Naruszenie dóbr osobistych pracownika: roszczenia

Przeczytaj także: Naruszenie dóbr osobistych pracownika- zadośćuczynienie

Przypomnijmy, zgodnie z art. 11 K.p., pracodawca zobowiązany jest do poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika. Stosownie natomiast do art. 23 K.c., dobrami osobistymi , którym przysługuje ochrona (niezależnie od ochrony zagwarantowanej przez inne przepisy) są w szczególności:

• zdrowie,
• wolność,
• cześć,
• swoboda sumienia,
• nazwisko lub pseudonim,
• wizerunek,
• tajemnica korespondencji,
• nietykalność mieszkania,
• twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

Rozpoznając sprawy w przedmiocie ochrony dóbr osobistych, sąd w pierwszej kolejności sprawdza czy doszło do naruszenia dobra osobistego pracownika, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustala czy działanie pozwanego pracodawcy nosiło znamiona bezprawności (por. wyrok SN z 17 czerwca 2004 r., V CK 609/2003). Za bezprawne w rozumieniu art. 24 K.c. uznaje się działania sprzeczne z (por. wyrok SN z 13 sierpnia 1975 r., I CR 452/75):

• przepisami prawa cywilnego,
• zasadami współżycia społecznego,
• z innymi przepisami prawa, w tym także z przepisami o charakterze procesowym, jeżeli sprzeczność ta prowadzi w konsekwencji do naruszenia dobra osobistego i może uzasadniać odpowiedzialność.

Co ważne, zatrudniony nie powinien liczyć, że ocena, czy nastąpiło naruszenie jego dobra osobistego, zostanie dokonana według miary jego indywidualnej wrażliwości na zachowanie pracodawcy, którym czuje się dotknięty (por. wyrok SN z 5 kwietnia 2002 r., II CKN 953/00).

Warto też podkreślić, że sądowej ochrony dóbr osobistych pracownika na podstawie art. 23 i 24 K.c. nie wyłącza to, że domaga się on usunięcia skutków naruszenia, do którego doszło w toku lub w związku z prowadzonym przeciwko niemu postępowaniem dyscyplinarnym (por. wyrok SN z 16 marca 2000 r., I PKN 673/99, OSNP 2001, Nr 15, poz. 491).

Środki o charakterze niemajątkowym

Przepisy Kodeksu pracy nie określają roszczeń przysługujących pracownikowi, którego dobra osobiste zostały naruszone działaniami szefa. Regulacje w tym zakresie znajdują się w Kodeksie cywilnym. I tak, art. 24 § 1 K.c. stanowi, że osoba (pracownik), której dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, o ile jest ono bezprawne. Ponadto zatrudniony może domagać się również, aby pracodawca dopełnił czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych. W szczególności chodzi tu o złożenie stosownego oświadczenia.