Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo lotnicze

Zmiana systemu finansowania wiąże się także z przystąpieniem Polski w 2004 r. do
Europejskiej Organizacji do Spraw Bezpieczeństwa eglugi Powietrznej ( EUROCONTROL)
i zadeklarowaniem przez Rzeczpospolitą Polskę gotowości włączenia się w obowiązujący, w
ramach tej organizacji, system CRCO. System ten określa zasady oraz sposób ustalania
wysokości opłat trasowych, pobieranych przez instytucję zapewniającą służby żeglugi
powietrznej, wyrażonych w jednostce unit rate. Oparty jest on na wielostronnej umowie w
sprawie opłat trasowych oraz obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r. rozporządzeniu nr
1794/2006/WE z dnia 6 grudnia 2006 r. ustanawiającym wspólny schemat opłat za
korzystanie ze służb żeglugi powietrznej. Zarówno w systemie EUROCONTROL/CRCO, jak i
zgodnie z ww. rozporządzeniem wspólnotowym zasadą jest, iż do podstawy kosztowej opłat
nawigacyjnych może być wliczona tylko część kosztów finansowania władzy lotniczej, tj.
koszty związane z żeglugą powietrzną.
W związku z powyższymi regulacjami i wymaganiami proponowany nowy model
finansowania władzy lotniczej został oparty na środkach generowanych z opłaty lotniczej, w
tym na wycenie kosztów podstawowych rodzajów działalności ULC.
Mając na uwadze powyższe, zaistniała konieczność wydania nowego rozporządzenia w
sprawie opłaty lotniczej. Prace nad projektowaną regulacją opierały się na następujących
zasadach:
1) finansowanie
władzy lotniczej ze środków generowanych z opłaty lotniczej ma
zapewniać dalszy dynamiczny rozwój lotnictwa cywilnego,
2) opłaty za poszczególne czynności urzędowe dokonywane na podstawie ustawy
Prawo lotnicze są wnoszone do budżetu państwa, który finansuje działalność
Urzędu,
3) opłaty lotnicze, a tym samym koszty funkcjonowania całego systemu
finansowania władzy lotniczej, obciążają jedynie jego uczestników
korzystających z usług Urzędu.
Należy nadmienić, że podstawowym założeniem nowelizacji jest to, aby sektor
lotnictwa cywilnego nie był obciążeniem dla tych, którzy z niego nie korzystają. Jeżeli sektor
ten rozwija się i chce należycie prosperować, przestrzegając przy tym krajowych i
międzynarodowych wymagań określonych dla niego, to musi liczyć się z kosztami swojej
działalności, a w szczególności kosztami związanymi z nadzorem nad nią. Naturalną koleją
rzeczy jest to, że jeśli sektor lotnictwa cywilnego generuje zyski i rozwija się dynamicznie, to
płaci władzy lotniczej za nadzorowanie bezpiecznego, prawidłowego i zgodnego z prawem
funkcjonowania. Oczywistym jest zatem, że władza lotnicza będzie finansowana tak, jak
zasobny będzie sektor lotniczy.

43
Należy jednocześnie wyraźnie zaznaczyć, że standardy dotyczące poziomu
funkcjonowania sektora lotnictwa cywilnego oraz zasad jego funkcjonowania, nie są
określone samodzielnie przez Polską Władzę Lotniczą. Standardy te wynikają z wiążących
Polskę regulacji międzynarodowych, a w szczególności z Konwencji o międzynarodowym
lotnictwie cywilnym podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. oraz załączników do niej,
europejskich wymagań bezpieczeństwa lotniczego JAR, jak również dyrektyw Unii
Europejskiej i bezpośrednio wiążących rozporządzeń wspólnotowych.
Tym samym zatem, w celu umożliwienia podejmowania przez władzę lotniczą
czynności nadzorczych w stosunku do podmiotów działających w sektorze lotniczym oraz
zapewnienia ich funkcjonowania zgodnie z obowiązującymi regulacjami, podmioty te muszą
ponosić koszty funkcjonowania władzy nadzorczej. Niedopuszczalnym byłoby bowiem
przeniesienie tych kosztów wyłącznie na budżet państwa, a tym samym spowodowanie, że do
prawidłowego funkcjonowania sektora lotniczego dokładałyby podmioty nie związane z tym
sektorem np. emeryci, nauczyciele czy górnicy.
2. Zakres regulacji
§ 1 projektowanego rozporządzenia określa zakres regulacji rozporządzenia w sprawie
opłaty lotniczej. Zakres ten jest zgodny z upoważnieniem ustawowym zawartym w art. 25.
Projektowane rozporządzenie określa wykaz opłat lotniczych za konkretne czynności
urzędowe Prezesa Urzędu, w tym również za przeprowadzanie egzaminów. W
rozporządzeniu określono także wysokość stawek opłaty lotniczej i sposób jej ustalania, tryb
wnoszenia tej oraz rodzaje specjalności personelu lotniczego i uprawnienia, które są
zwolnione z opłat.
Rozdział pierwszy projektu zawiera przepisy ogóle dotyczące całości rozporządzenia.
Zawarty tu został m. in. katalog definicji pojęć i skrótów używanych w treści normatywnej
projektu jak i w załącznikach do niego. W rozdziale tym opisano również układ
poszczególnych tabel załącznika nr 1 do rozporządzenia wraz ze wskazaniem, jakie rodzaje
czynności urzędowych za które należna jest opłata lotnicza, zostały ujęte w poszczególnych
tabelach. I tak, załącznik nr 1 do projektowanego rozporządzenia składa się z trzech tabel,
przy czym, zgodnie z projektowanym § 3, tabela nr 1 zawiera wykaz czynności urzędowych i
wysokość stawek opłaty lotniczej za wydawanie koncesji, zezwoleń, licencji, certyfikatów,
świadectw i zaświadczeń, tabela nr 2 zawiera wykaz przeprowadzanych egzaminów i
wysokość stawki opłaty lotniczej za nie, a tabela nr 3 zawiera wykaz czynności urzędowych i
wysokość opłaty lotniczej za sprawowanie bieżącego nadzoru nad lotnictwem cywilnym.
Rozdział drugi projektu określa sposób ustalania wysokości opłaty lotniczej za
poszczególne czynności urzędowe. Regulacje te, zamieszczone odpowiednio w przepisach §
4-§17 określają sposób ustalania wysokości opłaty lotniczej za poszczególne czynności
urzędowe, do których prawodawca nie przypisał jednej konkretnej stawki opłaty. Te regulacje

44
mają istotne znaczenie w przypadku tych czynności urzędowych, za których dokonanie
wysokość opłaty jest ustalana jako suma opłat (vide § 4, § 13, § 14) lub też np. na podstawie
konkretnego wzoru wskazanego w załączniku do projektowanego rozporządzenia (vide § 5-9,
§ 12, § 16-17). W przepisach tych znajduje się również odesłanie do rozporządzenia Ministra
Infrastruktury z dnia 25 stycznia 2008 r. w sprawie uiszczania wpłaty na rachunek dochodów
budżetu państwa Urzędu Lotnictwa Cywilnego (Dz. U. Nr 17, poz. 105, z późn. zm).
Zastosowanie takiej regulacji była konieczne w przypadku określania wysokości opłaty
lotniczej za sprawowanie bieżącego nadzoru nad instytucją zapewniającą służby żeglugi
powietrznej. Przywołane rozporządzenie wskazuje bowiem kwotę stanowiącą wpłatę
czynioną przez instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej jako zwrot kosztów
poniesionych przez Urząd w zawiązku ze sprawowaniem nadzoru nad służbami żeglugi
powietrznej obliczonych zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1794/2006
ustanawiającego wspólny schemat opłat za korzystanie ze służb żeglugi powietrznej.
Należy wskazać, iż w rozdziale tym prawodawca przewidział również w przypadku
zezwoleń eksploatacyjnych i ogólnych, o których mowa w tabeli nr 1 Część I pkt 1.2. ppkt 9 –
11, możliwość zastosowania preferencyjnej stawki opłaty lotniczej równej stawce zero.
Uprawnienie do określenia takiej stawki prawodawca przekazał w projektowanym
rozporządzeniu Prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ale jedynie w sytuacji, gdy stawka
taka może być zastosowana na zasadzie wzajemności, tj. gdy odpowiednie przepisy w
państwie ustanowienia obcego przewoźnika przewidują opłatę za zezwolenie eksploatacyjne
lub ogólne, a polscy przewoźnicy nie są zobowiązani do jej uiszczenia.

Rozdział trzeci projektu, tj. § 17 - § 28 określa tryb wnoszenia opłat lotniczych.
Przepis § 17 wskazuje w jaki sposób wnosi się opłatę lotniczą za czynności urzędowe
prowadzone w celu wydania certyfikatów, świadectw i innych dokumentów oraz
utrzymywania ich ważności, za czynności urzędowe związane z wydawaniem koncesji,
zezwoleń, upoważnień, licencji, świadectw, certyfikatów, certyfikatów, zaświadczeń i innych
dokumentów, jak również za przeprowadzenie egzaminów na licencje i świadectwa
kwalifikacji. Zasadą jest, że opłatę lotniczą za ww. czynności wnosi się z chwilą złożenia
wniosku o dokonanie danej czynności lotniczej. Wyjątkiem są opłaty lotnicze za wydanie
zezwoleń pojedynczych, o których mowa w Części 2.2. pkt 12 Tabeli nr 2 załącznika do
rozporządzenia oraz opłaty za wydanie, przedłużenie i wznowienie licencji lub świadectwa
kwalifikacji albo za wpisanie nowego uprawnienia do tych dokumentów. Przepis § 17 zawiera
również szczegółowe regulacje dotyczące trybu wnoszenia opłaty lotniczej za wydawanie
zezwoleń ogólnych lub pojedynczych wskazując, iż opłatę wnosi się tylko za każde pierwsze
zezwolenie wydane przewoźnikowi w danym sezonie rozkładowym, a w przypadku
udzielenia przewoźnikowi zarówno zezwolenia ogólnego i pojedynczego, o których mowa w

45
Części 2.2. pkt 11 i 12 tabeli nr 2 załącznika do rozporządzenia, opłacie lotniczej podlega
tylko to zezwolenie, które zostało wydane jako pierwsze.
W przypadku opłaty lotniczej za nadzór bieżący nad instytucjami zapewniającymi
służby żeglugi powietrznej, nad eksploatacją lotnisk i lądowisk oraz działalnością
zarządzających lotniskami, jak również nad rynkiem przewozów lotniczych i inną
działalnością gospodarczą w lotnictwie cywilnym, przepis § 17 odsyła odpowiednio do § 18-
§ 24 projektowanego rozporządzenia. Opłata lotnicza za sprawowanie ww. nadzoru ma
charakter opłaty rocznej. Projektowane rozporządzenie przewiduje kilka trybów wnoszenia
takiej opłaty rocznej w zależności od tego, za jaką czynność ta opłata jest wnoszona. I tak, za
przeważającą część czynności urzędowych polegających na sprawowaniu bieżącego nadzoru
o których mowa w tabeli nr 3 Część II pkt 2, Część III pkt 6-10, Część IV, Część V pkt 1-4 i
pkt 6 oraz Część VI za pierwszy rok posiadania certyfikatu, opłata lotnicza wnoszona jest za
cały rok z dołu. Inaczej jest już np. w przypadku opłaty lotniczej za sprawowanie bieżącego
nadzoru nad instytucją zapewniającą służby żeglugi powietrznej, gdyż tą wnosi się zgodnie z
trybem przewidzianym we wskazanym wcześniej rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w
sprawie uiszczania wpłaty na rachunek dochodów budżetu państwa Urzędu Lotnictwa
Cywilnego. Tym samym więc opłata ta wnoszona jest w 12 miesięcznych równych ratach, a
raty te uiszcza się w terminie do piątego dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu
kalendarzowym, którego rata dotyczy, przy czym ratę za ostatni miesiąc danego roku
kalendarzowego uiszcza się do 20 grudnia tego roku.
W przypadku natomiast np. poświadczenia przeglądu zdatności do lotu (ARC) (§ 20
projektu), projekt zakłada, iż obowiązek uiszczenia opłaty lotniczej za nadzór nad statkiem
powietrznym, który posiada poświadczenie przeglądu zdatności do lotu (ARC) powstaje
najpóźniej z dniem wydania poświadczenia przeglądu zdatności do lotu. Poświadczenie
przeglądu zdatności do lotu (ARC) wydawane są co roku. Należy zaznaczyć, iż posiadanie i
coroczne odnawianie tego dokumentu jest warunkiem koniecznym do korzystania z
uprawnień wynikających ze świadectwa zdatności do lotu
Przepisy projektowanego rozporządzenia wskazują, że opłata lotnicza za wnioskowaną
czynność urzędową pobierana jest bez względu na wynik tej czynności. Nie podlega ona
zwrotowi nawet, jeśli jej wynik był negatywny dla wnioskodawcy, chyba że zajdzie któraś z
okoliczności z § 29 ust. 3 i 4 projektowanego rozporządzenia. Należy zaznaczyć, iż § 24 ust.
1 projektowanego rozporządzenia reguluje sytuację, w której wnioskowana czynność
urzędowa odbyła się. Zatem opłata lotnicza, o której mowa w tym przepisie należna jest
zawsze, tzn. niezależnie od wyniku przeprowadzonej czynności urzędowej. § 24 ust. 2 i § 24
ust. 1 mają rozłączny zakres stosowania. § 24 ust. 2 dotyczy bowiem sytuacji, w której
wnioskowana czynność urzędowa w ogóle się nie odbyła z przyczyn leżących po stronie
wnioskodawcy, który w takiej sytuacji zobowiązany jest do zwrotu kosztów poniesionych
przez ULC (np. kosztów dojazdów inspektorów czy też podjętych czynności urzędowych). Z

46
uwagi na taki charakter tych dwóch regulacji nie będą one mogły być stosowane
równocześnie.
Regulacja § 24 pozostaje w bezpośrednim związku z § 29 projektowanego
rozporządzenia, który stanowi podstawę do zwrotu opłaty lotniczej nienależnie pobranej lub
pobranej w wysokości wyższej od należnej. Jak wynika z dotychczasowego uzasadnienia,
omawiany przepis § 29 nie będzie miał zastosowania do § 24 ust. 1, w którym reguluje się
obowiązek uiszczenia opłaty lotniczej za przeprowadzoną czynności urzędową nie tylko z
wynikiem pozytywnym, ale również czynność urzędową zakończoną negatywnie ( w wyniku
której wnioskodawca nie uzyskał np. licencji, czy też certyfikatu). Jak bowiem wspominano
powyżej nie jest to opłata pobrana nienależnie. Z opłatą pobraną nienależnie będziemy mieć
do czynienia w sytuacji pozostawienia wniosku o dokonanie danej czynności urzędowej bez
rozpoznania, bowiem czynność urzędowa, za którą dokonano płatności nie odbyła się, lub też
w przypadku pobrania opłaty lotniczej za czynność urzędową nieujętą w załączniku do
rozporządzenia, a tym samym nieobciążoną opłatą lotniczą.
§ 29 przewiduje dwie sytuacje, w których nie przysługuje zwrot opłaty lotniczej, a tym
samym nie mamy do czynienia z opłatą pobraną nienależnie czy też w nadmiernej wysokości.
Mianowicie, opłata lotnicza nie podlega zwrotowi, kiedy strona nie przyjęła prawidłowo
sporządzonego dokumentu (§ 29 ust. 2) oraz gdy zachodzi konieczność powtórzenia
czynności urzędowej w całości lub w części ( § 29 ust. 5). W pierwszej sytuacji nie można
stwierdzić, że uiszczona opłata lotnicza jest opłatą nienależną, gdyż opłatę uiszcza się za
konkretną czynność urzędową, która jak należy wnioskować z brzmienia ust. 2 została
przeprowadzona, a jej pozytywny wynik został potwierdzony stosownym dokumentem. Nie
ma tu znaczenia fakt, iż wnioskodawca nie może korzystać z przyznanych mu na skutek
przeprowadzonej czynności urzędowej uprawnień, gdyż nie jest w posiadaniu dokumentu
uprawniającego go do tego. W drugim natomiast przypadku należy zwrócić uwagę, że mamy
do czynienia z sytuacją, w której wnioskowana czynność urzędowa odbyła się, ale z jakichś
względów proces składający się na jej dokonanie należy powtórzyć. Prawodawca wyraźnie
wskazuje w ust. 5 na konieczność powtórzenia czynności urzędowej w całości lub w części.
Wynika z tego zatem, że przepis ten nie dotyczy sytuacji, gdy wnioskujący jest
niezadowolony z rezultatu przeprowadzenia danej czynności urzędowej i chce, aby ją
powtórzono. Kiedy zachodzi konieczność powtórzenia czynności urzędowej, o czym jest
mowa w omawianej regulacji, należy sadzić, iż odbywa się to w ramach już złożonego
wniosku i ze opłata uiszczona wraz z wnioskiem obejmuje również powtarzaną czynność
urzędową. Natomiast, kiedy z inicjatywą ponownego dokonania czynności wystąpi
wnioskujący, należy sądzić, iż wymagane jest złożenie nowego wniosku o dokonanie
czynności urzędowej, co wiąże się z uiszczeniem opłaty lotniczej w wysokości wymaganej
dla danej czynności urzędowej.

47