Nowelizacja KSH pozytywnie wpłynie na rynek M&A

Przeczytaj także: Rynek fuzji i przejęć czeka dalsze spowolnienie?

Podział przez wyodrębnienie to nowa procedura przekształceń podmiotów gospodarczych w polskim porządku prawnym, którą wprowadza ostatnia nowelizacja KSH. W dotychczasowej praktyce obrotu zdarzały się transakcje strukturyzowane w ten sposób, że podmiot zamierzający sprzedać swoje przedsiębiorstwo albo jego zorganizowaną część najpierw zakładał nową spółkę, wnosił do niej stosowne aktywo aportem, a następnie dokonywał sprzedaży jej udziałów na rzecz inwestora. Zasadniczą wadą tej struktury była jej czasochłonność i skomplikowanie – tłumaczy Krzysztof Libiszewski.

Nowe przepisy mogą znacząco ułatwić proces fuzji i przejęć, pozwalając na wyodrębnienie spółki, a następnie na sprzedaż jej udziałów zainteresowanemu nabywcy. Jest to o tyle istotne, że – jak wynika z raportów branżowych – ostatnio znacząco wydłużył się średni czas potrzebny do zamknięcia transakcji fuzji lub przejęcia. Najnowsze badanie przeprowadzone przez KPMG w Polsce potwierdza tę tendencję i wskazuje, że od daty pierwszego kontaktu między stronami do chwili podpisania umowy transakcyjnej (np. SPA) przeciętnie upływa 10 miesięcy. To znaczące wydłużenie w porównaniu z danymi za 2019 r.

Wprowadzenie nowego typu podziału spółek handlowych – podziału przez wyodrębnienie – jest bardzo istotną zmianą, gdyż w dotychczasowym porządku prawnym wszystkie dopuszczalne procedury w tym zakresie skutkowały przyznaniem udziałów lub akcji dotychczasowym wspólnikom spółki dzielonej. W praktyce oznaczało to, że nie istniał instrument, który by umożliwiał spółce przeniesienie jej majątku albo jego części na inny podmiot w zamian za prawa udziałowe tego podmiotu z wykorzystaniem zasady sukcesji generalnej – dodaje Maciej A. Szewczyk, Partner i ekspert w zakresie transakcji fuzji i przejęć w kancelarii Wolf Theiss.

Zmiany przepisów dotyczących krajowych reorganizacji spółek i podmiotów gospodarczych wychodzą naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców i poszerzają wachlarz dostępnych dla nich możliwości. Źródłem nowelizacji była dyrektywa 2019/1151¹, która rozszerzyła katalog dopuszczalnych transformacji transgranicznych. W wyniku jej implementacji konieczne było uzupełnienie regulacji także na poziomie krajowym. Dzięki temu polskie spółki będą mogły dokonywać takich samych procesów reorganizacyjnych zarówno pomiędzy sobą, jak i z udziałem podmiotów z innych państw członkowskich Unii Europejskiej.

Wdrożenie przepisów związanych z wprowadzeniem podziału przez wyodrębnienie może jednak nieść również skutki podatkowe, których ustawodawca zdawał się nie zauważyć.

Wśród doradców podatkowych panuje przekonanie, że zmianom KSH powinny były towarzyszyć korekty w ustawach podatkowych, które zaadresowałyby skutki podatkowe reorganizacji. W obliczu ich braku pojawiają się niejasności, których konsekwencje mogą doprowadzić do sporów interpretacyjnych między podatnikami a organami podatkowymi – podkreśla Karolina Stawowska, Partner i ekspert w zakresie podatków w kancelarii Wolf Theiss.

Jak wykazują eksperci kancelarii, postulatem legislacyjnym do ustawodawcy byłoby uzupełnienie art. 12 ust. 1 pkt 8c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w taki sposób, by przewidzieć w nim emisję udziałów do samej spółki dzielonej. Wspomniany przepis stanowi, że przychodem dla spółki jest ustalona na dzień poprzedzający dzień podziału wartość rynkowa majątku otrzymanego od spółki dzielonej w części przewyższającej wartość przyjętą dla celów podatkowych składników tego majątku, nie wyższą od wartości rynkowej tych składników. Bez tego doprecyzowania istnieje uzasadnione ryzyko zastosowania art. 12 ust. 1 pkt 8d ww. ustawy, co może skutkować tym, że cały majątek otrzymany przez spółkę, do której przenoszona jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, podlegałby u niej opodatkowaniu podatkiem dochodowym w wysokości 19%. Zachwiana zostałaby więc zasada neutralności podatkowej podziału przez wyodrębnienie.

Kwestia druga wiąże się z tym, że podział dla swojej neutralności podatkowej wymaga, aby zarówno działalność, która zostanie po podziale w spółce dzielonej, jak i działalność przeniesiona do drugiego podmiotu w wyniku podziału, stanowiły zorganizowane części przedsiębiorstwa. To właśnie aspekt istnienia lub nie zorganizowanego i samodzielnego charakteru działalności wydzielanej i pozostającej w spółce dzielonej jest przedmiotem zainteresowania organów podatkowych oraz przedmiotem licznych zapytań interpretacyjnych.

W przypadku neutralnego podatkowo aportu wystarczy, aby przedmiotem wydzielenia była zorganizowana część przedsiębiorstwa. Majątek, który pozostaje w spółce wnoszącej aport nie musi już mieć tego charakteru. W praktyce więc neutralne podatkowo aporty mogą być łatwiejszym sposobem wydzielenia majątku ze spółki i przeniesienia go do kontrolowanego podmiotu niż podział przez wyodrębnienie – podsumowuje Karolina Stawowska.

W ostatnich latach Polska zajmowała pierwsze miejsce w regionie Europy Środkowo-Wschodniej pod względem liczby, jak i wartości transakcji M&A. Według raportów, w 2022 roku na polskim rynku przeprowadzono między 340 a 350 transakcji fuzji i przejęć. Ich wartość miała sięgnąć blisko 75 mld zł.

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1151 z dnia 20 czerwca 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek