Sąd pracy: pełnomocnictwo procesowe dla związkowca

Przeczytaj także: Spory ze stosunku pracy: nie każdy zastąpi pracownika

Możliwość reprezentowania pracownika przez przedstawiciela związku zawodowego wynika z art. 465 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, pełnomocnikiem pracownika lub ubezpieczonego może być również przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, a ubezpieczonego - także przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów.

Powyższa regulacja nie zawiera zatem żadnego rozróżnienia związku zawodowego. W szczególności nie stwierdza, że może to być wyłącznie związek zawodowy, do którego należy pracownik albo też, że nie może to być związek, w którym pracownik nie jest zrzeszony. Dlatego też tak istotne w tej kwestii jest orzecznictwo. Niestety nie jest ono jednolite.

I tak np. w wyroku z 22 sierpnia 2003 r. (I PK 214/02, OSNP 2004, z. 16, poz. 282) SN uznał, iż pełnomocnikiem procesowym pracownika (art. 465 § 1 K.p.c.) może być przedstawiciel związku zawodowego, w którym pracownik nie jest zrzeszony. Z nowszego orzecznictwa wynika jednak coś zupełnie odmiennego.

Chodzi tu m.in. o postanowienie SN z 29 listopada 2006 r. (II PZ 54/06), w którym jednoznacznie stwierdzono, że pełnomocnikiem pracownika może być tylko i wyłącznie przedstawiciel organizacji związkowej, do której należy mocodawca. W uzasadnieniu tego stanowiska podkreślono, że art. 465 § 1 K.p.c. powinien być interpretowany z uwzględnieniem regulacji zawartej w art. 7 ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, w myśl której w sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków. W opinii SN, z przepisu tego wynika a contrario, że zakładowa organizacja związkowa nie reprezentuje praw i interesów osób zrzeszonych w innym związku. Analogiczny pogląd wyrażono w postanowieniu z 17 września 2004 r. (III PZ 10/04).

Wobec powyższego zasadne wydaje się uznać, że w interesie pracownika jest wybór pełnomocnika procesowego spośród przedstawicieli związków, do których sam należy. W przeciwnym razie zatrudniony może spodziewać się kłopotów. Nie można bowiem zapominać, że występowanie w sprawie w charakterze pełnomocnika osoby, która nim nie może być, oznacza brak należytego umocowania pełnomocnika, a tym samym zawsze prowadzi do nieważności postępowania (por. wyrok SN z 20 sierpnia 2001 r., I PKN 586/00, OSNP 2003, Nr 14, poz. 335).

Przy okazji omawianego tu zagadnienia warto przypomnieć, że o przydzielenie pełnomocnika wywodzącego się z działającej na terenie firmy organizacji związkowej może wystąpić również pracownik, który do niej nie należy. Zgodnie bowiem ze wspomnianym już art. 7 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, na wniosek pracownika niezrzeszonego związek zawodowy może podjąć się obrony jego praw i interesów wobec pracodawcy.