Uchodźcy a rynek pracy: fakty i mity

Przeczytaj także: Uchodźcy w Polsce: a co na to internauci?

Przyjęcie przez Polskę uchodźców z Syrii i Afganistanu wzbudza wiele emocji. W debacie publicznej pojawiają się obawy związane ze strachem o ich brak asymilacji oraz ryzyko wyłudzania świadczeń socjalnych. Sytuacja osoby posiadającej status uchodźcy na polskim rynku pracy jest bardziej uprzywilejowana niż w przypadku pozostałych cudzoziemców spoza Unii Europejskiej. Nie różni się jednak zbytnio od statusu zatrudnianych Polaków.

Nie tak łatwo zostać uchodźcą

Osoby występujące o nadanie im statusu uchodźcy powinny złożyć stosowny wniosek do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Procedura legalizacji ich pobytu zaczyna się na etapie kontroli granicznej, w trakcie której sprawdzane są dokumenty podróży. Jeśli cudzoziemiec ich nie posiada, wniosek o nadanie mu statusu uchodźcy składa już podczas kontroli granicznej. Następnie cudzoziemcowi wydaje się tymczasowe, ważne przez 30 dni, zaświadczenie tożsamości, uprawniające go do pobytu w Polsce. Jego ważność w razie potrzeby jest przedłużana. Cudzoziemiec zwraca to zaświadczenie po wydaniu decyzji ostatecznej w sprawie o nadanie statusu uchodźcy.

Po przekroczeniu granicy cudzoziemiec trafia do ośrodka dla osób ubiegających się o nadanie im statusu uchodźcy. W tym czasie rozpoczyna się mogąca trwać do 6 miesięcy procedura rozpatrzenia jego wniosku. Wtedy właśnie bada się m.in. wszystkie posiadane przez wnioskodawców dokumenty oraz dowody, które mogą potwierdzać sytuację życiową danej osoby i jej tożsamość a także weryfikuje się brak karalności i ścigania przez organy krajowe i międzynarodowe. W razie wydania decyzji odmownej, cudzoziemcowi przysługuje prawo odwołania do Rady do Spraw Uchodźców. W przypadku podtrzymania negatywnej decyzji cudzoziemcowi przysługuje prawo do wniesienia skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Cała procedura może więc trwać nawet dwa lata. Często jej termin zostaje przekroczony z powodu problemów urzędów związanych z utrudnionym dostępem do informacji. Wtedy Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, wydaje zaświadczenie, które wraz z tymczasowym zaświadczeniem tożsamości cudzoziemca stanowi podstawę do wykonywania pracy w Polsce. Jest ono ważne dopóki decyzja w sprawie o nadanie statusu uchodźcy stanie się ostateczna.

Po pozytywnym rozpatrzeniu przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców wniosku o nadanie statusu uchodźcy, prawa uchodźcy na polskim rynku pracy są analogiczne do praw obywatela polskiego. Należy jednak pamiętać, że 2014 roku w Polsce status ten przyznano jedynie 262 osobom na ponad 8 tys. aplikujących.

Pracodawcy boją się różnic kulturowych

Wśród polskich pracodawców może pojawić się poważna obawa dotycząca realizacji przez pracowników ich obowiązków religijnych w czasie pracy, w tym odprawiania modlitw o określonych godzinach czy uczestnictwa w obchodach świąt w dniach innych niż ustawowo wolne od pracy. W tym zakresie pracodawca jest zobowiązany umożliwić pracownikowi realizację praktyk religijnych, powstrzymując się od jakiejkolwiek dyskryminacji zatrudnionego uchodźcy ze względu na jego pochodzenie czy wyznanie. Powinno się to odbywać bez uszczerbku dla wykonywania przez tego pracownika obowiązków służbowych.