Obowiązek utworzenia służby BHP

Przeczytaj także: Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP

Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż w praktyce istnieją dwa poglądy odnośnie możliwości utworzenia służby bhp u pracodawcy zatrudniającego powyżej 100 pracowników.

Zgodnie z pierwszym poglądem, wyrażonym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 października 2006r. (sygn. akt I OSK 263/06) w §2 art. 23711 przewidziano możliwość, w przypadku braku kompetentnych pracowników, powierzenia wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Specjalista spoza zakładu pracy może wykonywać zadania służby bhp, a więc w zakładach zatrudniających do 100 pracowników. Tylko bowiem w takich zakładach nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, a jej zadania można powierzać określonym osobom.

Natomiast w przypadku „służby bhp” ani przepis art. 23711 kodeksu pracy, ani żaden inny nie przewiduje takiej możliwości. (…) w przypadku „służby bhp” zarówno §2 jak i §3 powyższego przepisu mówi o pracowniku tej służby. Przy czym tutaj również rozróżnia się pojęcie „służby bhp” jak i „powierzenie wykonywania zadań bhp”. Jeżeli więc przepis ustawowy posługuje się pojęciem „pracownik”, a więc musi to być osoba, zgodnie z art. 2 k.p., zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Powyższe rozstrzygnięcie potwierdza również stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy, który stwierdził, iż niedopuszczalne jest zastąpienie służby bhp podmiotem nie będącym pracownikiem pracodawcy (tzw. outsourcing usług) w zakładach zatrudniających powyżej 100 osób. Argumenty przemawiające za ww. stanowiskiem znajdują także oparcie w przepisach rozporządzenia w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W przepisie §1 ust. 3 i 4 jest bowiem mowa o pracownikach służby bhp, a tymi, zgodnie z przepisem art. 2 kodeksu pracy, są osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. W żadnym zatem wypadku nie mogą to być osoby, którym zadania służby bhp zostały powierzone na mocy umów cywilnoprawnych, np. zlecenia.

Inne zdanie zostało wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 września 2005r. (sygn. akt I OSK 40/05). Zgodnie z nim stanowisko uzależniające możliwość powierzenia zadań bhp specjalistom nie będącym pracownikami dotyczy jedynie pracodawców zatrudniających do 100 pracowników, nie znajduje oparcia w przepisach art. 23711 §1 i 2 Kodeksu pracy. Ustawodawca w §2 tego artykułu formułuje wyłącznie jedną przesłankę odstąpienia powierzenia wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy – brak kompetentnych pracowników. Jak widać, sąd stanął tu na stanowisku, że powierzenie wykonywania zadań służby bhp jest możliwe przy braku kompetentnych pracowników. Odpadnie wówczas obowiązek zatrudniania pracownika służby bhp.

Powyższy pogląd, choć akceptowany przez przedstawicieli doktryny, nie jest jednak tak rozpowszechniony jak pierwsza z zaprezentowanych interpretacji. Co więcej jest on też sprzeczny ze stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy, a trzeba dodać, iż to inspektor pracy tej jednostki dokonuje zwykle kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy i wydaje stosowne zalecenia. Zatem, mimo argumentów przemawiających za obiema interpretacjami pracodawcy powinni wziąć pod uwagę pierwszą z nich, która choć wiąże się z większymi kosztami (zatrudnienie pracownika), to zapobiega ewentualnemu kwestionowaniu formy działania służby bhp przez organy inspekcji pracy.