Ograniczenia w dochodzeniu roszczeń z rękojmi

Przeczytaj także: Zakupy rzeczy używanych w Internecie

Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 5 marca 2009 r. (V ACa 484/08), zarzut jest środkiem, który w razie zasadności zwalnia pozwanego od zadośćuczynienia prawu powoda np. w związku z niedopełnieniem świadczenia wzajemnego, przez dostarczenie towaru dotkniętego wadami istotnymi. Ujawnienie wad uniemożliwiających czynienie właściwego użytku z przedmiotu umowy, można zdaniem Sądu uznać za niewykonanie zobowiązania, co jest podstawą zwolnienia kupującego z obowiązku zapłaty ceny za wadliwy towar. Zarzut służy więc wyłącznie do obrony przed roszczeniem sprzedawcy o zapłatę ceny i nie można na jego podstawie żądać naprawienia wadliwej rzeczy czy też wymiany jej na nową. Podkreślić ponadto należy, iż obrona może mieć zastosowanie tylko w odniesieniu do rzeczy z tego samego stosunku prawnego, z którego sprzedawca domaga się zapłaty.

Co z zasadami współżycia społecznego?

Stosunkowo często zdarza się, że sądy w oparciu o art. 5 KC nie uwzględniają podnoszonego zarzutu przedawnienia w związku z naruszeniem zasad współżycia społecznego przez podmiot, który ten zarzut podnosi. Nasuwa się zatem pytanie, czy podobnie można postąpić przy terminie zawitym określonym w art. 568 § 1 KC? Polskie sądy negatywnie odnoszą się do takiego rozwiązania. Przykładowo, w wyroku z dnia 14 marca 2006 r. (ACa 1947/05) Sąd Apelacyjny stwierdził, że należy wykluczyć stosowanie art. 5 KC do terminu zawitego zawartego w przepisie art. 568 § 1 KC, mamy w nim bowiem do czynienia z dyspozycją normy prawnej o charakterze bezwzględnie obowiązującym, którą to normę Sąd ma obowiązek uwzględnić z urzędu, bez potrzeby oczekiwania na zarzut strony przeciwnej.

Jak można bronić się przed utratą uprawnień?

Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, w stosunku do terminu zawitego z art. 568 § 1 dopuszcza się stosowanie przepisów o zawieszeniu biegu przedawnienia roszczeń z powodu siły wyższej, oraz o przerwaniu biegu przedawnienia na skutek uznania przez dłużnika. W związku z powyższym, gdyby z powodu wystąpienia zdarzenia o charakterze nieprzewidywalnym i niemożliwym do uniknięcia, uprawniony nie mógł dochodzić swoich uprawnień przed sądem, lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju, bieg terminu uległby zawieszeniu przez czas trwania przeszkody. Ten sam skutek miałoby uznanie roszczenia z rękojmi przez sprzedawcę, poprzez np. oświadczenie złożone na piśmie.

Utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje także pomimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wada nie istnieje. Za przesłankę podstępnego zatajenia wady, w rozumieniu art. 568 § 2 k.c. bez wątpienia można uznać wiedzę sprzedawcy o tej o wadzie. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 21 czerwca 2002 (V CKN 1070/00) umyślne ukrycie wady jest podstępnym zatajeniem wady rzeczy sprzedanej. W takiej sytuacji sprzedawca nie będzie mógł się powoływać na upływ terminu zawitego, a kupujący będzie mógł w dalszym ciągu realizować swoje ustawowe prawa.