Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych innych ustaw

- Szeroki katalog instytucji obowiązanych powoduje konieczność takiego zapisania
obowiązków, aby były one możliwe do wykonania i realne dla każdej instytucji.
Wprowadzenie nowych przepisów (art. 8 ust. 3a i 3b) zapewni nałożenie
obowiązków na te kategorie instytucji obowiązanych, które nie realizują
bezpośrednio transakcji. Obowiązek rejestracji transakcji, której okoliczności
wskazują na pochodzenie z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, stosuje się
także, gdy instytucja obowiązana nie przeprowadza transakcji, ale wie lub przy
zachowaniu należytej staranności powinna wiedzieć o takich okolicznościach w
związku z wykonaniem umowy z klientem. Wprowadzenie tych przepisów zapewnia
wypełnienie dyrektywy z zachowaniem odmiennych regulacji dla wskazanych
zawodów prawniczych (art. 2 ust. 1 pkt 3 lit. b dyrektywy). Część instytucji
obowiązanych niebędących podmiotami wykonującymi usługi finansowe, np.
zawody prawnicze, pośrednicy nieruchomości, nie przeprowadzają transakcji, a
zatem część instytucji będzie przyjmowała dyspozycję lub zlecenie do
przeprowadzenia transakcji, ale nie będzie ich przeprowadzała. Jednakże, ze
względu na rodzaj wykonywanej działalności, instytucje te uczestniczą
w przygotowaniu transakcji lub mają wiedzę o przeprowadzanych transakcjach.
W
niektórych przypadkach (przyjmowanie dyspozycji lub zlecenia) będą też
jedynymi podmiotami mającymi bezpośredni kontakt z klientem. Dyrektywa
jednoznacznie w art. 2 wskazuje takie podmioty i nakazuje włączenie ich do
systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wskazanie
należytej staranności w art. 8 ust.3a i 3b dotyczy sytuacji, kiedy instytucja
obowiązana (IO), pomimo faktu nieprzeprowadzania transakcji, powinna uzyskać
wiedzę na temat transakcji realizowanych przez klienta. Istotnym elementem jest
podjęcie przez IO działań w tym celu.
- Dostosowanie do wymogów dyrektywy przepisów dotyczących przechowywania
rejestru transakcji i danych o transakcjach (art. 30 dyrektywy). W zmienionych
przepisach (art. 8 ust. 4, 4a i 4b) jasno określone zostały okresy przechowywania
określonych informacji. Informacje te są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od
pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym dokonano ostatniego zapisu
związanego z transakcją.
Art. 1 pkt 13 i 14

6
- Wprowadzenie obowiązku prowadzenia i dokumentowania bieżących analiz
przeprowadzonych transakcji (art. 8a). Skuteczna realizacja obowiązku typowania
transakcji podejrzanych, powiązanych i związanych z finansowaniem terroryzmu,
wymaga analizowania przeprowadzanych transakcji. Dotychczas wymóg ten nie był
wprost zapisany w ustawie, jednakże biorąc pod uwagę fakt, że jest warunkiem
niezbędnym do realizacji celów ustawy, w pełni uzasadnione jest jego
wprowadzenie.
- Przepis wprowadza także obowiązek stosowania wobec klientów środków
bezpieczeństwa finansowego (art. 8b), polegających na identyfikacji oraz
weryfikacji danych klienta oraz podmiotu odnoszącego rzeczywiste korzyści,
uzyskiwanie informacji na temat celu i zamierzonego charakteru prowadzonej
działalności gospodarczej przez klienta, prowadzenie bieżącego monitoringu jego
działalności. Wprowadzone regulacje nakładają na instytucje obowiązane obowiązek
prowadzenia analizy ryzyka i na podstawie wyników tych analiz określanie środków
dla poszczególnych kategorii klientów. Wprowadzane regulacje opierają się na
założeniu, że instytucje obowiązane są jednym z istotnych elementów całego
systemu i w dużej mierze opierają się na ich wiedzy i doświadczeniu. Z uwagi na
szerokie spektrum podmiotów i rodzajów prowadzonej przez nie działalności
niecelowe jest wprowadzanie kryteriów takich analiz, gdyż podejście takie nie daje
możliwości uwzględnienia specyfiki poszczególnych podmiotów. Konsekwencją
takiego traktowania instytucji jest wprowadzenie sankcji za brak realizacji
obowiązków, bez wprowadzenia sankcji za niewłaściwą ocenę danej sytuacji. W
projektowanych przepisach przewidziane zostały obowiązki, które jednocześnie
mają zapewnić możliwość funkcjonowania podmiotów w obrocie gospodarczym.
Regulacja ta implementuje art. 7 i 8 dyrektywy. W przypadku braku możliwości
spełnienia określonych w ustawie wymogów instytucja nie może nawiązać z takim
klientem współpracy, a w uzasadnionych przypadkach z uwzględnieniem ryzyka
prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu informacje o nim przekazuje do GIIF
(regulacja implementuje art. 9 ust. 5 dyrektywy). Obecnie obowiązujące przepisy
wymagały od instytucji obowiązanych podejmowania działań związanych m.in.
z identyfikacją, bez zapewnienia wszystkich odpowiednich instrumentów. Instytucje
obowiązane otrzymują uprawnienia, wraz ze wskazaniem trybu postępowania.

7
W przepisach tych określony został także katalog informacji, jaki instytucje obowiązane
powinny zgromadzić w ramach identyfikacji zarówno w odniesieniu do osób fizycznych,
osób prawnych, a także jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej (art. 9).
Informacje te obejmują m.in. cechy dokumentu tożsamości, a także imię, nazwisko,
obywatelstwo oraz adres osoby dokonującej transakcji, a ponadto numer PESEL.
W przypadku osób prawnych wymagane informacje obejmują zapisanie aktualnych danych
z wyciągu z rejestru sądowego lub innego dokumentu, wskazującego nazwę (firmę), formę
organizacyjną osoby prawnej, siedzibę i jej adres, numer identyfikacji podatkowej,
a w przypadku jednostek nieposiadających osobowości prawnej – zapisanie danych
z dokumentu wskazującego formę organizacyjną i adres jej siedziby, numer identyfikacji
podatkowej oraz rodzaj dokumentu potwierdzającego umocowanie osób dokonujących
transakcji do reprezentowania tej jednostki.
Art.1 pkt. 15
- Wprowadzono wymóg weryfikacji tożsamości klienta i podmiotu odnoszącego
rzeczywiste korzyści przed nawiązaniem stosunków gospodarczych lub realizacją
transakcji (art. 9a). Regulacja ta implementuje art. 9 dyrektywy.
- Wprowadzono odstępstwo od generalnej zasady weryfikacji klienta (art. 9c) przy
otwieraniu rachunku bankowego przy jednoczesnym spełnieniu wymogów w zakresie
stosownych zabezpieczeń. Regulacja ta implementuje art. 9 ust. 4 dyrektywy.
- Wprowadzono odmienne obowiązki dotyczące momentu identyfikacji i weryfikacji
dla kasyn (art. 9c). rodki bezpieczeństwa finansowego stosuje się przy wejściu
klienta do kasyna, niezależnie od wartości żetonów zakupionych do gry. Regulacja ta
implementuje art. 10 ust. 2 dyrektywy.
- Wprowadzono przepisy umożliwiające stosowanie w określonych sytuacjach
uproszczonych środków bezpieczeństwa finansowego (art. 9d). Kryteria podmiotowe
obejmują m.in. sytuacje, kiedy klient jest podmiotem świadczącym usługi finansowe,
mającym siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo
państwa równoważnego, organem administracji rządowej, organem samorządu
terytorialnego lub organem egzekucyjnym. Zgodnie z kryterium przedmiotowym
uproszczone środki bezpieczeństwa finansowego mają odniesienie m.in. do umów
ubezpieczenia na życie, polis ubezpieczeniowych czy pieniądza elektronicznego,
jeżeli nie zostały przekroczone określone w tym przepisie progi. Regulacja ta jest

8
związana z mniejszym ryzykiem wystąpienia przestępstwa prania pieniędzy lub
finansowania terroryzmu we wskazanych przypadkach. Przewidziane zostało także
uprawnienie dla ministra właściwego ds. instytucji finansowych do określenia
w drodze rozporządzenia innych zwolnień. Regulacja ta implementuje art. 11
dyrektywy. Zasady te mogą być stosowane także wobec państw niebędących
członkami UE, które podlegają takim samym wymogom. Obowiązek publikacji takiej
listy został nałożony na ministra właściwego ds. instytucji finansowych w drodze
rozporządzenia.
- Wprowadzono również obowiązek stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa
finansowego (art. 9e) w sytuacjach, z którymi wiąże się wyższe ryzyko prania
pieniędzy lub finansowania terroryzmu. W dyrektywie określone zostały konkretne
sytuacje uznane za wiążące się z większym ryzykiem i znalazły one odzwierciedlenie
w projektowanych przepisach.
- Wprowadzono także zakaz prowadzenia współpracy z instytucją fikcyjną (art. 9f).
Regulacja ta implementuje art. 13 ust. 5 dyrektywy.
- Zobowiązano instytucje obowiązane do stosowania środków bezpieczeństwa
finansowego mających na celu uniemożliwienie wykorzystania produktów
sprzyjających anonimowości do działań o charakterze przestępczym. Regulacja ta
implementuje art. 13 ust. 6 dyrektywy.
- Uregulowano kwestię przejęcia odpowiedzialności (art. 9h) za działania podejmowane
przez inną osobę lub instytucję na podstawie zawartej umowy zobowiązującej do
prowadzenia działalności na rzecz lub w imieniu instytucji obowiązanej tzw.
„outsourcing”. Pomimo zlecenia prowadzenia takiej działalności innemu podmiotowi,
odpowiedzialność za spełnienie wymogów określonych w ustawie ponosi instytucja
obowiązana. Rozwiązanie to pozwala na zlecanie czynności objętych przepisami
ustawy innym podmiotom. Zaproponowane przepisy jednoznacznie jednak wskazują
zasady odpowiedzialności za efekt zleconych innym podmiotom czynności. Tylko
takie rozwiązanie zapewnia realizację celu, jakim jest przeciwdziałanie praniu
pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Regulacja ta implementuje art. 14 dyrektywy.
- Przewidziano, w celu ułatwienia sprawnego funkcjonowania obrotu finansowego
z jednoczesnym zachowaniem wymogów związanych z jego bezpieczeństwem, także
możliwość uznania przez instytucję obowiązaną, że zastosowano środki

9
bezpieczeństwa finansowego, jeśli zostały one wcześniej zastosowane przez instytucję
kredytową lub finansową (art. 9i). Wymagane jest jednak zapewnienie dostępu do
dokumentów i informacji potwierdzających ich realizację. Regulacja ta implementuje
art. 15 ust. 1 dyrektywy.
- Instytucje zobowiązane zostały także do stosowania zasad określonych w ustawie
również w oddziałach i
filiach instytucji obowiązanych poza obszarem Unii
Europejskiej (art. 9j), a w przypadku braku takich możliwości (np. brak odpowiednich
norm prawnych w systemie danego państwa) – do podejmowania dodatkowych
działań mających na celu przestrzeganie standardów dotyczących walki z praniem
pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Z uwagi na niemożliwe do przewidzenia
sytuacje, nie jest możliwe określenie dodatkowych środków. Regulacja ta
implementuje art. 31 dyrektywy.
- Uregulowane zostały także (art. 9k) kwestie dotyczące przechowywania
danych zgromadzonych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego
– art. 30 dyrektywy.
Art. 1 pkt 17. Nałożenie obowiązku wprowadzenia procedury dotyczącej sposobu realizacji
ustawy, wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za realizację oraz zapewnienie szkoleń dla
pracowników (art. 34 ust., 1 i 35 dyrektywy). Obowiązki te istnieją w obecnie obowiązującej
ustawie. Proponowana zmiana polega na przeniesieniu przepisów do rozdziału 3 –
Obowiązki instytucji obowiązanych, w którym zostały zamieszczone obowiązki instytucji
obowiązanych (art. 10a) oraz dostosowuje jego brzmienie do wprowadzanych zmian. Przepis
art. 10c reguluje kwestie zwolnień ze stosowania przepisów rozporządzenia nr 1781/2006.
Stosownie bowiem do regulacji rozporządzenia, przy zaistnieniu określonych przesłanek,
państwom członkowskim pozostawiono decyzje o niestosowaniu przedmiotowych przepisów.
Art. 1 pkt 21. Zgodnie z przepisami dyrektywy (art. 32) władze krajowe powinny zobowiązać
instytucje obowiązane do natychmiastowego przekazywania wszelkich informacji
niezbędnych do prowadzonych postępowań. Przepisy art. 13a mają na celu zapewnienie
realizacji tego obowiązku.
Art. 1 pkt 22. Przepisy dyrektywy, jak też zalecenia FATF nakładają na jednostkę analityki
finansowej, którą na gruncie prawa krajowego jest jednostka organizacyjna podległa
Generalnemu Inspektorowi, obowiązek gromadzenia informacji o wszelkich działaniach
w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu, a także nakładają na

10