Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz o zmianie innych ustaw

15
2. Umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego zawarte przed
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy będą stanowić podstawę wpisu do
rejestru zastawów wraz z wnioskiem złożonym po dniu jej wejścia w życie, po
dostosowaniu do przepisów niniejszej ustawy.

Art. 5. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia.



_________________
1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności prze-
mysłowej i ustawę z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 121, poz. 769, z 1998 r. Nr 106,
poz. 668, z 2000 r. Nr 48, poz. 554 i Nr 60, poz. 702, z 2003 r. Nr 228, poz. 2256, z 2004 r. Nr 146,
poz. 1546 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 oraz z 2007 r. Nr 112, poz. 766.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 33, poz. 286,
z 2005 r. Nr 10, poz. 68, Nr 163, poz. 1362 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i 1218
i Nr 208, poz. 1539 oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 662 i Nr 136, poz. 958.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708
i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829 oraz z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82,
poz. 558.



22-01-aa


U Z A S A D N I E N I E

I. Niniejszy projekt zmian ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów
stanowi konsekwencję dwojakiego rodzaju doświadczeń.

Z jednej strony proponowane zmiany wynikają z oceny rezultatów ponad
ośmioletniego funkcjonowania ustawy. Co do zasady, uchwalone w 1996 r.
i wprowadzone w 1998 r. nowe instytucje prawne – zastaw rejestrowy, jako
postać ograniczonego prawa rzeczowego powstającego na podstawie
przepisów prawa cywilnego oraz sądowy rejestr zastawów, znakomicie
przyjęły się w polskim systemie prawa i potwierdziły swoją ogromną
przydatność dla wspierania i ochrony umownych stosunków majątkowych.
Niektóre szczegółowe rozwiązania były jednak krytykowane ze względu na
niedostosowanie do zasad prawa europejskiego, bądź nieskuteczne,
długotrwałe lub zbyt kosztowne działanie. Dlatego zmiany przepisów
zawarte w projekcie mają na celu usunięcie barier dla pełnego
wykorzystania zastawu rejestrowego w praktyce. Proponuje się zniesienie
ograniczeń podmiotowych po stronie wierzycieli zabezpieczonych,
uproszczenie zasad określania wierzytelności zabezpieczonej, przedmiotu
zastawów i doprecyzowanie niektórych reguł zaspokojenia zastawnika.
Przede wszystkim jednak projekt ma na celu uproszczenie postępowania
rejestrowego przez ograniczenie sądowego badania wniosków o wpis.
Usprawnienie funkcjonowania rejestru zastawów jest niezbędne, gdyż
występujące w praktyce trudności interpretacyjne treści przepisów nie
odpowiadają potrzebom obrotu i realizacji postulatu szybkiego i pewnego
postępowania rejestrowego.

Z drugiej strony projekt uwzględnia treść art. 58 ustawy z dnia 18 września
2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450, z późn. zm.),
który wymaga, aby w

określonym terminie organy władzy publicznej
umożliwiły odbiorcom usług certyfikacyjnych wnoszenie podań i wniosków
oraz innych czynności w postaci elektronicznej w przypadkach, gdy
przepisy prawa wymagają składania ich w określonej formie lub według

2
określonego wzoru. Zmiany proponowane w art. 42 i 43a ustawy mają
zapewnić drogę elektroniczną dla skutecznego składania przez uczestników
postępowania wniosków do wydziałów rejestru zastawów sądu rejonowego
oraz składania wniosków do centralnej informacji o wydanie odpisów,
zaświadczeń i informacji, jak również przesyłania w formie elektronicznej
zarządzeń, postanowień i wszelkiej innej korespondencji z sądu oraz
dokumentów i informacji z centralnej informacji rejestru zastawów.
II. Uzasadnienie szczegółowe proponowanych w projekcie zmian przepisów
ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów.

Uzasadnienie zmiany art. 1 ust. 1:
Proponowana zmiana polega na usunięciu dotychczasowej zamkniętej listy
wierzycieli uprawnionych do zaspokojenia swoich wierzytelności zastawem
rejestrowym i przyjęciu, że uprawnienie takie przysługuje każdemu
wierzycielowi. W zamian wprowadza się krótki przepis określający
przedmiot ustawy.
Powyższa zmiana art. 1 ust. 1 uwzględnia także wejście Polski do Unii
Europejskiej oraz wynikającą z przepisów unijnych zasadę swobody
przepływu środków pieniężnych i związanych z nim płatności. W świetle
załącznika nr I, pkt IX do dyrektywy 88/361 (która została zastąpiona przez
obowiązujące dzisiaj regulacje w art. 56-60 TWE), swoboda przepływu
kapitału obejmuje swobodę ustanawiania prawa zastawu przez podmiot,
który ma miejsce zamieszkania (siedzibę) na terytorium jednego z państw
członkowskich – na rzecz podmiotu z terytorium innego państwa
członkowskiego.
Obecnie obowiązujący przepis budził też poważne wątpliwości w praktyce
orzeczniczej sądów polskich (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia
23.02.2005 r., sygn. akt III CZP 88/04, OSNCP 2006/1/5). Tymczasem
dziewięcioletni okres funkcjonowania ustawy i praktyka sądów rejestrowych
pozwalają odrzucić obawy, które towarzyszyły autorom ustawy z 1996 r.,
że zbytnie otwarcie nieznanej dobrze instytucji na wszystkie podmioty
uczestniczące w obrocie spowoduje „zalanie” sądów zbyt wielką ilością
wniosków o wpis. Utrzymywane ograniczenia dotyczyły w gruncie rzeczy


3
już tylko kilku kategorii podmiotów (głównie osób fizycznych nie-
prowadzących działalności gospodarczej oraz podmiotów zagranicznych
niebędących instytucjami kredytowymi). Aktualnie nie ma podstaw do
twierdzenia, że liczba wniosków o wpis pod rządami proponowanych
przepisów radykalnie wzrośnie i spowoduje wydłużenie postępowania
rejestrowego. Przeciwnie, można oczekiwać, że zasadnicza zmiana
zakresu sądowego badania wniosków o wpis spowoduje znaczne skrócenie
okresu tego postępowania.
Uzasadnienie zmian w art. 2:
Zmiana w art. 2 ust. 1 ma jedynie charakter redakcyjny. Jeżeli chodzi
o nowe brzmienie ust. 4, to ma on na celu usunięcie zapisu, który
praktycznie nie pozwalał na ustanowienie przez osobę trzecią zastawu
rejestrowego zabezpieczającego wierzytelność z tytułu obligacji, gdyż
wątpliwości budziło wyrażenie „organ właściwy emitenta”. W propono-
wanym obecnie przepisie usunięty został zwrot „uchwała właściwego
organu emitenta”, a jednocześnie rozszerzono zakres przedmiotowy
zastawu zgodnie z innymi ustawami o papierach wartościowych. Także
zaproponowane przepisy ustawy, np. art. 4 ust. 2 i 3, oraz dotychczasowa
praktyka nie pozwalają na inne rozwiązanie niż zawarcie umowy
z ustanowionym administratorem zastawu.
Proponowana zmiana jest spójna ze zmianą art. 4 ust. 3 ustawy.
Uzasadnienie zmiany art. 3 ust. 1:
Zmiana art. 3 ust. 1 ustawy wynika z konieczności zapewnienia spójności
systemu prawa i uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych, jakie powstały
w związku z brzmieniem art. 180 ustawy z dnia 15 lipca 2000 r. – Kodeks
spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), który dla
powstania zastawu rejestrowego na udziale w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością wymaga formy szczególnej, tj. formy pisemnej z podpi-
sami notarialnie poświadczonymi.
Podobne wątpliwości budziło stosowanie przewidzianego w art. 329 § 1 K.c.
wymogu nadania daty pewnej umowie o ustanowienie zastawu rejestro-
wego na prawach.


4
Proponowane rozwiązanie jest konsekwencją art. 2 ustawy, zgodnie
z którym zastaw rejestrowy jest ustanowiony dopiero z chwilą wpisu do
rejestru zastawów, zaś umowa zastawnicza powinna zostać złożona do akt
w sądzie rejestrowym.
Podobne rozwiązanie, co do formy umowy zastawniczej, zawarto w art. 7
ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o niektórych zabezpieczeniach
finansowych (Dz. U. Nr 91, poz. 871 oraz z 2005 r. Nr 83, poz. 719 i Nr 183,
poz. 1538).
Uzasadnienie zmiany art. 3 ust. 2 pkt 4:
Dotychczasowy przepis art. 3 ust. 2 pkt 4 ustawy przewidywał dwa sposoby
określenia wierzytelności zabezpieczonej zastawem: wierzytelność
w określonej wysokości oraz wierzytelność „przyszłą lub warunkową
o wysokości nieustalonej w chwili zawarcia umowy zastawniczej”, dla której
wskazuje się „najwyższą sumę zabezpieczenia”. Stanowiło to nawiązanie
do rozróżnienia hipoteki zwykłej oraz hipoteki kaucyjnej. Dodatkowo obecna
treść art. 3 ust. 2 pkt 4 budziła wątpliwości interpretacyjne w świetle art. 6
i art. 40 ust. 1 pkt 4 ustawy. To zadecydowało o przyjęciu jednolitego
sposobu określenia wierzytelności zabezpieczonej zastawem przez
wpisywanie do rejestru najwyższej sumy zabezpieczenia. Proponowane
rozwiązanie pozwoli także innym wierzycielom na uzyskanie informacji
o rzeczywistym zadłużeniu zastawcy.
Uzasadnienie uchylenia art. 3 ust. 3:
W celu usprawnienia procedury wpisu zastawu do rejestru sądowego
zrezygnowano z ograniczenia stron jednomiesięcznym terminem na
złożenie wniosku o rejestrację zastawu, tym bardziej że – zgodnie z art. 2
ust. 1 ustawy – zastaw rejestrowy powstaje dopiero w momencie
dokonania wpisu do rejestru zastawów. Oprócz usunięcia terminu na
złożenie wniosku rejestrowego, z dotychczasowej treści przepisu
przeniesiono do art. 39 ust. 1 ustawy (regulującego tryb postępowania
rejestrowego) określenie kręgu osób uprawnionych do złożenia tego
wniosku. Skoro o pierwszeństwie zastawu rejestrowego decyduje data
wpisu do rejestru – zastawnik sam jest zainteresowany szybkim złożeniem