Opłaty licencyjne za muzykę w lokalach usługowych

Przeczytaj także: Odtwarzanie muzyki w celach komercyjnych - najważniejsze kwestie prawne

Prawo chroni twórców

Twórcom przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworów i rozporządzania nimi na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworów. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres ten obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Oznacza to, że bez licencji można np. pożyczyć płytę CD komuś z rodziny lub z kręgu znajomych. Każde inne odtwarzanie, wykorzystywanie utworów podlegających ochronie prawa autorskiego wymaga uzyskania wcześniej licencji i ponoszenia z tego tytułu stosownych opłat.

Pobieraniem wynagrodzenia za odtwarzanie i wykorzystywanie utworów zajmują się organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Przy czym każda z takich organizacji reprezentuje inną kategorię twórców (patrz ramka). Mnogość organizacji zarządzających prawami autorskimi powoduje, że aby odtwarzać publicznie utwory np. za pośrednictwem radia lub z nagrań audialnych nie wystarczy podpisanie umowy licencyjnej z jedną z tych organizacji. Konieczne jest zawarcie umów z tymi organizacjami, które reprezentują twórców odtwarzanych utworów.

Podpisanie umowy licencyjnej

Tryb uzyskania licencji omówimy na przykładzie ZAiKS-u. Decydując się na zawarcie umowy licencyjnej ze stowarzyszeniem ZAiKS, należy zastanowić się, jaki rodzaj licencji chcemy uzyskać, tzn. jakie pole eksploatacji utworów nas interesuje. Przedsiębiorcy chcą najczęściej uzyskać licencję na odtwarzanie utworów z płyt, kaset audio/video za pomocą różnych urządzeń odtwarzających, a także na odtwarzanie programów radiowych i telewizyjnych w miejscach publicznych. W celu zawarcia takiej umowy trzeba wypełnić wniosek o licencję (stałą lub jednorazową), która dostępna jest na stronie www.zaiks.pl. Następnie wypełniony wniosek należy dostarczyć za pośrednictwem poczty lub osobiście na adres dyrekcji okręgowej Stowarzyszenia Autorów ZAiKS terytorialnie właściwej dla siedziby firmy wnioskodawcy.
Obecnie działa 13 dyrekcji okręgowych ZAiKS-u mieszczących się w Białymstoku, Bydgoszczy, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Sopocie, Szczecinie, Wrocławiu i Warszawie. Na terenie dyrekcji okręgowych działają inspektoraty terenowe.

Comiesięczne koszty

Jak już wspomniano, za korzystanie z utworów przysługuje wynagrodzenie. Każda ze wspomnianych organizacji posiada odrębne stawki wynagrodzeń. Przykładowo, w stowarzyszeniu SAWP ich wysokość uzależniona jest od:

• rodzaju prowadzonej przez użytkownika działalności (np. działalność gastronomiczna, handlowa, usługowa itp.),
• ustalenia zakresu korzystania z utworów, tzn. czy utwory wykorzystywane są w ramach działalności takiej jak prowadzenie dyskoteki, szkoły tańca czy też odtwarzana muzyka ma znaczenie drugoplanowe, np. w sklepie, hotelu, restauracji,
• rozmiarów prowadzonej działalności, tj. od rozmiarów restauracji, ilości pokoi hotelowych, wielkości pubu, sklepu itd.
  Przykładowo, przedsiębiorca prowadzący sklep o powierzchni do 50 m2 powinien na rzecz SAWP uiszczać miesięczną opłatę w wysokości 16,61 zł.

Bez licencji na własny użytek

Wielu przedsiębiorców nie zgadza się z koniecznością podpisywania tych umów i ponoszeniem omawianych opłat. Wspomniane organizacje przeprowadzają okresowe kontrole lokali usługowych i żądają zawierania umów licencyjnych. Wiele takich postępowań kończy się w sądzie, dzięki czemu dysponujemy w tej materii bogatym orzecznictwem. Swoje stanowisko w tych kwestiach wielokrotnie przedstawiało również Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.