Urlop wychowawczy a wypowiedzenie zmieniające

Przeczytaj także: Ochrona przedemerytalna a wypowiedzenie umowy o pracę

Przyjrzyjmy się następujacej sytuacji: Pracownica, posiadająca niepełnosprawne dziecko w wieku 2 lat, a 8 września 2009 r. złożyła pracodawcy wniosek o zmniejszenie czasu pracy (z 8 godzin dziennie na 7), aby sama mogła uczęszczać na rehabilitację z dzieckiem. Okazało się, że pracodawca od 1 października 2009 r. zamierzał zmniejszyć jej pensję o 12% (dotyczy to wszystkich pracowników zatrudnionych na tym szczeblu). Czy pracodawca ma prawo zmniejszyć pensję w tej konkretnej sytuacji? Czy w ogóle osobie korzystającej z ochrony (posiadającej dziecko do lat 4 lub 18-niepełnosprawne) można w okresie ochronnym zmniejszyć pensję?

Pracownica uprawniona do urlopu wychowawczego podlega ochronie przed wypowiedzeniem umowy oraz warunków pracy i płacy od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru zatrudnienia (w tym przypadku od 8 września 2009 r.) do dnia powrotu do poprzedniego (pełnego) etatu, jednak nie dłużej niż przez łącznie 12 miesięcy. W razie obniżenia wymiaru etatu pracownica musi się jednak liczyć z proporcjonalnym obniżeniem wynagrodzenia.

1. Ochrona przed wypowiedzeniem (także zmieniającym) - od dnia złożenia wniosku do dnia powrotu do poprzedniego wymiaru zatrudnienia

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. W takim przypadku pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do pracy na poprzednich warunkach, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę dotyczy również zmiany warunków pracy i płacy w drodze wręczenia pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego. Tym samym pracodawca nie może jednostronnie zmienić pracownikowi warunków umowy o pracę, począwszy od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy. Występując o obniżenie wymiaru czasu pracy pracownica musi się jednak liczyć z tym, że pracodawca ma prawo na nowo określić wysokość przysługującego jej wynagrodzenia za pracę - adekwatnie do obniżonego etatu. Jeżeli więc pracownica wnioskowała o obniżenie wymiaru etatu o 1/8, to o tyle pracodawca może obniżyć również wysokość jej pensji.

2. Przyczyna leży po stronie pracodawcy - możliwe wypowiedzenie nawet w okresie urlopu wychowawczego

Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę nie obowiązuje natomiast w sytuacji, gdy przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę lub warunków pracy i płacy stanowią powody leżące po stronie pracodawcy, a do rozwiązania stosunku pracy lub zmiany warunków zatrudnienia dochodzi na zasadach określonych w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ustawę tę stosuje się u pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników.

W świetle przepisów tej ustawy pracownikowi, który korzysta z uprawnienia do obniżenia wymiaru czasu pracy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę (lub zmienić warunki płacy i pracy w drodze wypowiedzenia zmieniającego) w ramach zwolnień grupowych lub indywidualnych (w tym ostatnim przypadku pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową reprezentującą interesy pracownika). W takiej sytuacji nie stosuje się bowiem przepisów odrębnych, dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy.

Podstawa prawna:

• art. 186⁷, art. 186⁸ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94),
• art. 5 ust. 1, ust. 2, ust. 3, ust. 4, ust. 5, art. 10 ust. 1, ust. 2 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. nr 90, poz. 844).

Portal Kadrowy - odpowiedzi ekspertów prawa pracy. Porady wraz z podstawą prawną otrzymasz na skrzynkę. Dajemy gwarancję profesjonalnej odpowiedzi. W portalu do pobrania m.in. wzory, wskaźniki, kalkulatory, akty prawne.