Spory za stosunku pracy: koszty sądowe

Przeczytaj także: Sąd pracy: koszty pełnomocnika pokrywa szef?

W poszukiwaniu przepisów dotyczących zasad i trybu pobierania kosztów sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy należy sięgnąć po ustawę z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dalej: „ustawa” (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).

Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki (np. zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków). Zasadniczo ich uiszczenie spoczywa na stronie, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba że ustawa stanowi inaczej (por. art. 2 i 3 ustawy). Na mocy art. 35 ust. 1 ustawy, pracownik wnoszący sprawę z zakresu prawa pracy jest zwolniony od opłat, o ile wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50 000 zł. Opłatę podstawową w wysokości 30 zł wnosi się jedynie od apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Natomiast w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza kwotę 50 000 zł, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową, która wynosi 5 proc. wartości przedmiotu sporu, przy czym nie może to być mniej niż 30 zł i więcej niż 100.000 zł (por. art. 13 ustawy).

Warto tu dodać, że wartością przedmiotu sporu w sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy jest- przy umowach na czas określony - suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – suma wynagrodzenia za pracę za okres jednego roku (por. art. 23¹ K.p.). Jeżeli więc pracownik, zatrudniony na czas nieokreślony za wynagrodzeniem wynoszącym 7000 zł, wnosi np. o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, musi być przygotowany na uiszczenie opłaty stosunkowej w wysokości 4200 zł.

W toku postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy o roszczenia pracownika wydatki obciążające pracownika ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Sąd pracy w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, przy czym trzeba podkreślić, że obciążenie nimi pracownika może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych (art. 97 ustawy).

Strona, która przegrywa sprawę, musi- na żądanie przeciwnika- zwrócić poniesione przez niego koszty. Co ważne, sąd może zwolnić od tego obowiązku w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów (art. 101 ust. 1 ustawy). Osoba znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej może domagać się również całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych. W tym celu należy złożyć stosowny wniosek, do którego załącza się oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (art. 102 ust. 1 i 2 ustawy).

Przypomnijmy, zgodnie z art. 476 § 1 K.p.c. przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy o:

• roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane,
• ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,
• roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,
• odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Roszczeniami ze stosunku pracy są w szczególności spory dotyczące m.in. nawiązania stosunku pracy, rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, wypowiedzenia warunków pracy lub płacy, wynagrodzenia zasadniczego oraz jego składników (np. wynagrodzenia za pracę w porze nocnej czy premii), świadectwa pracy, urlopów, ochrony pracy, ekwiwalentów za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego oraz za pranie we własnym zakresie odzieży roboczej.