Nowelizacja KPC - jakie zmiany od 1 lipca 2023?

Przeczytaj także: Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów

I. Zwiększenie ochrony konsumentów w sporach z przedsiębiorcami

Ustawa wprowadza nowy rodzaj postępowania odrębnego – postępowanie z udziałem konsumentów. Znajdzie ono zastosowanie zarówno wtedy, gdy konsument pozwie przedsiębiorcę, jak i gdy zostanie przez przedsiębiorcę pozwany.

Cechą charakterystyczną postępowania z udziałem konsumentów będzie konieczność przedstawienia przez przedsiębiorcę wszystkich twierdzeń i dowodów w pierwszym piśmie w sprawie (a więc w pozwie lub w odpowiedzi na pozew). Spóźnione twierdzenia i dowody przedsiębiorcy będą co do zasady polegały pominięciu.

Nowe przepisy wymagają również od przedsiębiorcy podjęcia próby dobrowolnego rozwiązania sporu z konsumentem. Przedsiębiorca będący powodem, który (i) zaniecha próby dobrowolnego rozwiązania sporu; (ii) uchyli się od udziału w takiej próbie lub (iii) będzie uczestniczyć w niej w złej wierze, czym przyczyni się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, będzie mógł być obciążony kosztami procesu w całości, a w uzasadnionych przypadkach – nawet w podwyższonej wysokości, niezależnie od wyniku sprawy.

Jednocześnie do 15 kwietnia 2028 r.[3] sądem wyłącznie właściwym w sprawach powództw konsumentów związanych z kredytem w walucie obcej (w praktyce dotyczy to przede wszystkim tzw. sporów frankowych) będzie sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania konsumenta. Tego stanu rzeczy nie zmieni nawet okoliczność, że konsument dokonał przelewu wierzytelności związanej z zawarciem umowy.

II. Sposób konstruowania pism procesowych

Ustawa podnosi wymagania formalne dotyczące konstrukcji pism procesowych w sprawach cywilnych. Nowe przepisy wymagają, aby pismo wnoszone przez zawodowego pełnomocnika zawierało wyraźne wyodrębnienie oświadczeń, twierdzeń oraz wniosków – w tym wniosków dowodowych.

Zgłoszenie wniosku dowodowego wyłącznie w uzasadnieniu pisma będzie wiązało się z niewywołaniem przez ten wniosek skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę. Oznacza to m.in., że dowód, o który strona wniesienie w uzasadnieniu, nie zostanie przeprowadzony.

III. Doręczenia komornicze

Ustawa dokonuje zmiany przepisów o doręczeniu komorniczym. Od momentu wejścia Ustawy w życie, adresatem takiego doręczenia będzie mogła być wyłącznie osoba fizyczna. Co więcej, doręczenie komornicze nie będzie możliwe w sytuacjach, w których pomimo odebrania korespondencji, aktualność adresu pozwanego wskazanego w pozwie nie będzie budziła wątpliwości. W przypadku osób prawnych przywrócony zostanie skutek doręczenia pierwszego pisma w przypadku podwójnej awizacji.

Zgodnie z nowymi przepisami wykazanie przez powoda dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, będzie niosło za sobą skutek doręczenia korespondencji, choćby później nastąpiło ponowne doręczenie owego pisma za pośrednictwem komornika (terminy na podjęcie czynności nie zaczną wówczas biec na nowo).

Ustawa przewiduje także sytuację, w której sąd będzie nakazywał zastosowanie doręczenia komorniczego z urzędu w przypadku, gdy powód – niezastępowany przez zawodowego pełnomocnika wykonującego zawód w Polsce – będzie mieszkał lub miał siedzibę za granicą.

IV. Skutki niewykonania orzeczenia w sprawach o ochronę dóbr osobistych

Ustawa modyfikuje skutki niewykonania orzeczenia w sprawach o ochronę dóbr osobistych. Dotychczasowa praktyka sądowa dopuszczała tzw. wykonanie zastępcze. Jeśli dłużnik zobowiązany do złożenia oświadczenia w odpowiedniej treści i formie w środkach masowego przekazu nie składał takiego oświadczenia, sąd mógł postanowić o dokonaniu stosownej publikacji przez wierzyciela na koszt dłużnika. Zasądzane z tego tytułu kwoty opiewały niekiedy na nawet na kilkaset tysięcy złotych.

Nowe przepisy wyłączają możliwość takiego wykonania zastępczego. Dłużnikowi niewykonującemu zobowiązanie sądu będzie można zasądzić grzywnę do piętnastu tysięcy złotych. Publikacja ogłoszenia odpowiadającego treści i formie wymaganego oświadczenia będzie następowała natomiast w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt dłużnika.

Zmiana zyskała rozgłos medialny na kanwie sporu dwóch znanych polityków. Wzbudziła jednak również uzasadnione zainteresowanie praktyków prawa – wraz z wejściem w życie Ustawy przeciętne koszty niewykonywania orzeczeń z tytułu ochrony dóbr osobistych będą znacznie niższe niż do tej pory.

Zmiany dotyczące wykonywania orzeczeń w sprawach o ochronę dóbr osobistych wejdą w życie już 15 kwietnia br. Pozostałe omawiane zmiany wchodzą w życie 1 lipca 2023 r.

[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 ze zmianami; dalej: „k.p.c.”).

[2] W poprzednim alercie z dnia 15 marca br. pisaliśmy o tzw. konwersji arbitrażowej: https://www.linkedin.com/posts/kieszkowska–rutkowska–kolasi%C5%84ski–kancelaria–prawna–sp–j-_legal–alertkonwersja–post%C4%99powania–s%C4%85dowego–activity–70417665031630438408eq7

[3] W ciągu pięciu lat od dnia wejścia w życie art. 18 Ustawy.

adw. Ewa Rutkowska
apl. adw. Mateusz Winczura
Rafał Stronk