Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

3
ograniczenia wolnego wyboru miejsca spędzania wypoczynku urlopowego przez pracowników
i inne osoby objęte zakładowym funduszem świadczeń socjalnych […]. Osoby te do czasu
wprowadzenia tej zmiany były uprawnione do korzystania z dopłaty do wypoczynku, bez
względu na jego miejsce. Dokonywały zatem swobodnego wyboru, kierując się swymi
potrzebami.”
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego: „[…] wprowadzenie zakwestionowanego,
dodatkowego warunku korzystania z ulgowych świadczeń, którym jest miejsce ich świadczenia
(Polska), byłoby naruszeniem zasady równości, gdyby dotyczyło niektórych grup
uprawnionych. Niepodobna jednak akceptować płynącej stąd jakoby konkluzji, że
wprowadzenie tego dodatkowego kryterium wobec wszystkich uprawnionych nie narusza
zasady równości. Cechą relewantną rozpatrywanej sprawy jest bowiem <<uprawniony w
rozumieniu ustawy>>, a więc mający określone cechy kwalifikujące go ex lege jako
beneficjenta ulgowych świadczeń. A zatem dodatkowe kryterium skutkuje tym, że z grona osób
należących do tej samej grupy charakteryzujących się tą samą cechą relewantną część z nich ma
prawo do korzystania z ulg, a część z nich prawa tego jest pozbawiona wyłącznie z tego
powodu, że urlop spędza poza granicami Polski. To zaś wprowadza nierówność w obrębie
grupy <<uprawnionych w rozumieniu ustawy>>”.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
28 marca 2007 r. (wywołuje on skutki prawne z dniem publikacji, tj. od dnia 18 kwietnia 2007
r.), kierując się brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego uzasadnienia, proponuje się,
aby wykonanie wyroku polegało na uchyleniu art. 8 ust. 2a, który wprowadzał ograniczenie w
postaci zakazu finansowania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych „pozakrajowych”
form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej.
Podobnie, zmiana w art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
ma na celu wyłączenie ww. ograniczenia (wykreśla się wyraz „krajowego”).
Nadanie nowego brzmienia art. 8 ust. 2 ma charakter dostosowujący.
Proponowana nowelizacja eliminuje kategorię podmiotów, którą ustawodawca
wyodrębnił w sposób wadliwy. Przyjął mianowicie, że relewantnym kryterium, decydującym o
prawie uzyskania dofinansowania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jest miejsce
spędzania urlopu.
4
4. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa. Usługi świadczone
przez pracodawcę na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i
sportowo-rekreacyjnej (poza terenem kraju), finansowane będą w ramach aktualnych
zakładowych funduszy świadczeń socjalnych.
5. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.
Warszawa, 18 lutego 2008 r.
BAS-WAEM-365/08


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
(przedstawiciel wnioskodawców: senator Krzysztof Kwiatkowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze
zmianami) sporządza się następującą opinię:


1.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony projekt ustawy przewiduje zmianę art. 2 pkt 1 i art. 8 ust.
2 oraz uchylenie art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335, ze zmianami;
dalej: ustawa) – w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28
marca 2007 r. (sygn. akt K 40/04; Dz. U. Nr 69, poz. 467 i poz. 469),
stwierdzającym niezgodność z Konstytucją RP przepisów art. 2 pkt 1 oraz art. 8
ust. 2a ustawy zmienianej „w zakresie, w jakim przepisy te uniemożliwiają
pracownikom skorzystanie z usług świadczonych przez pracodawcę na rzecz
różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i sportowo-
rekreacyjnej, jeśli są one świadczone poza terenem kraju”.
Zmieniany art. 2 pkt 1 ustawy zawiera definicję legalną użytego w
ustawie określenia „działalność socjalna”. Zgodnie z tym przepisem są to
„usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego
wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej,
udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub
bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.”
Zmiana zakłada wykreślenie wyrazu „krajowego”, wprowadzającego

2
ograniczenie miejscowe – terytorium kraju – w odniesieniu do usług
świadczonych na rzecz wypoczynku.
Ograniczenie miejscowe występuje także w przepisie uchylanego art. 8
ust. 2a ustawy, który zawęża możliwość finansowania z funduszu świadczeń
socjalnych (dalej: fundusz) określonych w ustawie usług i świadczeń – w
zakresie różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i
sportowo-rekreacyjnej – do świadczonych wyłącznie na terytorium kraju; zasada
ta dotyczy także dopłat z funduszu do takich usług lub świadczeń. Uchylenie
tego przepisu ma więc na celu zniesienie tego ograniczenia. Natomiast zmiana
art. 8 ust. 2 polega na wykreśleniu odniesienia do uchylanego przez projekt
ustępu 2a tego artykułu.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.

2.
Stan prawa wspólnotowego w materii objętej projektem ustawy
Ze względu na przedmiot projektu ustawy należy wskazać:
- art. 39 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE),
- art. 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1612/68 z dnia 15
października 1968 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz
Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 257 z 19.10.1968 r., str. 2, ze zmianami, Dz. Urz.
UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 15, ze zmianami).

3.
Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
wspólnotowego
3.1. Projekt zakłada możliwość finansowania przez pracodawcę usług i
świadczeń na rzecz wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i
sportowo-rekreacyjnej bez względu na miejsce ich świadczenia. Pracownicy
będą więc mogli korzystać także z usług świadczonych poza terytorium kraju, a
nie tylko z usług świadczonych na terytprium Polski (jak przewidują to przepisy
zmienianej ustawy).
3.2. Prawo wspólnotowe zapewnia swobodę przepływu pracowników
wewnątrz Wspólnoty, obejmującą zniesienie dyskryminacji ze względu na
przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich w
zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy (art. 39 ust. 1 i 2
TWE) W motywie preambuły do rozporządzenia Rady (WE) nr 1612/68
stwierdza się, że prawo swobodnego przepływu pracowników wymaga
zapewnienia faktycznej i prawnej równości traktowania we wszystkich sprawach
związanych z prowadzeniem przez nich działalności w charakterze
pracowników najemnych. Zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia
pracownik, będący obywatelem państwa członkowskiego, nie może być
traktowany odmiennie niż pracownicy krajowi pod względem warunków

3
zatrudnienia i pracy; korzysta on z takich samych przywilejów socjalnych i
podatkowych jak pracownicy krajowi.
Prawo do korzystania z usług i świadczeń finansowanych przez
pracodawcę, o których mowa w zmienianej ustawie można uznać za przywilej
socjalny w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1612/68. Oznacza
to, że zgodnie z tym przepisem pracownicy migrujący z innych państw
członkowskich powinni korzystać w przyjmującym państwie członkowskim z
tego przywileju na tych samych warunkach jak pracownicy krajowi.
Przepisy proponowanej ustawy – tak jak przepisy ustawy zmienianej –
miałyby zastosowanie niezależnie od przynależności państwowej pracowników,
których będą dotyczyć. Należy jednak zauważyć, że zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (TS) zasada
równego traktowania ustanowiona zarówno w art. 39 TWE, jak i art. 7
rozporządzenia (WE) nr 1612/68 zabrania nie tylko jawnej dyskryminacji ze
względu na przynależność państwową, ale również wszelkich ukrytych form
dyskryminacji, które poprzez stosowanie innych kryteriów rozróżniających
powodują de facto ten sam skutek1. Z orzecznictwa TS wynika, że o ile przepis
prawa krajowego nie jest obiektywnie uzasadniony i nie jest proporcjonalny do
realizowanego celu, to należy go uznać za pośrednio dyskryminujący od
momentu, w którym można uznać, że ze swej natury dotyka on większej liczby
pracowników migrujących niż pracowników krajowych i że w konsekwencji
istnieje ryzyko mniej korzystnego traktowania tych pierwszych2. Pośrednio
dyskryminujące są m.in. warunki prawa krajowego, które wprawdzie stosuje się
niezależnie od przynależności państwowej, jednak zasadniczo albo
w przeważającym stopniu dotyczą pracowników migrujących, jak również
warunki, które mogą w
szczególności pogorszyć sytuację pracowników
migrujących. Zdaniem TS nie jest przy tym konieczne ustalenie, że dany przepis
dotyka w praktyce znacznie większego odsetka pracowników migrujących;
wystarczy stwierdzenie, że przepis ten może taki skutek wywoływać3. Co
więcej, powody dla których pracownik migrujący decyduje się skorzystać ze
swobody przepływu we Wspólnocie nie powinny być brane pod uwagę przy

1 Tak. m.in. w wyrokach Trybunału z 12 lutego 1974 r. w sprawie Sotgiu p. Deutsche Bundespost, 152/73, ECR
1974, str. 153, pkt 11, z 21 listopada 1991 r. sprawie URSSAF p. Le Manoir, C–27/91, ECR 1991, str. I-5531,
pkt 10, z 10 marca 1993 r. w sprawie Komisja WE p. Wielkiemu Księstwu Luksemburga, C–111/91, ECR 1993,
str. I–817, pkt 9, z 23 lutego 1994 r. w sprawie Scholz v Opera Universitaria di Cagliari, C–419/92, ECR 1994,
str. I–505, pkt 7, z 23 maja 1996 r. sprawie John O’Flynn p. Adjudication Officer, C–237/94, ECR 1996, str. I–
2617, pkt 17 oraz z 18 lipca 2007 r. sprawie Wendy Geven p. Land Nordrhein-Westfalen, C-213/05, Zbiory
Orzecznictwa TE 2007 (niepubl.), pkt 18.
2 Wyroki Trybunału z 23 maja 1996 r. w sprawie John O’Flynn, C–237/94, ECR 1996, str. I–2617, pkt 20,
wyrok Trybunału z 27 listopada 1997 r. w sprawie H. Meints p. Minister van Landbouw, Natuurbeheer en
Visserij , C–57/96, ECR 1997, str. I–6689, pkt 45, oraz z 18 lica 2007 r. sprawie Wendy Geven p. Land
Nordrhein-Westfalen, C-213/05, Zbiory Orzecznictwa TE 2007 (niepubl.), pkt 19.
3 Wyroki Trybunału z 23 maja 1996 r. sprawie O’Flynn, C–237/94, ECR 1996, str. I–2617, pkt 21, z dnia
28 kwietnia 2004 r. w sprawie Öztürk, C-373/02, ECR 2004, str. I-3605, pkt 57, oraz z 18 stycznia 2007 r. w
sprawie Aldo Celozzi p. Innungskrankenkasse Baden-Württemberg, C–332/05, Zbiory Orzecznictwa TE 2007
(niepubl.), pkt 27.