Urlop na żądanie - czy pracodawca może go odmówić

Przeczytaj także: Urlop okolicznościowy - kiedy przysługuje?

Uregulowanie prawne w zakresie urlopu na żądanie znalazły się w art. 167 ² i art. 167 ³ kodeksu pracy. Zgodnie z nimi pracodawca obowiązany jest udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.

Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie wskazanych wyżej nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy.

Jak wynika z powyższego – urlop na żądanie nie jest dodatkowym urlopem przysługującym pracownikowi lecz mieści się w wymiarze urlopu wypoczynkowego.

Jak wskazano w powyższych przepisach – pracownik zgłasza pracodawcy żądanie udzielenia takiego urlopu. Jest to jednak prawo pracownika a nie obowiązek. Tym samym nie może on zostać zmuszony do skorzystania z tej formy przez pracodawcę. Sam także wskazuje wymiar tego urlopu (nie więcej jednak niż 4 dni) oraz w jakich odstępach czasowych chce z niego skorzystać. Zatem pracownik urlop na żądanie może wykorzystać w całości jednorazowo, każdy z dni oddzielnie, z dwu lub trzech dni od razu itd. Może także nie skorzystać z tej formy wcale. Jak wskazano wyżej – część niewykorzystana urlopu na żądanie przysługuje pracownikowi jako zwykły urlop wypoczynkowy, a nie przepada.

Limit na każdy rok

Na początku wyjaśniono, że urlop na żądanie przysługuje w wymiarze czterech dni w każdym roku kalendarzowym. Ustawodawca nie rozróżnia przy tym ogólnego czasu urlopu wypoczynkowego przysługującego danemu pracownikowi. Tym samym prawo do czterodniowego urlopu na żądanie ma zarówno pracownik, który pracuje w danej firmie od np. roku jak i pracownikowi, który w firmie przepracował lat 30. Przypomnijmy, że urlop wypoczynkowy przysługuje pracownikom w wymiarze:

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Dodać w tym miejscu należy także, iż niewykorzystana część urlopu na żądanie nie podlega kumulacji w latach następnych. Oznacza to, że w danym roku kalendarzowym pracownikowi przysługują tylko 4 dni urlopu na żądanie nawet w sytuacji, gdy w latach poprzednich z takiego urlopu on nie korzystał.

Kiedy i jak zgłosić żądanie urlopu?

Jak wyjaśniają przepisy kodeksu pracy – pracownik zgłasza żądanie urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Należy przez to rozumieć, iż nie jest konieczne wcześniejsze informowanie pracodawcy o tym, iż chcemy skorzystać z urlopu na żądanie. Informację taką możemy mu przekazać np. dzień wcześniej lub nawet w dniu, w którym urlop taki chcemy otrzymać, a pracodawca musi go nam udzielić.

Ustawodawca nie wskazał ponadto formy, w jakiej pracownik powinien zgłosić pracodawcy żądanie skorzystania z tej formy urlopu. Przyjąć zatem należy, iż dopuszczalna jest każda forma. Stąd też urlop ten bardzo często jest nazywany „urlopem na telefon” dlatego, że można go zgłosić m.in. telefonicznie – jest to najpopularniejsza forma. Nie trzeba się przy tym tłumaczyć pracodawcy, dlaczego z urlopu takiego chcemy skorzystać. Urlop taki musi on udzielić, przy czym nie jest tutaj wymagana jego zgoda.