Poselski projekt ustawy o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb osób niepełnosprawnych

2004 r. – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz.
219, ze zmianami).
Projekt zawiera przepis przejściowy. Proponowana ustawa ma wejść w
życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Ze względu na przedmiot projektu ustawy należy wskazać:
- artykuł 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE),
zakazujący wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową;
- artykuł 22 ust. 1 TfUE, przyznający obywatelowi Unii Europejskiej
mającemu miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie jest
obywatelem, prawo głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych w
państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, na takich samych
zasadach jak obywatele tego państwa;
- artykuł 22 ust. 2 TfUE, przyznający każdemu obywatelowi UE
mającemu miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie jest
obywatelem prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu
Europejskiego w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania,
na takich samych zasadach jak obywatele tego państwa;
- dyrektywę Rady 93/109/WE z dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiającą
szczegółowe warunki wykonywania prawa głosowania i kandydowania w
wyborach do Parlamentu Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce
zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami (Dz. Urz.
WE L 329 z 30.12.1993 r., str. 34; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne
rozdz. 20, t. 1, str. 12). Dyrektywa ustanawia szczegółowe warunki, według
których obywatele UE mający miejsce zamieszkania w państwie członkowskim,
którego nie są obywatelami, wykonują prawo głosowania i kandydowania w
wyborach do Parlamentu Europejskiego, jeśli spełniają warunki określone w
dyrektywie oraz pozostałe wymogi określone w prawie krajowym dla obywateli
tego państwa (art. 3 dyrektywy);
- dyrektywę Rady 94/80/WE z dnia 19 grudnia 1994 r. ustanawiającą
szczegółowe warunki wykonywania prawa głosowania i kandydowania w
wyborach lokalnych przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w
państwie członkowskim, którego nie są obywatelami (Dz. Urz. WE nr L 368 z
31.12.1994 r., str. 38, ze zmianami; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne
rozdz. 20, t. 1, str. 12). Dyrektywa przyznaje obywatelom UE prawo głosowania
i kandydowania w wyborach lokalnych w państwie członkowskim miejsca
zamieszkania, którego nie są obywatelami, jeśli spełniają warunki określone w
dyrektywie oraz pozostałe wymogi określone w prawie krajowym dla obywateli
tego państwa (art. 3 dyrektywy).



2
3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Z punktu widzenia zgodności z prawem Unii Europejskiej projekt
wymaga analizy w zakresie, w jakim dotyczy wyborów do Parlamentu
Europejskiego, do rad gmin i rad powiatów oraz wyborów wójtów, burmistrzów
i prezydentów miast.
Proponowana ustawa przyznaje uprawnienia wyborcom
niepełnosprawnym (korzystanie z nieodpłatnych form uzyskiwania informacji –
art. 6 i 7, prawo do głosowania korespondencyjnego – art. 12, prawo do
korzystania z pomocy asystenta wyborczego – art. 18 i 20, możliwość
głosowania przy użyciu nakładek do kart do głosowania z opisem w alfabecie
Braille’a – art. 21). Projekt w art. 2 wprowadza definicję pojęcia „wyborca
niepełnosprawny”. Jest to osoba posiadająca prawa wyborcze, która przez
właściwy organ orzekający została zaliczona do osób o znacznym lub
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, z uwzględnieniem art. 62 ust. 1 i 2
ustawy o rehabilitacji.
Zgodnie z projektowaną regulacją skorzystanie z uprawnień
przewidzianych w projekcie będzie możliwe, jeżeli zostaną spełnione łącznie
trzy przesłanki: wyborca został zaliczony przez organ orzekający do osób o
znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy
o rehabilitacji, złożył stosowne oświadczenie, uzyskał zaświadczenie o nadanym
numerze identyfikacyjnym (art. 2 – 4 projektu). Oznacza to, że obywatel UE
niebędący obywatelem polskim, aby skorzystać z uprawnień przewidzianych dla
wyborcy niepełnosprawnego, będzie musiał uzyskać orzeczenie o stopniu
niepełnosprawności, wydane przez organy wskazane w ustawie o rehabilitacji.
Dla obywateli polskich takie orzeczenie stanowi przede wszystkim podstawę do
przyznania ulg i uprawnień wynikających z innych przepisów prawnych i
mogłoby być wykorzystane do celów wskazanych w ustawie. Natomiast
wyborca niepełnosprawny – obywatel UE niebędący obywatelem polskim
występowałby o orzeczenie stopnia niepełnosprawności jedynie w celu
skorzystania z uprawnień wynikających z proponowanej ustawy. Musiałby więc
odpowiednio wcześnie wystąpić o wydanie orzeczenia. Skorzystanie z
uprawnień przewidzianych w projekcie byłoby więc faktycznie trudniejsze dla
wyborców niepełnosprawnych – obywateli UE niebędących obywatelami
polskimi niż dla wyborców niepełnosprawnych będących obywatelami polskimi.
Prowadziłoby to do dyskryminacji wyborców niepełnosprawnych – obywateli
UE niebędących obywatelami polskimi.
Należy ponadto zauważyć, że zgodnie z art. 3 ust. 2 projektu
oświadczenie osoby, że jest ona wyborcą niepełnosprawnym w rozumieniu art. 2
proponowanej ustawy musi być opatrzone m.in. numerem ewidencyjnym
PESEL. Osoby, które nie mają numeru PESEL nie będą więc mogły skorzystać
z uprawnień przewidzianych w projekcie. Taka regulacja będzie

3
dyskryminowała obywateli UE niebędących obywatelami polskimi i będzie
niezgodna z prawem UE.
Podsumowując, należy stwierdzić że w przypadku uchwalenia
proponowanej ustawy niepełnosprawni wyborcy – obywatele UE niebędący
obywatelami polskimi byliby gorzej traktowani niż niepełnosprawni obywatele
polscy. Byłoby to naruszenie art. 22 TfUE (korzystanie z praw wyborczych) w
związku z art. 18 TfUE (zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową), a także art. 3 dyrektywy Rady 93/109/WE i art. 3 dyrektywy Rady
94/80/WE (takie same warunki wykonywania prawa głosowania przez
obywateli UE).

4. Konkluzja
Projekt ustawy o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb osób
niepełnosprawnych narusza art. 18 i 22 TfUE oraz art. 3 dyrektywy Rady
93/109/WE i art. 3 dyrektywy Rady 94/80/WE.

Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski








Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, samorząd gminny, Parlament
Europejski, wybory, wójt, burmistrz, prezydent, obywatelstwo, dyskryminacja,
niepełnosprawni

4
Warszawa, 29 grudnia 2009 r.
BAS-WAL-2603/09


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb
osób niepełnosprawnych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Sławomir
Piechota) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Proponowana ustawa określa sposób dostosowania organizacji wyborów
do potrzeb osób niepełnosprawnych i ma być stosowana do wyborów: do Sejmu
RP i do Senatu RP, Prezydenta RP, do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz do Parlamentu
Europejskiego. Z uprawnień przewidzianych w projekcie będą mogli korzystać
wyborcy niepełnosprawni, którzy przez właściwy organ orzekający zostali
zaliczeni do osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, z
uwzględnieniem art. 62 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z
2008 r. Nr 14, poz. 92, ze zmianami; dalej: ustawa o rehabilitacji). Projekt
przewiduje zmianę sześciu ustaw.
Przyjęcie proponowanej ustawy prowadziłoby do dyskryminacji
niepełnosprawnych wyborców – obywateli Unii Europejskiej nie będących
obywatelami polskimi w odniesieniu do wyborców niepełnosprawnych
będących obywatelami polskimi. Projekt jest niezgodny z art. 22 (korzystanie z
praw wyborczych) w związku z art. 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej (zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową), a
także przepisami dyrektywy Rady 93/109/WE z dnia 6 grudnia 1993 r.
ustanawiającej szczegółowe warunki wykonywania prawa głosowania i
kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego przez obywateli Unii
mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są
obywatelami (Dz. Urz. WE L 329 z 30.12.1993 r., str. 34; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne rozdz. 20, t. 1, str. 12) i dyrektywy Rady 94/80/WE z dnia 19
grudnia 1994 r. ustanawiającej szczegółowe warunki wykonywania prawa
głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych przez obywateli Unii
mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są

2
obywatelami (Dz. Urz. WE nr L 368 z 31.12.1994 r., str. 38, ze zmianami; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 20, t. 1, str. 12).
Projekt ustawy o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb osób
niepełnosprawnych nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej.

Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski







Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, samorząd gminny, Parlament
Europejski, wybory, wójt, burmistrz, prezydent, obywatelstwo, dyskryminacja,
niepełnosprawni