Reprezentatywna zakładowa organizacja związkowa

Przeczytaj także: Układ zbiorowy pracy a dane o sytuacji ekonomicznej

Kryterium reprezentatywności

Zgodnie z art. 241 § 1 K.p., za reprezentatywną uznaje się organizację związkową, która:

• jest jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 241 § 1 pkt 1, o ile zrzesza ona co najmniej 7 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy lub
• zrzesza co najmniej 10 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy.

Za podstawowe kryterium reprezentatywności zakładowej organizacji związkowej uznaje się zatem liczbę zrzeszonych członków w stosunku do ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy. Wyższe kryterium (10 proc. zrzeszonych członków) znajduje zastosowanie w przypadku organizacji związkowej, która działa tylko na terenie danego zakładu pracy.

Gdy kryteria przewyższają realia

W praktyce może się jednak okazać, że wyżej przedstawione kryteria okażą się za wysokie. Co wówczas? Ustawodawca przewidział taką sytuację, dopuszczając trzecią możliwość. I tak, zgodnie z art. 241 § 2 K.p., w sytuacji, gdy żadna z zakładowych organizacji związkowych nie jest w stanie sprostać powyższym wymaganiom, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest ta organizacja, która zrzesza największą liczbę pracowników.

Co najmniej 6 miesięcy w organizacji

Ocena przynależności do danej organizacji związkowej może okazać się sprawą wcale nieprostą. Dlatego też przepisy przewidują, iż przy ustalaniu liczby pracowników zrzeszonych w zakładowej organizacji związkowej należy brać pod uwagę tylko i wyłącznie tych, którzy (przed przystąpieniem do rokowań w sprawie zawarcia układu zbiorowego) posiadają minimum sześciomiesięczny staż w tej organizacji.

Jeżeli natomiast zatrudniony jest członkiem kilku zakładowych organizacji związkowych, to wówczas uwzględniana jest wyłącznie jego przynależność do jednej z nich, przy czym decyzja w sprawie wyboru tej jednej organizacji pozostawiona tu zostaje uznaniu pracownika (por. art. 241 § 3 K.p.).

Wątpliwa reprezentatywność

Przed zawarciem układu zakładowa organizacja związkowa ma prawo poinformować uczestników rokowań o ewentualnych wątpliwościach dotyczących spełniania przez inną zakładową organizację związkową ustawowo wymaganych kryteriów reprezentatywności. Stosownym instrumentem do sformułowania obiekcji powstałych na tym tle jest wniesienie pisemnego zastrzeżenia. Analogiczne uprawnienie przysługuje również pracodawcy (por. art. 241 § 4 K.p.).

Organizacja związkowa, wobec której wniesiono zastrzeżenie, ma prawo wystąpić do właściwego dla pracodawcy sądu rejonowego- sądu pracy o stwierdzenie reprezentatywności. Na decyzję sądu trzeba poczekać 30 dni od złożenia wniosku (por. art. 241 § 5 K.p.).

Zważywszy, że zastrzeżenie może zostać zgłoszone wyłącznie przed zawarciem układu, uzasadniony wydaje się pogląd, iż do czasu wydania orzeczenia stwierdzającego (bądź nie) reprezentatywność organizacji rokowania powinny być zawieszone. W przeciwnym razie należałoby uznać, że zawarty układ zbiorowy jest dotknięty wadą niewłaściwej reprezentacji po stronie pracowników.