt ustawy o wznowieniu Krzyża Niepodległości oraz o
ustanowieniu Krzyża Wolności i Solidarności nie jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu
Sejmu.



Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski