Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw

Zgodnie z powołaną wyżej ustawą do podstawowych zadań straży ochrony kolei
należy:
1) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym,
w pociągach i innych pojazdach kolejowych;
2) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach
i innych pojazdach kolejowych.
Dotychczasowe doświadczenia w funkcjonowaniu straży ochrony kolei

w strukturach spółki prawa handlowego wyraźnie wskazują na konflikt interesów,
między ustawowymi zadaniami straży ochrony kolei a celami spółki nastawionej na
osiąganie zysku. Konieczność poszukiwania dodatkowych źródeł finansowania, poprzez
zawieranie umów o świadczenie dodatkowej ochrony na zasadach komercyjnych,
powoduje negatywne konsekwencje w zakresie planowania i organizacji działań
porządkowych i ochronnych, obniżając jednocześnie poziom bezpieczeństwa
w pociągach i na obszarze kolejowym.
Należy wspomnieć, że zagadnienie zapewnienia porządku i bezpieczeństwa na obszarze
kolejowym objęte było kontrolą Najwyższej Izby Kontroli (okres objęty badaniami
kontrolnymi: 2005 r. i 2006 r.), która negatywnie oceniła „…pod względem rzetelności
i legalności, realizowanie przez straż ochrony kolei niektórych zadań z zakresu ochrony
porządku na obszarze kolejowym i w pociągach …”.
Jednocześnie doświadczenia funkcjonowania straż ochrony kolei w oparciu

o obecnie obowiązujące przepisy, wskazują na wiele obszarów utrudniających sprawną
realizację ustawowych zadań, co negatywnie wpływa na stan bezpieczeństwa
i porządku na obszarach kolejowych, w pociągach i innych pojazdach kolejowych.
W projekcie zaproponowano zatem usunięcie z ustawy o transporcie kolejowym
przepisów regulujących funkcjonowanie straży ochrony kolei.
W zamian wprowadzono regulację stanowiącą, że zadania w zakresie ochrony
bezpieczeństwa i porządku publicznego na obszarze kolejowym i w pociągach
pasażerskich wykonywać będzie policja kolejowa na zasadach określonych w ustawie
o Policji. Organizację i szczegółowy zakres zadań policji kolejowej określi, w drodze
rozporządzenia, minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw transportu. Zarządcy, na zarządzanym przez nich

2
obszarze kolejowym i przewoźnicy kolejowi w pociągach i innych pojazdach
kolejowych, obowiązani będą do zapewnienia porządku oraz ochrony mienia
należącego do zarządców lub przewoźników kolejowych, bądź powierzonego im w
ramach umowy przewozu.
Konsekwencją tego byłaby zmiana statusu pracowników PLK S.A. będących
funkcjonariuszami SOK, którzy uzyskają możliwość stania się funkcjonariuszami
Policji po pozytywnym zaliczeniu postępowania kwalifikacyjnego, prowadzonego
w oparciu o postanowienia art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.
Funkcjonariusze SOK, którzy zostaną przyjęci, w oparciu o postanowienia niniejszej
ustawy, do służby w Policji, będą mieli wliczony okres pracy w służbie ochrony kolei
oraz w straży ochrony kolei do okresu służby w Policji, w zakresie wszystkich
uprawnień związanych z tą służbą, z wyjątkiem okresu, od którego zależy nabycie
prawa do emerytury policyjnej.
Jednocześnie proponuje się nowelizację art. 26 i 27 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. –
o ochronie osób i mienia, przez przyznanie funkcjonariuszom SOK, którzy nie podejmą
służby w Policji, preferencyjnych zasad uzyskania kwalifikacji zawodowych

w zakresie ochrony osób i mienia. W tym zakresie należy wskazać, iż koszty uzyskania
licencji pracownika ochrony I i II stopnia wynoszą 668 zł za osobę. Jeżeli chodzi
o postępowanie kwalifikacyjne do Policji jest ono bezpłatne.
Jednocześnie, w celu zapewnienia Policji możliwości należytego objęcia swoim
działaniem obszarów kolejowych, konieczne staje się uregulowanie kwestii użyczenia
Policji przez PLK S.A. mienia, które będzie służyć realizacji tego celu. Policja będzie
zobowiązana pokryć koszty eksploatacji użyczonych lokali lub pomieszczeń
w wysokości faktycznie poniesionej z tego tytułu, przez zarządzającego obszarem
kolejowym.
Wprowadzenie zmiany w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r.

o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej sprowadza się do
uporządkowania stanu prawnego, przez wykreślenie uprawnienia

do reklamowania funkcjonariuszy straży ochrony kolei z niektórych zobowiązań
nałożonych wyżej wymienioną ustawą.
Także w celu porządkowania prawa wprowadza się nowelizacje ustawy z dnia
24 sierpnia 2001 r. o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych,

3
w której wykreśla się uprawnienia przysługujące straży ochrony kolei oraz ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.
W celu sprawnego wykonywania zadań zasadnym jest również wprowadzenie
ustawowej regulacji umożliwiającej funkcjonariuszom Policji, wykonującym zadania na
rzecz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego na obszarze kolejowym oraz
w pociągach i innych pojazdach kolejowych, uzyskanie ulgi 100 % na przejazdy
środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego na podstawie biletu
jednorazowego. Posiadanie przedmiotowego uprawnienia przez funkcjonariuszy Policji
ma szczególne znaczenie w zakresie realizacji przypisanych Policji zadań na obszarze
kolejowym. Zakres uprawnień obecnie obowiązujących nie daje Policji pełnych
możliwości podejmowania adekwatnych przedsięwzięć na rzecz zapewnienia
bezpieczeństwa i porządku publicznego na obszarach kolejowych, w pociągach i innych
pojazdach kolejowych, bez ponoszenia dodatkowych kosztów.
Czynności Policji, zarówno prewencyjne, jak i dochodzeniowo-śledcze, a już zawsze
operacyjno-rozpoznawcze, są prowadzone bez umundurowania służbowego.
Powodowane to jest taktyką realizowanych działań i częstokroć tylko w ubraniu
„cywilnym” czynności służbowe mogą być zrealizowane właściwie. Wprowadzenie
zapisu, że tylko umundurowani funkcjonariusze Policji korzystaliby z prawa do ulgi
100 % przy przejazdach koleją, podnoszone w toku uzgodnień międzyresortowych,
byłoby niczym nieuzasadnionym „utrudnieniem” realizacji zadań służbowych przez
Policję.
Wobec powyższego niezbędna jest zmiana ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r.
o
uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu
zbiorowego.
Istotną regulacją, z punktu widzenia bezpieczeństwa na obszarach kolejowych, będzie
także przepis wprowadzający obowiązek ochrony „obszarów kolejowych” zgodnie
z ustawą z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, co wiązać się będzie
z koniecznością wskazania przez ministra właściwego do spraw transportu konkretnych
obszarów, obiektów i urządzeń wchodzących w skład „obszarów kolejowych”, które
zostaną objęte obowiązkową ochroną. Minister właściwy do spraw transportu będzie
ponadto zobligowany do wskazania zarządzających tymi obszarami, obiektami
i urządzeniami, na których będzie spoczywał obowiązek zapewnienia ustawowej

4
ochrony i uzgodnienia z właściwymi terytorialnie komendantami wojewódzkimi Policji,
planów ochrony tych obszarów, obiektów i urządzeń.
Specyfika zagrożeń oraz charakter występujących naruszeń przepisów prawa na
obszarach kolejowych spowoduje konieczność opracowania, regulaminu ogólnych
warunków i trybu wykonywania ochrony, o których mowa

w art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie osób i mienia.
Projekt nie podlega notyfikacji zgodnie z § 10 ust. 2 pkt 4 uchwały nr 49 Rady
Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13,
poz. 221, z późn. zm).
Wejście w życie ustawy z dniem 1 stycznia 2012 r. jest spowodowane koniecznością
szczegółowego zaplanowania budżetu.


5
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Ustawa oddziałuje na zarządców i przewoźników kolejowych, straż ochrony kolei
oraz Policję w zakresie związanym z zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku
publicznego na obszarach kolejowych.
2. Konsultacje społeczne
W ramach konsultacji społecznych i w celu wykonania obowiązku wynikającego
z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337) projekt
ustawy został zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie
internetowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Nie odnotowano zgłoszeń zainteresowania pracami nad projektem ustawy.
Projekt został przekazany do zaopiniowania przez: Polskie Linie Kolejowe S.A.,
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., PKP Cargo S.A., PKP Przewozy Regionalne Sp.
z o.o., PKP Intercity Sp. z o.o., PKP Warszawską Kolej Dojazdową Sp. z o.o., PKP
Szybką Kolej Miejską w Trójmieście Sp. z o.o., Koleje Mazowieckie – KM
Sp. z o.o., Szybką Kolej Miejską Sp. z o.o., Izbę Gospodarczą Transportu
Lądowego – zrzeszającą podmioty gospodarcze będące zarządcami infrastruktury
i przewoźnikami kolejowymi, Międzyzakładowy Związek Zawodowy SOK,
Ogólnopolski Związek Zawodowy Straży Ochrony Kolei, Federację Związków
Zawodowych Pracowników PKP, Sekcję Krajową Kolejarzy NSZZ „Solidarność”,
Krajowy Sekretariat Kolejarzy NSZZ „Solidarność 80” oraz Związek Zawodowy
Administracji PKP.
Pozytywną opinię do projektu przestawiły Warszawska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o.,
Koleje Mazowieckie – KM Sp. z o.o. oraz Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp.
z o.o.
Natomiast uwagi do projektu zgłosiły:
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.:

6