Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym

U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 17 grudnia 2009 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy
– Prawo o szkolnictwie wyższym
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym.
Jednocześnie upoważnia senatora Piotra Zientarskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym
Art. 1.
W ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365,
z późn. zm.1)) w art. 58 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Statut uczelni niepublicznej nadaje jej założyciel albo uchwala organ kolegialny uczelni
wskazany w statucie, po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających
w uczelni.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 144, poz. 1043 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 80, poz. 542, Nr 120, poz. 818, Nr 176, poz. 1238 i 1240 i
Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416 oraz z 2009 r. Nr 68, poz. 584, Nr 157, poz. 1241 i Nr 161,
poz. 1278.
3
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 kwietnia 2009 r. (sygn. akt K 27/07),
stwierdzającego niezgodność przepisu art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o
szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.) z Konstytucją.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają
moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia opublikowana została w Dz. U. Nr 68, poz. 584 (dzień publikacji
wyroku – 6 maja 2009 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem zamieszczony został w
OTK Z.U. z 2009 r. Nr 4A, poz. 54.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 27
lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w jakim pomija prawo związków
zawodowych działających w uczelni niepublicznej do opiniowania zmian w jej statucie – z art.
59 ust. 2 Konstytucji RP.
Zakwestionowany art. 58 ust. 1 stanowi, iż: „Statut uczelni niepublicznej nadaje jej
założyciel albo uchwala organ kolegialny uczelni wskazany w statucie, z zastrzeżeniem art. 24
ust. 1.”.
Natomiast art. 56 ust. 1 dotyczący uczelni publicznych, stanowi, że: „Statut uczelni
publicznej uchwala jej senat większością co najmniej dwóch trzecich głosów swojego składu,
po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w uczelni.”.
Statut uczelni niepublicznej reguluje m.in. szereg kwestii odnoszących się do sytuacji
prawnej osób zatrudnionych w szkołach wyższych, w tym przede wszystkim nauczycieli
akademickich. Statuty obu typów uczelni mogą np. określać dodatkowe wymagania i
kwalifikacje zawodowe osób zatrudnianych na stanowiskach naukowo-dydaktycznych,
naukowych oraz dydaktycznych, czy też przewidywać zatrudnianie pracowników
dydaktycznych na stanowisku docenta. Statut uczelni reguluje także wymagania
kwalifikacyjne, jakie musi spełniać kandydat na prorektora, kompetencje kierownika
4
podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni, tryb postępowania poprzedzającego zatrudnienie
pracownika po raz pierwszy na podstawie mianowania, okresy zatrudnienia na stanowisku
asystenta i adiunkta dla osób nieposiadających odpowiednio stopnia naukowego – doktora i
doktora habilitowanego, a także zasady i tryb przeprowadzania konkursu i kryteria oceny
nauczycieli akademickich oraz tryb dokonywania tej oceny. Ponadto statut uczelni niepublicznej
może regulować inne zagadnienia dotyczące stosunku pracy.
2.2. Artykuł 59 ust. 2 Konstytucji stanowi, iż „Związki zawodowe oraz pracodawcy i
ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów
zbiorowych, oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień.”.
Zdaniem TK owo konstytucyjne prawo do rokowań „obejmuje nie tylko rozwiązywanie
sporów zbiorowych i zawieranie układów zbiorowych pracy, lecz dotyczy również zawierania
‘innych porozumień’. Wynika z tego, że spory zbiorowe nie mogą być postrzegane jako jedyny
dopuszczalny przedmiot rokowań”.
„’Prawo do rokowań’ w tym rozumieniu oznacza prawo do wyrażania opinii związków
zawodowych we wszystkich sprawach dotyczących praw i obowiązków pracowników. Nie
ogranicza się ono zatem wyłącznie do prawa do wyrażenia swojego stanowiska w toku
rozwiązywania sporów zbiorowych i zawierania układów zbiorowych pracy”. „Przez
rokowania w celu zawarcia ‘innych porozumień’, o których mowa w art. 59 ust. 2 Konstytucji,
należy rozumieć m.in. zgłaszane przez związki zawodowe uwagi i opinie do projektów statutów
jako aktów prawnych normujących funkcjonowanie takich jednostek organizacyjnych, jak
uczelnie publiczne i niepubliczne, w zakresie określonym ustawą”.
TK stwierdził, że niekonstytucyjność art. 58 ust. 1 ustawy wynika z braku uregulowania
w tym przepisie prawa związków zawodowych uczelni niepublicznej do opiniowania zmian
wprowadzanych do statutu takiej uczelni.
Stan niekonstytucyjności – zdaniem TK – może zostać zniesiony już przez zapewnienie
w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym „kompetencji opiniodawczych związkom
zawodowym, istniejącym w uczelniach niepublicznych”.
2.3. Wyrok wywołuje skutki prawne z dniem publikacji. Trybunał nie zdecydował się
na odsunięcie w czasie terminu utraty mocy obowiązującej przepisu.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
5
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
28 kwietnia 2009 r., kierując się brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego
uzasadnienia, proponuje się, aby zmiana ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie
wyższym polegała na nadaniu nowego brzmienia art. 58 ust. 1.
Proponowana zmiana polega na dodaniu do dotychczasowej treści art. 58 ust. 1
dyspozycji identycznej do tej, która znajduje się w art. 56 ust. 1 dotyczącym uczelni publicznej
zobowiązującej podmiot nadający (uchwalający) statut do zasięgnięcia opinii związków
zawodowych działających w uczelni. Rezygnacja z "zastrzeżenia" w nowelizowanym przepisie
usuwa wątpliwości, czy zmiany w statucie uczelni niepublicznej nadanym po raz pierwszy,
wymagają zasięgnięcia opinii związków zawodowych i przesądza, iż taka opinia jest
konieczna.
4. Konsultacje
Opinię przedstawili Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Minister Pracy i
Polityki Społecznej. Ten ostatni zaproponował usunięcie z proponowanego przepisu wyrażenia
„z zastrzeżeniem…”, co zostało uwzględnione.
5. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.
6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.