Poselski projekt ustawy o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb osób niepełnosprawnych

Przewidywane skutki projektowanej ustawy

Ostatnie
pełne dane dotyczące osób niepełnosprawnych w Polsce pochodzą z
Narodowego Spisu Powszechnego 2002, według którego liczba osób w wieku 15 lat i
więcej, posiadających prawne potwierdzenie faktu niepełnosprawności wynosiła 4,3
mln. Według wyników kwartalnego reprezentacyjnego Badania Aktywności
Ekonomicznej Ludności (BAEL) prowadzonego przez GUS liczba ta systematycznie
spadała, głównie z powodu zmniejszania się liczby osób orzekanych przez ZUS, i w
2008 r. wyniosła około 3,7 mln osób. Oznacza to, że 11,8% ludności w wieku 15 lat i
więcej posiada orzeczenie o niepełnosprawności. W tym gronie znajdowało się ok. 1
mln. osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, ok. 1,4 mln. o umiarkowanym i
ok. 1,3 mln. o lekkim stopniu niepełnosprawności. Ok. 45% osób niepełnosprawnych
ma ponad 60 lat. Dla osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
wska nik ten jest wyższy. Tak więc bezpośrednimi beneficjantami ustawy będzie ok.
2,4 mln. osób. Przyjmując założenie, że ok. 50% osób z tego grona we mie udział w
wyborach (wska nik zbliżony do frekwencji wyborczej w ostatnich latach) oraz że
połowa z tego grona zachce skorzystać z możliwości głosowania
korespondencyjnego, projektodawcy zakładają, że w głosowaniu korespondencyjnym
we mie udział ok. 600 tys. osób.
Proponowane rozwiązania powinny zaowocować znacznym wzrostem liczby
Polaków, którzy oddadzą swój głos, a którzy obecnie ze względu na swoją
niepełnosprawność nie byli w stanie tego dokonać. Ponadto głosowanie
korespondencyjne z pewnością umożliwi podniesienie frekwencji wyborczej, a tym
samym zasada powszechności wyborów zostanie wzbogacona o nowe elementy.
Dzięki tej metodzie osoby niepełnosprawne będą mogły, bez zbędnego pośpiechu, w
swoim domu, zastanowić się nad poparciem w wyborach odpowiedniego dla siebie
kandydata. Co więcej wprowadzenie instytucji głosowania korespondencyjnego (na
razie wg. projektu dostępnego dla osób niepełnosprawnych) znacznie wpłynie na
skuteczniejsze zagwarantowanie nie tylko wcześniej wskazanej zasady
powszechności, ale i równości wyborów. Jest oczywiste, że zasady:
proporcjonalności, tajności i bezpośredniości wyborów nie zostaną w żaden sposób
naruszone.. Ta forma głosowania jest jedynie innym techniczno-organizacyjnym,
sposobem oddawania głosu przez samego wyborcę.

19

Szerszy a być może powszechny udział osób niepełnosprawnych w wyborach
to także sposób na podnoszenie świadomości społecznej, na ograniczanie skali
zjawiska dyskryminacji lub niechęci wobec niepełnosprawnych w życiu codziennym.

Projektowana ustawa będzie wymagała pewnych, dodatkowych środków
budżetowych na organizację wyborów – w porównaniu ze stanem obecnym. Skala
tego wzrostu wydatków jest jednak niewielka – z uwagi na to, że projektowane
rozwiązania merytoryczne były tworzone z uwzględnieniem wymogu racjonalności w
gospodarowaniu środkami publicznymi.

ródłami dodatkowych kosztów mogą być:
o koszt przyjmowania od wyborców oświadczeń oraz wydawania zaświadczeń o
nadanym numerze identyfikacyjnym – w praktyce będzie to obowiązek
pracowników urzędów gmin, wykonywany w ramach realizacji zadań służbowych;
przy dobrej organizacji pracy działania te nie spowodują istotnych dodatkowych
wydatków budżetowych,
o funkcjonowanie bezpłatnej dla wyborcy infolinii oraz obowiązek wysyłania
drukowanych materiałów informacyjnych (art. 6 ustawy) – skala tego zjawiska jest
trudna do przewidzenia ale charakter wydatków wskazuje, że całkowity koszt nie
będzie miał istotnego wpływu na całkowity koszt organizacji wyborów,
o koszty głosowania korespondencyjnego – w praktyce koszt wysyłki listów
poleconych z materiałami wyborczymi oraz z góry opłaconej przesyłki koperty B
do obwodowej komisji wyborczej; przyjmując założenie, że z możliwości takiego
glosowania skorzystałoby ok. 600 tys. osób oraz, że zdecydowana większość z
tych osób wysłałaby swój glos do obwodowej komisji wyborczej, to całkowity
koszt tych usług pocztowych wynosiłby ok. 3 – 4 mln. zł,
o koszty umożliwienia glosowania osobom niewidomym i niedowidzącym
glosowania przy użyciu nakładek do kart do głosowania w alfabecie Braille’a –
można szacować, że w skali kraju powstanie 2,5 – 3 tys. obwodowych komisji
wyborczych, w których byłaby możliwość takiego głosowania; Koszt sporządzenia
nawet najbardziej skomplikowanych nakładek nie powinien przekroczyć 300 tys.
złotych, ponadto należy brać pod uwagę, że nakładki te będą mogły zostać
wykorzystane wielokrotnie – także w następnych wyborach.

Tak więc całkowity koszt projektowanych rozwiązań nie powinien przekroczyć kwoty
5-6 mln. zł.

20

Akty wykonawcze

Projektowana ustawa przewiduje wydanie następujących aktów
wykonawczych:
1) Rozporządzenie ministra właściwego do spraw administracji publicznej w sprawie
szczegółowego trybu postępowania w sprawie złożenia oświadczenia, wzór
oświadczenia, sposób jego przechowywania oraz wzór zaświadczenia o nadanym
numerze identyfikacyjnym (art. 5),
2) Rozporządzenie ministra właściwego do spraw administracji publicznej w sprawie
szczegółowego trybu przekazywania informacji wyborczych za pośrednictwem
infolinii i innych podmiotów zobowiązanych do przesłania w formie drukowanej
materiałów, zawierających istotne dla wyborcy dane (art. 7 ust. 2),
3) Rozporządzenie ministra właściwego do spraw administracji publicznej w sprawie
warunków technicznych, jakim powinien odpowiadać lokal obwodowej komisji
wyborczej dostępny dla osób niepełnosprawnych o ograniczonej sprawności
ruchowej (art. 11),
4) Rozporządzenie ministra właściwego do spraw administracji publicznej w sprawie
wzoru oświadczenia, w którym wyborca wyraża wolę
głosowania
korespondencyjnego, oraz tryb jego odbierania i przekazania obwodowej komisji
wyborczej (art. 12 ust. 5),
5) Rozporządzenie ministra właściwego do spraw administracji publicznej w sprawie
szczegółowych zasad sporządzania i dostarczania materiałów wyborczych oraz
zasad i trybu postępowania podczas głosowania korespondencyjnego (art. 17),
6) Rozporządzenie ministra właściwego do spraw administracji publicznej w sprawie
wzoru nakładek do kart do głosowania w alfabecie Braille’a (art. 23),

Wydanie rozporządzeń określonych w pkt. 1, 4 i 5 jest możliwe w krótkim
czasie przy współpracy administracji rządowej z Państwową Komisją Wyborczą.
Będą to przepisy szczegółowe, mające charakter administracyjno-techniczny i ich
opracowanie nie powinno nastręczać
żadnych trudności. Opracowanie
rozporządzenia wymienionego w pkt 2 wymaga współpracy i uzgodnień w ramach
Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, tak aby cały proces był sprawny i dogodny dla
osób niepełnosprawnych. Nie będzie stanowiło problemu wydanie rozporządzenia

21
określonego w pkt 3 – delegacja zawarta w projektowanej ustawie jest bardzo
podobna do delegacji zawartej w art. 53 ust. 2 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r.
Ordynacja wyborcza do Sejmu i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Opracowanie
rozporządzenia wymienionego w pkt. 6, które ma charakter techniczny, wymagać
będzie przede wszystkim współpracy z Polskim Związkiem Niewidomych – tak aby
opracowany wzór był rzeczywiście pomocny osobom niewidomym i niedowidzącym.

Zgodność projektu z prawem Unii Europejskiej

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest sprzeczny z prawem Unii
Europejskiej.


22
Warszawa, 29 grudnia 2009 r.
BAS-WAL-2602/09
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb osób
niepełnosprawnych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Sławomir
Piechota)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Proponowana ustawa określa sposób dostosowania organizacji wyborów
do potrzeb osób niepełnosprawnych i ma być stosowana do wyborów: do Sejmu
RP i do Senatu RP, Prezydenta RP, do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz do Parlamentu
Europejskiego. Z uprawnień przewidzianych w projekcie będą mogli korzystać
wyborcy niepełnosprawni, którzy przez właściwy organ orzekający zostali
zaliczeni do osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, z
uwzględnieniem art. 62 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z
2008 r. Nr 14, poz. 92, ze zmianami; dalej: ustawa o rehabilitacji). Projekt
przewiduje zmianę ustaw: z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544, ze zmianami), z
dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i
sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zmianami), z
dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88, poz. 985, ze
zmianami), z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007
r. Nr 190, poz. 1360, ze zmianami), z dnia 14 marca 2004 r. o referendum
ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507, ze zmianami), z dnia 23 stycznia