Niedozwolone klauzule umowne w Polsce i Europie

Przeczytaj także: Niedozwolone klauzule w e-commerce 2013

Przykład niedozwolonych klauzul umownych w orzecznictwie europejskim – Constructora Principado SA przeciwko Jose Ignacio Mendez Alvarez

W dniu 16 stycznia 2014 roku, Europejski Trybunał Sprawiedliwości (zwany dalej Trybunałem) orzekł w trybie prejudycjalnym odnośnie wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy. Wniosek o wydanie takie orzeczenia został złożony w zakresie sporu między Constructora Principado SA (zwany dalej kontrahentem) a Jose Ignacio Mendez Alvarez (zwany dalej konsumentem). Spór ten dotyczył zwrotu określonych kwot zapłaconych przez konsumenta w wykonaniu umowy sprzedaży nieruchomości (zwana dalej umową), która została zawarta z kontrahentem⁴.

Umowa sprzedaży nieruchomości została zawarta między stronami w dniu 26 czerwca 2005 r. Zgodnie z postanowieniem 13 umowy konsument miał zapłacić gminny podatek od wzrostu wartości nieruchomości, ponieważ czynnik ten został uwzględniony przy ustalaniu ceny za nieruchomość. Konsument został również obciążony kosztami podłączenia i dostawy mediów, nawet w przypadku, gdy wcześniej pokrył je kontrahent. Konsument uiścił kwotę na poczet podatku oraz przyłączenia sieci wodno-kanalizacyjnej.

Następnie, konsument wniósł pozew przeciwko kontrahentowi do hiszpańskiego sądu o zwrot ww. płatności. Jose Ignacio Mendez Alvarez swój wniosek oparł o niezgodność postanowienia 13 umowy z art. 10a ustawy ogólnej 26/1984, zmienionej ustawą 7/1998, uzasadniając że postanowienia te nie były wcześniej negocjowane i powodowały nierównowagę wynikającą z umowy praw i obowiązków stron. Sąd orzekł o uznaniu spornego postanowienia za nieuczciwy warunek, ponieważ szkodzi interesom konsumenta.

W toku postępowania nie zostało wykazane, że postanowienie to było wcześniej wynegocjowane. Constructora Principado SA wniosła apelację od wyroku, natomiast konsument wniósł o utrzymanie go w mocy. Ze względu na powyższe okoliczności sąd hiszpański zawiesił postępowanie i skierował do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pytanie prejudycjalne, w którym dąży do ustalenia czy „znacząca nierównowagę”, zawartą w art. 3 ust. 1 dyrektywy, należy interpretować, w celu zdefiniowania nieuczciwego warunku umownego, „w ten sposób, że oznacza ona, iż koszty którymi na podstawie takiego postanowienia obciąża się konsumenta, muszą mieć względem niego istotny ekonomiczny wpływ w świetle kwoty danej transakcji, czy też należy brać pod uwagę jedynie skutki takiego postanowienia dla praw i obowiązków konsumenta”. Trybunał stwierdził, że: „do tego, by istniała „znacząca nierównowaga”, nie jest konieczne, by koszty obciążające konsumenta na mocy postanowienia umownego miały względem niego istotny ekonomiczny wpływ w świetle kwoty danej transakcji, lecz nierównowaga ta może wynikać z samego faktu wystarczająco poważnego naruszenia sytuacji prawnej, w której konsument, jako strona danej umowy, znajduje się na mocy właściwych przepisów krajowych (…)”. ⁵

1. Red. Pietrzykowski K., Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1-44910, C.H. Beck, wydanie 7, 2013.
2. Ibidem.
3. Wyrok z dnia 22 grudnia 2004 r. Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn.. akt XVII AmC 110/03
4. Wyrok Trybunały z dnia 16 stycznia 2014 r., sprawa C-226/12.
5. Ibidem.