Przewozy lotnicze: jurysdykcja sądowa

Przeczytaj także: Rynek przewozów lotniczych a interesy konsumentów

Zaistniały spór dotyczył sprawy mieszkańca Monachium - Petera Rehdera, który zarezerwował lot z Monachium do Wilna u przewoźnika - łotewskich linii lotniczych Air Baltic z siedzibą w Rydze. Na około 30 minut przed wylotem lot został odwołany. Rehder zmienił rezerwację na lot do Wilna przez Kopenhagę, po czym wniósł pozew o odszkodowanie na podstawie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów.

Pozew został wniesiony do Amtsgericht Erding (tj. sądu magistrackiego), w którego okręgu znajduje się monachijskie lotnisko. Sąd magistracki uznał się za właściwy w podniesionej sprawie. Właściwość sądu zakwestionowała jednak Spółka Air Baltic, w konsekwencji doprowadzając do uchylenia orzeczenia w postępowaniu apelacyjnym. Sąd apelacyjny uznał, że jurysdykcja należy do sądu siedziby przedsiębiorstwa lotniczego. Rehder skierował więc sprawę do Bundesgerichtshof (tj. sądu federalnego), który poddał pod wątpliwość jurysdykcję sądu w podniesionej sprawie, zwracając się tym samym do ETS o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

ETS orzekł, że w przypadku odwołania lotu na terenie Unii Europejskiej pasażer może wnieść powództwo o odszkodowanie do sądu właściwego według miejsca odlotu albo przylotu. ETS jednocześnie zastrzega, że w przypadku ustalania sądu właściwego do przyjęcia powództwa należy określić miejsce, które zapewnia najściślejszy związek między umową a sądem właściwym do rozpatrzenia sporów z niej wynikających. Wskazane miejsce, zdaniem ETS, powinno znajdować się tam, gdzie zgodnie z umową ma zostać spełnione świadczenie główne wskazane w umowie.

Warto zauważyć, że świadczeniem głównym nie jest miejsce położenia siedziby lub głównego zakładu przedsiębiorstwa lotniczego, ani miejsce gdzie dokonano czynności przygotowujących do wykonania umowy (przykładowo rejestracji czy odprawy pasażerów).

W związku z powyższym dwa miejsca - odlotu i przylotu samolotu, ustalone w umowie przewozu zawartej z jednym przedsiębiorstwem lotniczym, będącym rzeczywistym przewoźnikiem - spełniają te wymagania. Tym samym powództwo o odszkodowanie z powodu odwołania lotu może być wniesione - wedle wyboru zainteresowanego pasażera - do sądu, w którego okręgu znajduje się miejsce odlotu, albo do sądu, w którego okręgu znajduje się miejsce przylotu.

Warto zwrócić także uwagę na konsekwencje dla przedsiębiorcy świadczącego usługi w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej. W świetle orzeczenia ETS w takim przypadku miejscem zapewniającym najściślejszy związek pomiędzy umową a sądem właściwym będzie miejsce, gdzie zgodnie z umową ma nastąpić główne świadczenie usług.