Postępowanie upadłościowe: zgromadzenie i rada wierzycieli

Przeczytaj także: Kim jest wierzyciel i jakie są jego prawa?

Zgromadzenie wierzycieli

Sąd może zwołać wstępne zgromadzenie wierzycieli w celu podjęcia uchwały, co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, wyboru rady wierzycieli oraz zawarcia układu.
Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli:

• jeżeli według przepisów ustawy wymagane jest podjęcie uchwały zgromadzenia (np. wyłączenie z masy upadłości niektórych składników majątku upadłego, wpłacenie przez wierzycieli zaliczki na koszty postępowania, przyjęcie układu upadłego z jego wierzycielami zaproponowanego przez uprawnione osoby, zmiana układu w razie nadzwyczajnej zmiany stosunków gospodarczych po zatwierdzeniu układu);
• na wniosek przynajmniej dwóch wierzycieli mających łącznie nie mniej niż trzecią część ogólnej sumy uznanych wierzytelności;
• w innych przypadkach, gdy uzna to za potrzebne.

Uprawnienia wstępnego zgromadzenia wierzycieli oraz zgromadzenia wierzycieli są więc bardzo istotne. Wpływ wierzycieli na postępowanie upadłościowe nie jest może tak rozległy jak w dawnym polskim prawie upadłościowym, wzorowanym na ustawodawstwie niemieckim, gdzie wierzyciele cieszyli się rozbudowaną autonomią w postępowaniu upadłościowym (np. powoływali organy kierujące likwidacją majątku upadłego –uprawnienie to obecnie przysługuje sądowi), ale nadal pozostaje niezwykle istotny, zarówno dla upadłego, jak i dla samych wierzycieli.

Możliwość decydowania o sposobie prowadzenia postępowania upadłościowego, tj. zmiany z upadłości likwidacyjnej na układową i odwrotnie, które to uprawnienie przysługuje zgromadzeniu wierzycieli, jeżeli sędzia-komisarz uzna jego zwołanie za konieczne, bezpośrednio wpływa na stopień zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Tak samo obowiązkowe głosowanie nad treścią układu w upadłości układowej przekłada się na treść stosunków zobowiązaniowych łączących wierzycieli z upadłym. Choć nie należy zapominać, że samo przegłosowanie układu nie wystarczy – musi on jeszcze zostać zatwierdzony przez sąd upadłościowy.

Rada wierzycieli

Kolejnym elementem, ściśle związanym ze zgromadzeniem wierzycieli jest rada wierzycieli.

Jeżeli rada wierzycieli nie została powołana na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli, sędzia-komisarz, o ile uzna to za potrzebne, ustanowi radę wierzycieli oraz powoła jej członków. Na wniosek wierzycieli mających przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, które zostały uznane lub uprawdopodobnione, sędzia-komisarz jest obowiązany ustanowić radę wierzycieli. Uczestnictwo w radzie wierzycieli, daje wierzycielom uprawnienia kontrolno-nadzorcze toczącego się postępowania upadłościowego. Poprzez radę wierzycieli, wierzyciele mogą na bieżąco monitorować przebieg postępowania i reagować w celu ochrony swych interesów.

Rada wierzycieli służy pomocą syndykowi, nadzorcy sądowemu albo zarządcy, kontroluje ich czynności, bada stan funduszów masy upadłości, udziela zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady wierzycieli, oraz wyraża opinię w innych sprawach, jeżeli tego zażąda sędzia-komisarz, syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca. Przy wykonywaniu obowiązków rada wierzycieli kieruje się interesem ogółu wierzycieli.

Ponadto, każdy z członków rady wierzycieli, jak również cała rada, ma prawo przedstawiać sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy, a także zwrócić się do sędziego-komisarza o odwołanie syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy. To ostatnie uprawnienie jest szczególnie istotne, bowiem samym wierzycielom nie będącym członkami rady wierzycieli (także w przypadku niepowołania rady wierzycieli) nie przysługuje prawo do wnioskowania o odwołanie syndyka nadzorcy sądowego ani zarządcy.

Rada wierzycieli może żądać od syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy wyjaśnień oraz może badać księgi i dokumenty dotyczące upadłości.