Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

2. W przypadku występowania w pokładzie zmian naturalnych warunków geologicznych, powodujących
zróżnicowanie zagrożenia metanowego w poszczególnych częściach pokładu, takich jak uskoki, nasunięcia
o zrzucie większym niż miąższość pokładu oraz uskoki otwarte ze szczeliną wypełnioną materiałem innym
niż węgiel, części te mogą być zaliczone do różnych kategorii zagrożenia metanowego.
3. Części pokładu o zróżnicowanej metanonośności można zaliczyć do różnych kategorii zagrożenia me-
tanowego; w takim przypadku granice pomiędzy częściami pokładu zaliczonymi do odpowiednich kategorii
zagrożenia metanowego uwzględniają przebieg izolinii metanośności, będących liniami oddzielającymi ob-
szary o zróżnicowanej metanonośności w pokładach, o wielkościach określonych w § 6 ust. 2.
§ 9. Przepisy § 6 i § 7 stosuje się odpowiednio do wyrobisk podziemnych odkrywkowych zakładów gór-
niczych wydobywających węgiel brunatny.
§ 10. 1. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających sól zaliczeniu do jednej z dwóch kate-
gorii zagrożenia metanowego podlegają udostępnione złoża lub ich części.
2. Udostępnione złoża lub ich części zalicza się do:
1) pierwszej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono w powietrzu występowanie metanu albo
metanu wraz z innymi gazami wybuchowymi o łącznej zawartości powyżej 0,1 %;
2) drugiej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli wystąpił:
a) nagły wypływ metanu albo metanu wraz z innymi gazami wybuchowymi lub
b) wyrzut metanu i skał
— w wyniku których zawartość gazów wybuchowych w powietrzu była większa niż 1 %.
3. Przepisy § 6 ust. 3 oraz § 7 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
§ 11. 1. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających rudy metali nieżelaznych zaliczeniu do
jednej z dwóch kategorii zagrożenia metanowego podlegają udostępnione złoża lub ich części.
2. Udostępnione złoża lub ich części zalicza się do:
1) pierwszej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono w powietrzu występowanie metanu
o zawartości powyżej 0,1 %;
2) drugiej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli występuje możliwość wzmożonego wydzielania lub na-
głego wypływu metanu z górotworu lub z wody dopływającej do wyrobisk.
3. Przepisy § 6 ust. 3 oraz § 7 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
§ 12. Dokumentacja, na podstawie której dokonuje się zaliczenia pokładu (złoża) lub jego części do od-
powiedniej kategorii zagrożenia metanowego, zawiera:
1) charakterystykę zagrożenia metanowego udokumentowaną opisem:
a) oznaczeń metanonośności w pokładach węgla lub ich częściach,
b) zawartości metanu lub innych gazów wybuchowych w podziemnych zakładach górniczych wydobywają-
cych sól lub rudy metali nieżelaznych;
2) opis innych zagrożeń naturalnych, występujących w pokładzie (złożu) lub jego części, które mogą mieć
wpływ na wzrost zagrożenia metanowego;
3) mapy wyrobisk, w skali nie mniejszej niż 1 : 5 000, z naniesionymi propozycjami granic poszczególnych
kategorii zagrożenia metanowego;
4) wyniki przeprowadzonych badań oraz opinię rzeczoznawcy, jeżeli dokonuje się zaliczenia, o którym
mowa w § 6 ust. 2 pkt 1, 2 lub 3 albo § 9 ust. 2 pkt 1 albo § 10 ust. 2 pkt 1.

4
Rozdział 4
Zagrożenie wyrzutami gazów i skał
§ 13. 1. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał powstaje, jeżeli istnieje możliwość wystąpienia zjawisk ga-
zogeodynamicznych w postaci:
1) wyrzutu gazów i skał, będącego dynamicznym przemieszczeniem rozkruszonych skał lub węgla z cali-
zny do wyrobisk przez energię gazów wydzielonych z górotworu w wyniku działania czynników geolo-
giczno-górniczych, które mogą spowodować:
a) efekty akustyczne,
b) podmuch powietrza,
c) uszkodzenie obudowy i urządzeń,
d) powstanie kawerny powyrzutowej, będącej pustką w stropie, spągu lub ociosie wyrobiska,
e) zaburzenie w przewietrzaniu wyrobisk,
f) powstanie wybuchowego nagromadzenia metanu lub atmosfery niezdatnej do oddychania, lub
2) nagłego wypływu gazów z górotworu do wyrobiska, będącego przebiegającym w krótkim czasie inten-
sywnym wydzielaniem się gazów z górotworu, które może spowodować w wyrobisku wybuchowe na-
gromadzenie metanu lub atmosfery niezdatnej do oddychania, niezwiązane ze skutkami zawału, tąpnię-
cia i odgazowania urobionych skał albo węgla lub z zaburzeniami w przewietrzaniu wyrobiska.
2. Objawami wskazującymi na wzrost zagrożenia wyrzutami gazów i skał są:
1) zwiększona objętość zwiercin, wyrażona w dm3 uzyskanych z 1 m bieżącego otworu badawczego wier-
conego wiertarkami obrotowymi o średnicy wiertła 42 mm, zwana dalej „wychodem zwiercin”, wydmu-
chy zwiercin i gazów, zakleszczanie lub wypychanie wiertła w czasie wiercenia otworów;
2) odpryskiwanie węgla z ociosów i czoła przodku oraz trzaski w głębi calizny;
3) nagły wzrost metanowości względnej i bezwzględnej;
4) zwiększone wydzielanie się gazów po robotach strzałowych;
5) zwiększone ilości urobku i jego rozrzucenie na większą odległość od przodka przy tej samej technologii
wykonywania robót strzałowych;
6) zmniejszone zwięzłości i zmiany struktury węgla w czasie prowadzenia wyrobiska;
7) wydzielanie (wykraplanie) wody na powierzchni calizny węglowej;
8) zmiana barwy węgla na powierzchni calizny.
§ 14. 1. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny zaliczeniu do jednej
z trzech kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał podlegają pokłady lub ich części.
2. Do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub ich części, w któ-
rych metanonośność wynosi od 4,5 m3/Mg do 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, przy
czym wskaźnik zwięzłości węgla jest mniejszy niż 0,3 lub szybkość wydzielania się gazu z próbki węgla
pobranej ze zwiercin uzyskanych w czasie wiercenia otworu badawczego wiertarkami obrotowymi o średni-
cy wiertła 42 mm, zwana dalej „intensywnością desorpcji metanu”, jest większa niż 1,2 kPa.
3. Do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub ich części, w których
metanonośność jest większa niż 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, przy czym wskaźnik
zwięzłości węgla jest mniejszy niż 0,3 lub intensywność desorpcji metanu jest większa niż 1,2 kPa.
4. Do trzeciej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub ich części, w których:
1) wystąpił wyrzut gazów i skał, lub

5
2) wystąpił nagły wypływ gazów, lub
3) zostały spełnione warunki zaliczenia do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał oraz wystą-
piły objawy wymienione w § 12 ust. 2.
§ 15. 1. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających sól zaliczeniu do jednej z trzech kate-
gorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał podlegają złoża lub ich części.
2. Do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
1) nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał, lecz stwierdzono co najmniej jeden nagły wypływ gazów, lub
2) stwierdzono swobodny wypływ gazów, ale budowa geologiczna i stosunki gazowe złoża nie zostały wy-
starczająco rozeznane za pomocą robót górniczych.
3. Do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się złoża lub ich części, jeżeli stwier-
dzono chociażby jeden wyrzut gazów i skał, w trakcie którego zostały wyrzucone do wyrobisk skały o masie
do 10 Mg.
4. Do trzeciej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się złoża lub ich części, jeżeli stwier-
dzono chociażby jeden wyrzut gazów i skał, w trakcie którego zostały wyrzucone do wyrobisk skały o masie
powyżej 10 Mg.
§ 16. Dokumentacja, na podstawie której dokonuje się zaliczenia pokładu (złoża) lub jego części do od-
powiedniej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał, zawiera:
1) opis budowy geologicznej pokładu (złoża) lub jego części;
2) opis czynników charakteryzujących zagrożenie wyrzutami gazów i skał;
3) charakterystyczne przekroje geologiczne;
4) mapy pokładu (wyrobisk) lub jego części, w skali nie mniejszej niż 1 : 5 000, z naniesionymi propozy-
cjami granic poszczególnych kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał;
5) wyniki przeprowadzonych badań oraz opinię rzeczoznawcy, jeżeli dokonuje się zaliczenia, o którym
mowa w § 13 ust. 2 lub 3 albo § 14 ust. 2 lub 3.

Rozdział 5
Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego
§ 17. 1. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego, rozumianego jako ziarna węgla przechodzące przez sito
o wymiarach oczek równych 1x1 mm, w pokładzie węgla powstaje, jeżeli w pokładzie tym stwierdzono za-
wartość części lotnych w węglu większą niż 10 % w bezwodnej i bezpopiołowej substancji węglowej.
2. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego w wyrobisku, innym niż szyb (szybik), powstaje, jeżeli nie są
spełnione jednocześnie następujące wymagania:
1) w wyrobisku nie występuje pył węglowy pochodzący z pokładu węgla zagrożonego wybuchem pyłu wę-
glowego, zwany dalej „niebezpiecznym pyłem węglowym”;
2) pył powstały podczas robót górniczych, wraz z dodatkiem substancji zabezpieczających przed wybu-
chem, zwany dalej „pyłem kopalnianym”, zawiera w wyrobisku co najmniej 80 % części niepalnych sta-
łych pochodzenia naturalnego, ilość niebezpiecznego pyłu węglowego jest mniejsza niż 10 g/m3 wyrobi-
ska, a masa pyłu węglowego bez części niepalnych stałych, osiadającego na danej powierzchni w ustalo-
nym czasie, zwana dalej „intensywnością osiadania pyłu”, jest mniejsza niż 0,15 g/m2 na dobę;
3) pył kopalniany w wyrobisku zawiera co najmniej 50 % wody przemijającej;

6
4) pył kopalniany w wyrobisku zawiera co najmniej 80 % części niepalnych stałych pochodzenia naturalne-
go, a zawartość wody przemijającej pochodzenia naturalnego w tym pyle wynosi co najmniej 30 %;
5) wyrobiska mające połączenie z tym wyrobiskiem są wyrobiskami niezagrożonymi wybuchem pyłu wę-
glowego lub zostały zaliczone do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.
3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego w szybie (szybiku) powstaje, jeżeli nie są spełnione jednocze-
śnie następujące wymagania:
1) zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym zalegającym w szybie (szybiku) wynosi co
najmniej 80 %;
2) średnia ilość pyłu węglowego zalegającego w szybie (szybiku) jest mniejsza niż 1 g/m3 szybu (szybika);
3) intensywność osiadania pyłu w wyrobiskach sąsiadujących w odległości do 5 m z szybem (szybikiem)
jest mniejsza niż 0,15 g/m2 na dobę;
4) wszystkie wyrobiska sąsiednie szybu (szybika), mające z nim bezpośrednie połączenie, są wyrobiskami
niezagrożonymi wybuchem pyłu węglowego lub zostały zaliczone do klasy A zagrożenia wybuchem py-
łu węglowego;
5) w budynku nadszybia, na podstawie przepisów wydanych na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia
24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późn. zm.3)), nie
zostały wyznaczone strefy zagrożenia wybuchem pyłów.
§ 18. Zaliczeniu do jednej z dwóch klas zagrożenia wybuchem pyłu węglowego podlegają:
1) pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, w pod-
ziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny;
2) wyrobiska, inne niż szyb (szybik), lub ich części w podziemnych zakładach górniczych wydobywających
węgiel kamienny oraz wyrobiska podziemne lub ich części w odkrywkowych zakładach górniczych wy-
dobywających węgiel brunatny;
3) szyby (szybiki) lub ich części w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny.
§ 19. 1. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady lub ich części, wraz
z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, w których występuje pył kopalniany zabezpie-
czony w sposób naturalny.
2. Pyłem kopalnianym zabezpieczonym w sposób naturalny jest pył kopalniany, który zawiera:
1) co najmniej 70 % części niepalnych stałych w polach niemetanowych;
2) co najmniej 80 % części niepalnych stałych w polach metanowych;
3) wodę przemijającą uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu węglowego i całkowicie pozbawiającą
pył kopalniany lotności.
3. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady lub ich części, wraz z wyrobi-
skami drążonymi w tych pokładach lub ich częściach, które nie spełniają wymagań określonych w ust. 1.
§ 20. 1. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska, inne niż szyby (szybi-
ki), lub ich części, w których:
1) występuje pył kopalniany zabezpieczony w sposób naturalny, lub
2) nie występują odcinki z pyłem kopalnianym niezabezpieczonym w sposób naturalny, dłuższe niż 30 m,
a odległość między tymi odcinkami nie jest mniejsza niż 100 m.
2. Pyłem kopalnianym niezabezpieczonym w sposób naturalny jest pył kopalniany, który nie spełnia
wymagań określonych w § 18 ust. 2.

7
3. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska, inne niż szyby (szybiki),
lub ich części, które nie spełniają wymagań określonych w ust. 1.
§ 21. 1. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się szyby (szybiki) lub ich części,
w których:
1) zalegający pył kopalniany zawiera co najmniej 70 % części niepalnych stałych w polach niemetanowych
lub 80 % części niepalnych stałych w polach metanowych, lub
2) zalegający pył kopalniany zawiera wodę przemijającą uniemożliwiającą przeniesienie wybuchu pyłu
węglowego i całkowicie pozbawiającą pył kopalniany lotności, lub
3) średnia ilość zalegającego pyłu węglowego jest mniejsza niż 5 g/m3 szybu (szybika).
2. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się szyby (szybiki) lub ich części, które nie
spełniają wymagań określonych w ust. 1.
§ 22. Dokumentacja, na podstawie której dokonuje się zaliczenia pokładu lub jego części oraz wyrobiska
lub jego części do odpowiedniej klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, zawiera:
1) charakterystykę pokładu lub jego części albo wyrobiska lub jego części, z uwzględnieniem występują-
cych zagrożeń oraz następujących miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego:
a) miejsc wykonywania robót strzałowych w wyrobiskach zagrożonych wybuchem pyłu węglowego,
b) miejsc urabiania węgla,
c) miejsc stwierdzonych nagromadzeń metanu w ilości co najmniej 1,5 %,
d) miejsc nagromadzenia niebezpiecznego pyłu węglowego w ilości co najmniej 500 g/m3 wyrobiska
w pyle kopalnianym niezabezpieczonym w sposób naturalny na długości większej niż 30 m, w wyro-
bisku, w którym są eksploatowane maszyny lub urządzenia elektryczne,
e) pól pożarowych,
f) zbiorników węgla,
g) składów materiałów wybuchowych,
h) stref szczególnego zagrożenia tąpaniami,
i) wyrobisk o nachyleniu większym niż 10° z transportem linowym, kołowym lub kolejkami, w których
zainstalowane są kable lub przewody elektryczne, z wyjątkiem szybów (szybików),
j) ścian podczas zbrojenia i likwidacji;
2) opis czynników mających wpływ na powstanie zagrożenia wybuchem pyłu węglowego;
3) mapę w skali nie mniejszej niż 1 : 5 000 — dla pokładów oraz wyrobisk, innych niż szyby (szybiki);
4) przekrój geologiczny — dla szybów (szybików);
5) wyniki przeprowadzonych badań oraz opinię rzeczoznawcy, jeżeli dokonuje się zaliczenia, o którym
mowa w § 18 ust. 1 albo § 19 ust. 1 albo § 20 ust. 1.

Rozdział 6
Zagrożenie klimatyczne
§ 23. Zagrożenie klimatyczne powstaje, jeżeli na stanowisku pracy temperatura zastępcza klimatu jest
większa niż 26 °C.


8