Kontrola pracowników: czy przeszukanie jest dozwolone?

Przeczytaj także: Kiedy dopuszczalne jest przeszukanie pracownika?

Przyjrzyjmy się następujacej sytuacji: Ponieważ nasza firma produkuje dosyć drogie podzespoły chcielibyśmy zatrudnić firmę ochroniarską, aby pilnowała terenu zakładu ponieważ ostatnio zdarzają się kradzieże. Czy w ramach umowy zawartej z tą firmą możemy zobowiązać ją do kontroli np. torebek, teczek itp., z którymi pracownicy wychodzą z pracy?

Tak. Zewnętrzna firma ochroniarska na polecenie pracodawcy może kontrolować rzeczy pracowników w takim zakresie w jakim ma do tego prawo pracodawca.

Nietykalność pracownika jest jego dobrem osobistym

Do kwestii związanych z prawem pracodawcy do kontroli pracowników w firmie przeszukania podchodzić należy bardzo ostrożnie. Nie wiążą się one bowiem tylko z prawem pracy, ale pozostają na styku podstawowych praw człowieka (takich jak np. prawo do prywatności) i jego dóbr osobistych. Wśród nich art. 23 Kodeksu cywilnego wymienia m.in. zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnicę korespondencji. Nie jest to jednak wyliczenie wyczerpujące. Do dóbr osobistych należy niewątpliwie nietykalność osobista, która może zostać naruszona w przypadku dokonania przeszukania. Należy także mieć na uwadze, że zasada poszanowania dóbr osobistych pracownika i jego godności należy do kanonu podstawowych zasad prawa pracy.

Nie ma przepisów - jest orzecznictwo

Ani przepisy prawa pracy, ani żadne inne regulacje nie przyznają w sposób jednoznaczny pracodawcy prawa do przeszukania pracownika. Możliwość taką dopuszcza jednak Sąd Najwyższy, który uznał, że stosowane szeroko w ramach przepisów regulaminów pracy lub ustalonych zwyczajów przeszukiwanie członków załogi w celu zapobiegania wynoszeniu mienia zakładów pracy jest zgodne z prawem i nie narusza dóbr osobistych pracowników wówczas, gdy pracownicy zostali uprzedzeni o możności stosowania tego rodzaju kontroli w celu ochrony mienia i gdy kontrola ta jest wykonywana w porozumieniu z przedstawicielstwem załogi w sposób niepozostający w sprzeczności ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego (wyrok z 13 kwietnia 1972 r., I PR 153/72; OSNC z 1972 r. nr 10, poz. 184). Z orzeczenia tego wynika, że podstawowym warunkiem uznania przeszukania za zgodne z prawem jest wcześniejsze poinformowanie pracowników o możliwości przeszukania.

Ponadto pracodawca musi brać pod uwagę, że przeszukanie jest ostateczną formą kontroli i powinno być stosowane zupełnie wyjątkowo. Odpowiednie przepisy dotyczące przeszukania powinny znaleźć się w regulaminie pracy, układzie zbiorowym, ewentualnie w umowach o pracę zawartych z pracownikami. Muszą być także uzgodnione z przedstawicielami pracowników.