Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

7
rozwiązania jest fakt, iż pojedyncze działanie w tym zakresie może w pełni wyczerpać
znamiona czynu zabronionego.

Z kolei w art. 341 ustawy o związkach zawodowych w ust. 1 określono obowiązek
pracodawców w zakresie wspólnego ponoszenia kosztów działalności
międzyzakładowej organizacji związkowej, doprecyzowany w ust. 4. Natomiast
w ust. 2 ww. przepisu zobowiązano zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej
do przedstawiania pracodawcy, który zwolni pracownika lub pracowników z obowiązku
świadczenia pracy, informacji o liczbie członków tej organizacji zatrudnionych
u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji oraz u każdego z tych
pracodawców, w terminie określonym w ust. 3 art. 341. Informacja ta powinna być
rzetelna ze względu na jej rozstrzygające znaczenie przy rozliczaniu kosztów między
pracodawcami.
Zgodnie
z
poglądem przyjętym w doktrynie, informację o liczbie członków
zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych zakresem działania
międzyzakładowej organizacji związkowej należy przedstawić precyzyjnie, ze
wskazaniem na liczbę jej członków u każdego z tych pracodawców – w przeliczeniu na
pełen wymiar czasu pracy, oraz według stanu na ostatni dzień miesiąca. Informacją tą
trzeba objąć wszystkich członków tej organizacji, nie tylko tych mających status
pracownika (K. W. Baran, Zbiorowe prawo pracy. Komentarz. Oficyna, 2007 r.).
W związku z powyższym uporczywe uchylanie się od obowiązku określonego
w art. 341 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych powinno pociągać za sobą
odpowiedzialność osoby pełniącej funkcję w organizacji związkowej, która
odpowiadała za przekazanie ww. informacji.
Podkreślić należy, iż w dotychczas obowiązującym stanie prawnym niedopełnienie
tego obowiązku może być zakwalifikowane jako kierowanie działalnością sprzeczną
z ustawą.

3.4. Zmiany w zakresie art. 35 ust. 1

Zmiany dokonane w zakresie art. 35 ust. 1 pkt 4 ustawy o związkach zawodowych
mają na celu doprecyzowanie odpowiedzialności w zakresie niedopełnienia obowiązku
z art. 341 ww. ustawy, przez odniesienie jedynie do jego ust. 1. Zauważyć należy,
iż ust. 1 tego artykułu nakłada na pracodawcę obowiązek konkretnego zachowania,

8
doprecyzowany w ust. 4, natomiast pozostałe ustępy odnoszą się do obowiązku
nałożonego na zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej. Tym samym
odwoływanie się w art. 35 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy do całego art. 341 wydaje się
bezprzedmiotowe.

4. Nowelizacja ustawy o organizacjach pracodawców
Wprowadzenie
odpowiedzialności członków organizacji związkowej za naruszenie
normy wyrażonej w art. 24 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych pociąga za sobą
konieczność nowelizacji ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców
(Dz. U. Nr 55, poz. 235, z późn. zm.), w celu zachowania spójności systemu prawa oraz
zadośćuczynienia zasadzie równości podmiotów wobec prawa, wyrażonej w art. 32
Konstytucji. Mimo różnych podmiotów ochrony, ustawodawca, regulując kwestie
dotyczące zrzeszania się pracodawców, miał na celu zapewnienie im takiego samego
prawa do zrzeszania się jak pracownikom. Dlatego regulacje zawarte zarówno
w ustawie o związkach zawodowych, jak i w ustawie o organizacjach pracodawców są
analogiczne, a w niektórych przypadkach nawet identyczne. W szczególności dotyczy
to odpowiedzialności przed sądem rejestrowym za naruszenie przepisów prawa
w zakresie działania organów związkowych pracowników, jak i pracodawców.

Tym samym wydaje się zasadne, aby członkowie organizacji pracodawców,
w związku z pełnioną funkcją, również ponosili odpowiedzialność za naruszenie normy
wypływającej z art. 18 ust. 1 ustawy o organizacjach pracodawców stanowiącej, że
dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez związki pracodawców służy
realizacji ich zadań statutowych i nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy ich
członków. Taka odpowiedzialność jest tym bardziej uzasadniona, że na podobnych
zasadach odpowiadać będą członkowie związków zawodowych, którzy w związku
z pełnioną funkcją naruszyli normę prawną określoną w art. 24 ust. 1 ustawy
o związkach zawodowych.

5. Nowelizacja ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych

Projektowana ustawa przewiduje nowelizację art. 26 ustawy z dnia 23 maja 1991 r.
o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 55, poz. 236, z późn. zm.). Materia tej
ustawy jest ściśle powiązana zarówno z ustawą o związkach zawodowych, jak i ustawą

9
o organizacjach pracodawców. Dlatego rozwiązania prawne w nich zawarte powinny
być analogiczne, w szczególności normy prawne regulujące odpowiedzialność
podmiotów w nich wskazanych.

Obecne brzmienie art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
stanowi, że kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją nie
dopełnia obowiązków określonych w tej ustawie, podlega grzywnie albo karze
ograniczenia wolności. Norma prawna zawarta w tym przepisie, podobnie jak norma
określona w art. 35 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, uznanym przez Trybunał
Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, nie określa znamion czynu zabronionego.
Dlatego zasadne wydaje się wprowadzenie brzmienia art. 26 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy,
wskazującego na naruszenia konkretnego obowiązku, skutkującego odpowiedzialnością
karną. W nowelizowanym przepisie proponuje się, aby za czyny polegające na:
─ odmowie przystąpienia do rokowań bądź mediacji oraz na zaniechaniu
powiadamiania właściwego okręgowego inspektora pracy o powstaniu sporu
zbiorowego (art. 8 oraz 10 ustawy),
─ odmowie sporządzenia protokołu rozbieżności po zakończeniu mediacji (art. 14
ustawy),
─ odmowie delegowania członków do kolegium arbitrażu społecznego (art. 16 ust. 3
ustawy),
─ uchylaniu się od realizacji porozumienia (art. 9 oraz 14 ustawy),
─ zaniechaniu realizacji orzeczenia kolegium arbitrażowego (art. 16 ust. 6 ustawy)
osobie, która popełniła je w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną
funkcją, groziła sankcja karna.

Natomiast nowelizacja ust. 2 w art. 26 ww. ustawy polega na podziale obecnie
obowiązującego ustępu na dwa punkty. W pierwszym punkcie zawarto dotychczasowe
regulacje ust. 1, w drugim punkcie zaś wprowadzono odpowiedzialność za
niedopełnienie obowiązku wynikającego z art. 16 ust. 3 lub 6 ww. ustawy.

Przepis art. 16 ust. 3 i 6 ww. ustawy określa obowiązki dla każdej ze stron sporu
poddanego pod rozstrzygnięcie kolegium arbitrażu społecznego, a więc zarówno
pracodawcy, jak i organizacji związkowej. Omawiany artykuł zobowiązuje obydwie
strony sporu do wyznaczenia po trzech członków do kolegium arbitrażu społecznego,

10
a w przypadku gdy żadna ze stron przed poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie
postanowi inaczej, orzeczenie to wiąże strony. Powyższe brzmienie ma na celu
zadośćuczynienie jednej z głównych zasad demokratycznego państwa prawa,
a mianowicie zasadzie równości podmiotów wobec prawa. Skoro kryminalizuje się
czyn pracodawcy polegający na niedopełnieniu określonego w powyższym artykule
obowiązku, to należy również dokonać zmian w zakresie odpowiedzialności organizacji
związkowej za niewywiązanie się z obowiązku, o którym mowa w art. 16 ust. 3 lub
6 ustawy.
Zauważyć należy, iż projektowany art. 26 ustawy o rozwiązywaniu sporów
zbiorowych składa się z dwóch ustępów i tym samym jego nowe brzmienie nie
obejmuje regulacji, o której mowa w obowiązującym ust. 3 art. 26. Obecnie przepis ten
stanowi, że za szkody wyrządzone strajkiem lub inną akcją protestacyjną
zorganizowaną wbrew przepisom ustawy organizator strajku ponosi odpowiedzialność
na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Zaznaczyć należy, iż szkoda jest
instytucją prawa cywilnego i w Kodeksie cywilnym została uregulowana w sposób
zupełny. Zatem powielanie tej regulacji w przedkładanym projekcie jest zbędne.
Ponadto należy również zwrócić uwagę, że podczas strajku szkodę może również
ponieść związek zawodowy. W celu zachowania równości podmiotów proponuje się
uchylenie omawianego ustępu, bowiem obydwie strony w przypadku ewentualnej
szkody będą mogły dochodzić swoich roszczeń w oparciu o ogólne zasady prawa
cywilnego.
Proponowane rozwiązanie ma na celu zachowanie spójności systemu prawa
i zapewnienie zgodności nowelizowanego przepisu z konstytucyjną zasadą nullum
crimen sine lege.

6. Zmiany dotyczące terminologii

W projekcie ustawy dokonuje się również nowelizacji w zakresie ujednolicenia
terminów występujących w przepisach przewidujących odpowiedzialność za naruszenie
ustawy o związkach zawodowych, ustawy o organizacjach pracodawców oraz ustawy
o rozwiązywaniu
sporów
zbiorowych.
W omawianych aktach zarówno wyraz
„ustawa”, jak i „prawo” są używane zamiennie, co może budzić wątpliwości przy
próbie ich interpretacji, na które wskazywał już Trybunał Konstytucyjny w wyroku

11
realizowanym niniejszą ustawą. Należy zauważyć, że np. w art. 35 ust. 1 ustawy
o związkach zawodowych z jednej strony pkt 1 stanowi, iż grzywnie albo karze
ograniczenia wolności podlega ten, kto (…) przeszkadza w utworzeniu zgodnie
z prawem organizacji związkowej, z kolei pkt 2 stanowi, że karze tej podlega także ten,
kto utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami
ustawy.
Rozważane powyżej rozróżnienie terminologiczne powoduje w doktrynie problemy
interpretacyjne, gdyż nie jest jasne, czy ustawodawca miał na myśli tylko przepisy
ustawy o związkach zawodowych, czy też każdą inną ustawę, która chociaż częściowo
dotyka kwestii działalności związków zawodowych. Zważywszy na fakt, że prawo jest
pojęciem szerszym od przepisów ustawy, w projekcie proponuje się wyraźnie
zaznaczenie, iż działalność związku zawodowego musi być zgodna nie tylko z ustawą,
w której przepis sankcjonujący został zamieszczony, ale także z innymi ustawami
regulującymi sytuację prawną związków zawodowych czy organizacji pracodawców
oraz ze statutem związku, uszczegółowiającym zasady jego funkcjonowania. W celu
zapewnienia korelacji przepisów omawianych ustaw proponuje się:
1) nadać art. 35 ust. 1 pkt 2 brzmienie: „utrudnia wykonywanie działalności
związkowej”, rezygnując przy tym z wyrazów „prowadzonej zgodnie z przepisami
ustawy”. Zaproponowane rozwiązanie uzasadnione jest tym, że dana działalność
może być określona mianem działalności związkowej tylko w przypadku, gdy
mieści się w ramach nadanych jej przez prawo. Nie jest zatem konieczne dodatkowe
wskazywanie jej zgodności z ustawą,
2) zmianę wyrazów „sprzeczną z ustawą” na wyrazy „sprzeczną z prawem” w art. 36
ust. 1 ustawy o związkach zawodowych oraz art. 19 ust. 1 ustawy o organizacjach
pracodawców,
3) zmianę wyrazów „wbrew przepisom ustawy” na wyrazy „w sposób niezgodny
z prawem” w art. 26 ust. 2 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
Projekt
przewiduje
również dokonanie zmiany porządkującej polegającej na
zastąpieniu wyrazów „prokuratora wojewódzkiego” wyrazami „prokuratora
okręgowego”, stosownie do zmian wprowadzonych przez ustawę z dnia 18 grudnia
1998 r. o zmianie ustawy o prokuraturze (Dz. U. Nr 162, poz. 1123).