Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych za szkody na osobie

Przeczytaj także: Przedawnienie roszczeń majątkowych. O czym należy pamiętać?

Długość terminów przedawnienia wacha się zazwyczaj od 2 do 10 lat. Jednakże często początek tego biegu jest uzależniony od konkretnego zdarzenia – nie rozpoczyna się od razu. Dobrym przykładem są roszczenia odszkodowawcze za spowodowanie szkody na osobie. Jest to szeroka kategoria roszczeń, do której zaliczają się na przykład bardzo powszechne roszczenia poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym wobec kierowcy.

Zgodnie z art. 442¹ § 1. k.c., roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jak jednak stanowi art. 4421 § 3. k.c., w razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Warunkiem rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia jest więc:

1. dowiedzenie się o szkodzie,
2. dowiedzenie się o osobie obowiązanej do naprawienia szkody.

Wbrew pozorom, w przypadku szkody na osobie ziszczenie się tych przesłanek bywa trudne. Odnośnie dowiedzenia się o szkodzie orzecznictwo wypracowało bowiem jednolite stanowisko, zgodnie z którym momentem dowiedzenia się o szkodzie jest moment powzięcia informacji o szkodzie z kompetentnych źródeł. W przypadku szkody na osobie – taka szkoda jest szkodą w postaci uszczerbku na zdrowiu – źródłem informacji o szkodzie jest więc zazwyczaj miarodajna diagnoza lekarska stwierdzająca dane schorzenie lub uszczerbek na zdrowiu i jego konsekwencje. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 stycznia 2014 r. o sygn. akt I ACa 834/13, trafnie opisując początek biegu terminu przedawnienia i wyrażając dominujący w tej kwestii pogląd:

(…) dla ustalenia chwili dowiedzenia się przez poszkodowanego o szkodzie w rozumieniu art. 442¹ § 1 k.c. (dawniej art. 442 § 1 k.c.) ważkie jest nie tyle samo dowiedzenie się o szkodzie (uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia), lecz uzyskanie miarodajnych informacji o istocie danego schorzenia i jego konsekwencjach.

W zależności od charakteru powstałej szkody, moment ten może więc znacznie oddalać się w czasie. W przypadku trudnych do zdiagnozowania chorób i ich następstw, lub chorób i dolegliwości ujawniających się dopiero po jakimś czasie po zdarzeniu, będzie on znacznie późniejszy, ponieważ do dowiedzenia się o szkodzie konieczne będzie przeprowadzenie całego szeregu badań i postawienie przez lekarza ostatecznej diagnozy, natomiast w przypadku bardziej oczywistego uszczerbku, będzie to często chwila pierwszego kontakt z lekarzem, który od razu jest w stanie ocenić obrażenia ciała. W przypadkach oczywistych – takich jak na przykład powierzchowne rany, do dowiedzenia się o szkodzie nie jest konieczna konsultacja lekarska, ponieważ szkoda jest znana od razu.

Biorąc pod uwagę, że niektóre dolegliwości zdrowotne mogą się ujawniać nawet po wielu latach od zdarzenia powodującego szkodę (np. zarażenie się w szpitalu wirusem, którego obecność w organizmie poszkodowanego jest diagnozowana dopiero po latach), to podstawowy trzyletni termin przedawnienia należy traktować z przymrużeniem oka.

W niektórych przypadkach również druga z przesłanek – dowiedzenie się o osobie obowiązanej do naprawienia szkody - bywa trudna do spełnienia. W przypadku wypadków komunikacyjnych, jeśli sprawca zbiegnie z miejsca zdarzenia ustalenie jego personaliów bywa czasochłonne, a do tego czasu nie biegnie termin przedawnienia. W przypadku zarażenia się chorobą podczas długotrwałego leczenia, jeśli pacjent przebywał w kliku placówkach, trudno ustalić w której z nich doszło do zarażenia się.