Odpowiedzialność sprzedawcy za niezgodność towaru z umową

Przeczytaj także: Koniec rękojmi w sprzedaży konsumenckiej

Innymi słowy, odpowiedzialność występuje, jeśli:

• towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową i jednocześnie
• niezgodność ta istniała w momencie wydania towaru.

Pojęcie niezgodności z umową obejmuje jakąkolwiek niezgodność przedmiotu świadczenia (jego właściwości) z postanowieniami umownymi, a w tym zarówno wady fizyczne zakupionego towaru, jak i wady prawne (tj. obciążenie prawem na rzecz osoby trzeciej lub nawet przysługiwanie jej prawa własności towaru), niektóre nieprawidłowości w jego montażu i uruchomieniu. a także niektóre przypadki nienależytego wykonania umowy, np. niekompletność towaru, wydanie innego towaru niż umówiony. Niezgodność towaru z umową może dotyczyć także rzeczy używanych, jednak w tym wypadku kupujący powinien liczyć się ze zmniejszeniem wartości towaru konsumpcyjnego, które jest wynikiem zwykłego jego użytkowania.

Dla możliwości złożenia reklamacji generalnie nie ma znaczenia, czy towar jest przeceniony lub sprzedawany w promocji, chyba że obniżka ceny ma związek z jakąś wadą produktu, o której konsumenta poinformowano.

Ciężar udowodnienia niezgodności towaru z umową spoczywa na konsumencie. Musi on jako jeden z warunków odpowiedzialności sprzedawcy wykazać istnienie niezgodności w chwili wydania towaru. Oceny zgodności towaru z umową dokonuje się bowiem według stanu z momentu jego przekazania kupującemu.

W razie stwierdzenia niezgodności przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru, domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania. Powyższe domniemanie prawne ułatwia dochodzenie swych praw konsumentowi, gdyż – w razie ujawnienia wad towaru w ciągu 6 miesięcy – przerzuca ciężar dowodu na sprzedającego. Jest ono jednak obalane – sprzedawca, chcąc uniknąć odpowiedzialności, musi udowodnić, że sprzedany towar w chwili jego wydania nabywcy był zgodny z umową.

W przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru konsumpcyjnego (np. przy zakupie szaf do zabudowy) obowiązuje domniemanie, że jest on zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi (np. w katalogu, informatorze, reklamie, dowodzie rejestracyjnym pojazdu) lub ma cechy okazanej kupującemu próbki (np. materiału) albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru.

Jeżeli zaś właściwości tych nie uzgadniano specjalnie, jak to ma miejsce najczęściej (a więc chodzi o produkty masowe), ocena zgodności towaru z umową następuje na podstawie powszechnych, rozsądnych oczekiwań, w tym też oczekiwań opartych na reklamie – przy czym to nabywca musi wykazać, że towar nie spełnia takich oczekiwań. Domniemywa się bowiem, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeśli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany (np. kuchenka do gotowania, pralka do prania), oraz gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju.

Takie samo domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela (np. co do energochłonności, odporności, wydajności); w szczególności uwzględnia się zapewnienia, wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować. Ponadto mogą to być zapewnienia wyrażone w postaci np. atestu, certyfikatu, oznaczenia znakiem jakości. Na równi z zapewnieniem producenta traktuje się zapewnienie osoby, która wprowadza towar konsumpcyjny do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, oraz osoby, która podaje się za producenta przez umieszczenie na towarze swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego.

Sprzedawca nie jest związany zapewnieniem (może więc uwolnić się od odpowiedzialności z powodu niezgodności towaru z zapewnieniem), jeżeli wykazał, że zapewnienia tego nie znał ani, oceniając rozsądnie, znać nie mógł (przy zachowaniu należytej staranności wymaganej od profesjonalisty), albo że nie mogło ono mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy, albo też że jego treść sprostowano przed zawarciem umowy. Sprzedawca, jako korzystający z efektów reklamy, obciążony jest zatem też ryzykiem odpowiedzialności za ewentualną nierzetelność reklamy tak swojej, jak i producenta towaru i jego przedstawiciela oraz importera, a także osoby, która za producenta się podaje.

Sprzedawany towar powinien zatem spełniać wymogi, jakich oczekiwałby od niego generalnie przeciętny europejski, w miarę rozsądny (a więc i dość krytycznie patrzący na reklamy) konsument odbierający reklamę, albo – w przypadku przekazu reklamowego adresowanego do szczególnie wrażliwych na reklamę i łatwowiernych grup konsumentów (jak np. dzieci czy osoby upośledzone) – nawet wyższe obiecywane w reklamie wymagania. Reklama, której treści nie da się zweryfikować (np. w razie używania w reklamie sloganów, superlatyw czy żartów) bądź obejmująca wypowiedzi o towarze stanowiące dla przeciętnego odbiorcy oczywistą przesadę, nie może być traktowana jako zapewnienie reklamowe powodujące odpowiedzialność sprzedawcy.