Nienaruszalność mieszkania: kogo musimy wpuścić?

Przeczytaj także: Stalking będzie karany

Podstawę stanowi ustawa zasadnicza

Konstytucja reguluje wiele najważniejszych praw i zasad współżycia społecznego. Artykuł 50. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku stanowi „Zapewnia się nienaruszalność mieszkania. Przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.” – Duża część społeczeństwa sądzi, że służby takie jak Policja czy Straż Miejska mogą wejść do naszego mieszkania, a nawet przeszukać je pod byle pretekstem. Nie jest to jednak takie proste – zwraca uwagę Marcin Sodo z Nawigator Nieruchomości.

Szczegóły regulują ustawy

Wolności określone w konstytucji precyzują ustawy. Najważniejszą z tych, które odnoszą się do wspomnianego wcześniej artykułu 50. Konstytucji wydaje się być Kodeks postępowania karnego. Zgodnie z artykułem 219 kodeksu w określonych przypadkach musimy wpuścić do mieszkania prokuratora, Policję lub inny organ określony przez odpowiednie ustawy. W tym celu powołana została instytucja przeszukania. – Należy pamiętać, że przeszukanie naszego mieszkania, przedmiotów bądź nas samych może nastąpić jedynie na podstawie postanowienia sądu lub prokuratora – podkreśla Marcin Sodo. Dokonujący przeszukania policjant lub prokurator są zobowiązani okazać nam takie postanowienie przed przystąpieniem do czynności.

Jednakże trzeba także wiedzieć, że w wyjątkowych sytuacjach, gdy niemożliwe jest natychmiastowe uzyskanie postanowienia prokuratury lub sądu Policja bądź prokurator mają prawo przystąpić do przeszukiwania po okazaniu nam nakazu kierownika swojej jednostki lub legitymacji służbowej. W takiej sytuacji musimy wpuścić do mieszkania Policję lub prokuratora i umożliwić dokonanie przeszukiwania. Funkcjonariusze dokonujący przeszukania w tym trybie zwracają się wtedy niezwłocznie do sądu bądź prokuratora o zatwierdzenie czynności przeszukania. – Pamiętajmy, że przed przystąpieniem do przeszukania prokurator lub policjant prowadzący tę czynność muszą wezwać nas do wydania poszukiwanych osób lub przedmiotów, a następnie przybrać sobie jedną osobę, która będzie świadkiem przeszukania. Jako gospodarze mieszkania również możemy wybrać jedną osobę, która będzie świadkiem przeszukania z naszej strony – dodaje właściciel Nawigatora Nieruchomości.

Kiedy przeszukanie jest uzasadnione?

Kodeks karny przewiduje, ze przeszukanie może nastąpić „W celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym”. Warto pamiętać, że w czasie przeszukania zbierane są nie tylko dowody obciążające osobę oskarżoną, funkcjonariusze poszukują także rzeczy, które świadczą o niewinności. Ważne jest również to, że decyzja o wydaniu nakazu przeszukania może być podjęta tylko i wyłącznie w oparciu o udokumentowane dowody świadczące o tym, że istnieją uzasadnione podejrzenia o znajdowaniu się w danym pomieszczeniu poszukiwanej osoby lub rzeczy. Dowodami mogą być informacje, które można jednoznacznie potwierdzić, muszą być one pozyskane w toku działań procesowych. Pamiętajmy, że jeśli zapadła decyzja o przeszukaniu to zostanie ono wykonane przez takie organy, które musimy wpuszczać do mieszkania.

Nie tylko Policja i prokurator mają prawo do przeszukania

Nasze mieszkanie i inne nieruchomości mogą zostać w świetle prawa przeszukane i skontrolowane także przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej. Te uprawnienia określa Ustawa o kontroli skarbowej. Osobom tym, podobnie jak organom ścigania przysługuje prawo do legitymowania i przeszukiwania osób, nieruchomości, przedmiotów i pojazdów. W uzasadnionych przypadkach inspektorzy mogą zwrócić się o pomoc w wykonywaniu czynności do Policji bądź prokuratury.

Kolejnymi osobami, które zgodnie z przepisami prawa musimy wpuszczać do mieszkania są funkcjonariusze działający z upoważnienia sądów rodzinnych. Sędzia rodzinny może w toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego w sprawie nieletniego zarządzić między innymi przeszukanie miejsca zamieszkania nieletniego. W toku przeszukania funkcjonariusze sprawdzają warunki, w których mieszka nieletni oraz (jeśli prowadzone postępowanie tego dotyczy) czy w mieszkaniu nieletniego znajdują się poszukiwane przez organy ścigania przedmioty.

Także Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia powołuje się na prawo, zgodnie z którym Policja lub prokuratura mogą dokonać przeszukania naszego mieszkania jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że mogą się w nim znajdować przedmioty, które należy poddać oględzinom lub mogące stanowić dowody rzeczowe w prowadzonym postępowaniu. – Jako właściciele mieszkania powinniśmy pamiętać, że we wszystkich wymienionych przypadkach organy prowadzące przeszukanie muszą stosować się do wspomnianych wcześniej przepisów kodeksu karnego, który reguluje metody i sposoby przeprowadzania przeszukania – podkreśla Marcin Sodo z Nawigator Nieruchomości.