Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe

kratki przeciwrozproszeniowej z użyciem filtra ekwiwalentnego pacjentowi nie
powinna przekraczać 0,8 µGy/s przy zastosowaniu automatycznej kontroli
ekspozycji i jasności; w procedurach specjalnych wykorzystujących wysoką moc
dawki (np. w radiologii zabiegowej) wartość ta nie powinna przekraczać 1,0
µGy/s.
Dla innych wielkości wzmacniacza obrazu moc dawki jest odwrotnie
proporcjonalna do kwadratu średnicy wzmacniacza.
Moc dawki uwzględniająca promieniowanie rozproszone, mierzona na
powierzchni wejściowej fantomu ekwiwalentnego pacjentowi nie powinna
przekraczać 100 mGy/min.
b) Rozdzielczość wysoko kontrastowa toru wizyjnego
- Dla wzmacniacza o średnicy 30-35 cm powinna wynosić co najmniej 0,8 lp/mm.
- Dla wzmacniacza o średnicy 23-25 cm powinna wynosić co najmniej 1,0 lp/mm.
- Dla wzmacniacza o średnicy 15-18 cm powinna wynosić co najmniej 1,4 lp/mm.
c) Progowy kontrast obrazu
Próg rozróżnialności obiektów niskokontrastowych, przy zastosowaniu automatyki,
nie powinien być większy niż 4 %.
d) Zegar
Ekspozycja powinna być automatycznie przerywana co najwyżej po 10 minutach.
Ostrzegawczy sygnał akustyczny powinien się pojawiać nie później niż 30 sekund
przed jej przerwaniem.
e) Kinematografia
Dla wzmacniacza obrazu o średnicy 23 cm dawka wejściowa na jeden obraz nie
powinna być większa niż 0,2 µGy.
f) Zgodność pola promieniowania X z polem widzenia wzmacniacza
Stosunek pola promieniowania X do pola widzenia wzmacniacza nie powinien
przekraczać 1,15.
3) Stomatologia
Poniższe wymagania odnoszą się do aparatów przeznaczonych do zdjęć
wewnątrzustnych i stanowią uzupełnienie testów obowiązujących dla radiografii ogólnej.
Aparaty do zdjęć panoramicznych oraz cefalometrii powinny być kontrolowane tak, jak
aparaty stosowane w radiologii ogólnej przy uwzględnieniu ich fizycznych parametrów
technicznych pod kątem możliwości wykonania poszczególnych testów.
a) Całkowita filtracja
Dla użytecznej wiązki promieniowania X całkowita filtracja powinna być
równoważna wartościom:
- co najmniej 1,5 mm Al dla wysokiego napięcia do 70 kV,
- co najmniej 2,5 mm Al dla wysokiego napięcia powyżej 70 kV.
b) Odległość ognisko lampy - skóra
Odległość ognisko lampy - skóra powinna wynosić:
- co najmniej 10 cm dla aparatów mających ograniczenie wysokiego napięcia do
60 kV,
- co najmniej 20 cm dla aparatów mających możliwość ustawiania wysokiego
napięcia powyżej 60 kV.
c) Zegar
- różnica między wartością nominalną i zmierzoną nie może być większa niż 20 %,
- dla wielokrotnych pomiarów czasu ekspozycji odchylenie poszczególnych
wartości nie powinno być większe niż 10 % od wartości nominalnej.
d) Wydajność lampy

55
Wydajność lampy dla wysokiego napięcia w zakresie wartości 50-70 kV powinna
wynosić 30-80 µGy/mAs dla odległości 1 m od ogniska lampy.
4) Tomografia
konwencjonalna
Poniższe wymagania stanowią uzupełnienie testów obowiązujących dla radiografii
ogólnej.
a) Głębokość warstwy tomograficznej
Odchylenie wartości zmierzonej od wartości nominalnej nie powinno być większe iż
5 mm.
b) Zmiana
głębokości warstwy tomograficznej
Powtarzalność ustawienia głębokości warstwy przy przejściu z jednej warstwy do
drugiej nie powinna być gorsza niż ± 2 mm.
c) Kąt ekspozycji
Różnica między nominalną a zmierzoną wielkością kąta ekspozycji nie powinna być
większa niż 5° dla kątów większych niż 30°; dla mniejszych kątów zgodność
powinna być lepsza.
d) Jednorodność obrazu warstwy
Obraz otworu w płycie ołowianej powinien być jednorodny, a wszelkie
niejednorodności powinny być zgodne z cechami charakterystycznymi dla
poszczególnego typu tomografu.
e) Rozdzielczość przestrzenna
Tomograf konwencjonalny powinien obrazować wzór kratki o gęstości drutów
odpowiadającej rozdzielczości 1,6 lp/mm.
5) Tomografia
komputerowa
Dla tomografii komputerowej dodatkowo obowiązują wybrane testy specjalistyczne dla
radiografii ogólnej opisane w punktach: a (wysokie napięcie), b (całkowita filtracja), d
(warstwa półchłonna), e (wydajność lampy, z wyłączeniem testu pierwszego), m
(ciemnia), o (proces wywoływania).
Sformułowanie "wartość odniesienia" oznacza średni wynik z kilkukrotnie
przeprowadzonego testu dla całkowicie sprawnego tomografu (bezpośrednio po jego
instalacji i odbiorze). Wartości odniesienia należy powtórnie wyznaczać po
wprowadzeniu jakichkolwiek poważnych zmian w aparacie (wymiana lampy, instalacja
nowej wersji oprogramowania).
a) Poziom
szumu
Odchylenie standardowe wartości HU w obszarze zainteresowania wielkości ok.
500 mm2 w środkowej części obrazu fantomu wodnego lub fantomu wykonanego z
materiału ekwiwalentnego tkance miękkiej nie powinno różnić się bardziej niż ± 20
% względem wartości odniesienia.
b) Wartość HU
Odchylenie w wartościach HU dla fantomu wodnego lub fantomu wykonanego z
materiału ekwiwalentnego tkance miękkiej oraz materiałów o różnej gęstości
powinno być mniejsze niż 4 HU od wartości odniesienia dla poszczególnych
materiałów.
c) Jednorodność HU
Ocenę jednorodności przeprowadza się na podstawie obrazu fantomu wodnego lub
wykonanego z materiału ekwiwalentnego tkance miękkiej. Miarą jednorodności jest
różnica między średnimi wartościami HU zmierzonymi w dwóch obszarach
zainteresowania wielkości ok. 500 mm2: w środku oraz w pobliżu brzegu obrazu
fantomu.
Różnica ta powinna pozostawać stała w czasie, tzn. nie odbiegać bardziej niż o ± 4
HU od wartości odniesienia.

56
d) Indeks
dawki
Odchylenie wartości indeksu dawki wyznaczonego dla pojedynczej warstwy dla
każdego dostępnego filtru i dla każdej grubości warstwy nie powinno być większe
niż ± 20 % od wartości odniesienia.
e) Grubość warstwy
Różnica między szerokością profilu dawki w połowie maksymalnej wysokości a
wartością odniesienia nie powinna być większa niż ± 20 % wartości odniesienia.
f) Rozdzielczość wysokokontrastowa
Różnica między zmierzoną szerokością w połowie wysokości funkcji odpowiedzi na
źródło punktowe a wartością odniesienia nie powinna być większa niż ± 20 %
wartości odniesienia.
g) Progowy kontrast obrazu
Liczba widocznych obiektów o niskim kontraście powinna być zgodna z kryteriami
producenta.
6) Mammografia
a) Ognisko lampy rentgenowskiej
- Dla pomiaru z użyciem fantomu z wzorem radialnym:
Zmierzona wielkość ogniska lampy rentgenowskiej zarówno w kierunku
równoległym, jak i prostopadłym do osi anoda-katoda nie powinna być większa
niż dwukrotna nominalna wielkość ogniska.
- Dla pomiaru z użyciem fantomu ze szczeliną:

Nominalna wielkość
Dopuszczalne rozmiary ogniska


ogniska [mm x mm]
w kierunku równoległym
w kierunku prostopadłym

do osi anoda-katoda [mm]
do osi anoda-katoda [mm]


0,10 x 0,10
0,15
0,15



0,15 x 0,15
0,23
0,23



0,20 x 0,20
0,30
0,30



0,30 x 0,30
0,65
0,45



0,40 x 0,40
0,85
0,60
b) Odległość ognisko-błona
- Zmierzona odległość ognisko-błona nie powinna różnić się od wartości
nominalnej o więcej niż 2 %.
c) Geometria
wiązki promieniowania X
- Położenie pola promieniowania X względem błony.
Pole promieniowania X powinno wykraczać poza krawędź błony z każdej strony,
ale nie więcej niż 5 mm.
- Położenie krawędzi kratki przeciwrozproszeniowej względem krawędzi błony od
strony klatki piersiowej.
Kratka przeciwrozproszeniowa od strony klatki piersiowej powinna wykraczać
poza krawędź błony, ale nie więcej niż 4 mm.
d) Wysokie
napięcie

57
- Dla
całego zakresu wysokiego napięcia
Różnica między nominalną i zmierzoną wartością wysokiego napięcia nie
powinna być większa niż 1 kV.
- Dla wysokiego napięcia najczęściej używanego w badaniach klinicznych
Różnica między średnią z 5 pomiarów i poszczególną zmierzoną wartością
wysokiego napięcia nie powinna być większa niż 0,5 kV.
e) Warstwa
półchłonna
- Grubość warstwy półchłonnej dla wysokiego napięcia o wartości 28 kV dla
wszystkich typów dodatkowego filtru nie powinna być mniejsza niż 0,30 mm Al.
f) System
AEC
- Gęstość optyczna w punkcie referencyjnym
Dla obrazu fantomu (4,5 cm PMMA) wykonanego w warunkach klinicznych
gęstość optyczna w punkcie referencyjnym powinna zawierać się w przedziale
1,3-1,8 (zwana dalej wartością odniesienia).
- Ocena pracy systemu AEC dla różnych poziomów zaczernienia
Zmiana wartości gęstości optycznej przy zmianie poziomu zaczernienia o jeden
stopień nie powinna być większa niż 0,20.
Przy zmianie poziomów zaczernienia od najniższego do najwyższego dostępny
zakres wartości gęstości optycznej nie powinien być mniejszy niż 1,0.
- Powtarzalność ekspozycji
Odchylenie dawki od wartości średniej nie powinno być większe niż 5 %.
- Kompensacja zmian grubości fantomu i wartości wysokiego napięcia
Wszystkie wartości gęstości optycznej nie powinny różnić się od wartości
odniesienia o więcej niż 0,15.
- Bezpiecznik
czasowy
Nieprawidłowy dobór fizycznych parametrów ekspozycji powinien być
sygnalizowany w postaci alarmu lub kodu błędu, a ekspozycja powinna być
przerwana.
g) Dawka
wejściowa
- Wartość dawki wejściowej dla ekspozycji referencyjnej nie powinna być większa
niż 12 mGy.
Ekspozycja referencyjna oznacza ekspozycję wykonaną przy 28 kV dla fantomu
referencyjnego (4,5 cm PMMA), dla której gęstość optyczna mierzona w punkcie
referencyjnym obrazu fantomu (6 cm od strony klatki piersiowej) wynosi 1,4
powyżej gęstości minimalnej.
h) Jakość obrazu
- Rozdzielczość przestrzenna
Rozdzielczość w kierunku równoległym i prostopadłym do osi anoda-katoda dla
każdego typu ogniska lampy nie powinna być mniejsza niż 12 lp/mm.
- Progowy kontrast obrazu
Kontrast dla najsłabiej widocznego obiektu (o średnicy nie większej niż 6 mm)
umieszczonego w środku fantomu PMMA o grubości 4,5 cm nie powinien być
większy niż 1,5 %.
- Czas
ekspozycji
Czas rutynowej ekspozycji dla fantomu PMMA o grubości 4,5 cm nie powinien
być większy niż 2 s.
i) Wydajność i moc dawki dla lampy rentgenowskiej
- Wydajność lampy rentgenowskiej w odległości 1 m od ogniska lampy nie
powinna być mniejsza niż 30 µGy/mAs.
- Moc dawki dla odległości ognisko-błona nie powinna być mniejsza niż 7,5 mGy/s.

58
j) Kompresja
piersi
- Siła kompresji
Maksymalna wartość siły kompresji powinna zawierać się w granicach 13-20 kg i
powinna być stała przez co najmniej 1 minutę.
- Ustawienie
płytki uciskowej
Dla symetrycznego podparcia płytki uciskowej różnica w położeniu płytki
uciskowej nad stolikiem pomiędzy przodem i tyłem płytki oraz lewą i prawą stroną
płytki nie powinna być większa niż 0,5 cm.
- Dla niesymetrycznego podparcia płytki uciskowej różnica w położeniu płytki
uciskowej nad stolikiem pomiędzy przodem i tyłem płytki oraz lewą i prawą stroną
płytki nie powinna być większa niż 1,5 cm.
k) Kratka
przeciwrozproszeniowa
- Współczynnik pochłaniania dla kratki nie powinien być większy niż 3.
- Na obrazach kratki nie powinno być żadnych artefaktów świadczących o jej
uszkodzeniu.
l) Ekran
wzmacniający
- Dla ekspozycji z kasetą kontrolną odchylenie obciążenia prądowo-czasowego od
wartości średniej nie powinno być większe niż 2 %.
- Dla ekspozycji z wszystkimi kasetami odchylenie obciążenia prądowo-
czasowego od wartości średniej nie powinno być większe niż 5 %.
- Zakres gęstości optycznej dla obrazów fantomu z -PMMA o grubości 4,5 cm
wykonanych z użyciem wszystkich kaset nie powinien być większy niż 0,10.
m) Ciemnia
- Szczelność ciemni
Dodatkowe tło od nieszczelności w ciemni w ciągu 2 minut nie powinno być
większe niż 0,02.
- Oświetlenie robocze
Dodatkowe tło od oświetlenia roboczego w ciągu 2 minut nie powinno być
większe niż 0,05.
- Przepust
Dodatkowe tło od przepustu w ciągu kilku godzin nie powinno być większe niż
0,02.
n) Proces
wywoływania
Podstawą do oceny procesu wywoływania są wartości ujęte w protokole
optymalizacji obróbki wykonywanej przez serwis. Optymalizacja polega na dobraniu
takich fizycznych parametrów procesu wywoływania, dla których przy optymalnym
kontraście jest uzyskiwana najwyższa czułość i najniższa gęstość minimalna błony
rentgenowskiej. Wartości ujęte w protokole optymalizacji są wartościami
wyjściowymi.
- Gęstość minimalna
Gęstość minimalna nie powinna być większa niż 0,25 (docelowa 0,20).
- Wskaźnik światłoczułości
Różnica od wartości wyjściowej nie powinna przekraczać 10 %.
- Wskaźnik kontrastowości wyrażony średnim gradientem
Różnica od wartości wyjściowej nie powinna przekraczać 0,15, przy czym
wartość średniego gradientu nie powinna być mniejsza niż 2,8.
o) Warunki oceny mammogramów
- Luminancja
negatoskopu
Luminancja zmierzona na środku powierzchni negatoskopu powinna zawierać się
w granicach 3.000 cd/m2 - 6.000 cd/m2.

59