Rządowy projekt ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym

– 72 –
II. O b j a ś n i e n i a d o f o r m u l a r z y P D 0 0 1, P D 0 0 2, P D 0 0 3, P D 0 0 4
i P D 0 0 5


Jednostki instytucjonalne i sektory

Monetarne instytucje finansowe – instytucje finansowe, których działalność polega na
przyjmowaniu depozytów lub bliskich substytutów depozytów od podmiotów innych niż
monetarne instytucje finansowe oraz na udzielaniu kredytów lub inwestowaniu w papiery
wartościowe na własny rachunek.
Lista krajowych monetarnych instytucji finansowych jest ="file:///C:/Documents%20and%20Settings/MIN-WOS/Ustawienia%20lokalne/Temporary%20Internet%20Files/OLK1E/udost??pniona"na stronie
internetowej
NBP="http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/sprawozdawczosc/mif.htm"
natomiast lista monetarnych instytucji finansowych krajów członkowskich Unii Europejskiej
znajduje
się
na
stronie
internetowej
Europejskiego
Banku
CentralnegoŚ
http://www.ecb.inet/stats/money/mfi/elegass/html/index.en.html.

Instytucje rządowe i samorządowe obejmująŚ organy władzy publicznej i podległe im
jednostki organizacyjne, państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki
organizacyjne nieobjęte Krajowym Rejestrem Sądowym, których działalność jest
finansowana ze środków publicznych w całości lub w przeważającej części (z wyjątkiem
przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych, spółek prawa handlowego). Do tego
sektora zalicza sięŚ ministerstwa i inne instytucje centralne, organy administracji
samorządowej (gminne, powiatowe i wojewódzkie) i podlegające im jednostki organizacyjne
oraz wszystkie centralne i lokalne jednostki instytucjonalne, których podstawową
działalnością jest zabezpieczenie świadczeń społecznych.

Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego i pomocnicze instytucje finansowe:
 pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego są to instytucje finansowe, których
podstawową działalnością jest pośrednictwo finansowe realizowane poprzez zaciąganie
zobowiązań w formach innych niż gotówka, depozyty lub substytuty depozytów w
jednostkach instytucjonalnych innych niż monetarne instytucje finansowe. Zalicza się
do nich m.in.Ś fundusze inwestycyjne, z wyjątkiem funduszy rynku pieniężnego
zaliczanych do sektora monetarnych instytucji finansowych, towarzystwa funduszy
inwestycyjnych, domy maklerskie, przedsiębiorstwa leasingu finansowego,
przedsiębiorstwa factoringowe, spółki utworzone w celu sekurytyzacji aktywów, banki
w stanie upadłości, likwidacji oraz organizacji, towarzystwa funduszy emerytalnych,
 pomocnicze instytucje finansowe obejmują instytucje, które nie świadczą usług
finansowych, lecz przyczyniają się do ich rozwoju. Do grupy tych instytucji zalicza się
m.in.Ś brokerów ubezpieczeniowych, doradców ubezpieczeniowych i emerytalnych,
maklerów papierów wartościowych, doradców inwestycyjnych, instytucje prowadzące
giełdy papierów wartościowych, jednostki sprawujące nadzór nad rynkiem
finansowym.

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne – podmioty prowadzące działalność na
podstawie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r.
poz. 950, z późn. zm.) oraz podmioty działające na podstawie ustawy z dnia 28 sierpnia
1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 989,
z późn. zm.). Nie zalicza się tu jednostek działających w sferze ubezpieczeń społecznych
(Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Narodowy
Fundusz Zdrowia, Fundusz Pracy), które są zaliczane do sektora instytucji rządowych i

– 73 –
samorządowych, oraz jednostek sprawujących nadzór nad rynkiem finansowym (Komisja
Nadzoru Finansowego), zaliczanych do pomocniczych instytucji finansowych.

Przedsiębiorstwa – jednostki, których główną działalnością jest produkcja dóbr i obrót
dobrami lub świadczenie usług niefinansowych, w szczególności przedsiębiorstwa i spółki
państwowe, przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie. Zalicza się tu również
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, zatrudniające
powyżej 9 osób.

Gospodarstwa domowe i instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw
domowych:
 do gospodarstw domowych zalicza się osoby lub grupy osób będące konsumentami lub
producentami wyrobów i usług niefinansowych. Zalicza się tu osoby prywatne,
rolników indywidualnych oraz przedsiębiorców indywidualnych, tj. osoby fizyczne
prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, zatrudniające do 9 osób
włącznie,
 instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych obejmują
instytucje stanowiące odrębne jednostki prawne, których podstawowe przychody
stanowią dobrowolne wpłaty pieniężne lub wkłady w naturze od gospodarstw
domowych, dotacje instytucji rządowych i samorządowych oraz dochody z tytułu
własności. Do grupy tych instytucji zalicza się m.in.Ś związki zawodowe, partie
polityczne, stowarzyszenia konsumentów, kościoły i związki wyznaniowe, fundusze i
fundacje działające na rzecz gospodarstw domowych, instytucje dobroczynne,
organizacje pomocy humanitarnej.

Rezydenci i nierezydenci

Rezydenci i nierezydenci w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1–3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r.
– Prawo dewizowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 826, z późn. zm.).

Pozycje nieklasyfikowane sektorowo

Pozycje, dla których nie ma wymogu identyfikacji partnera operacji, nie istnieje możliwość
takiej identyfikacji bądź nie ma jej ekonomicznego uzasadnienia. Są one prezentowane w
kwocie ogółem.

Międzynarodowe organizacje finansowe

Organizacje finansowe zajmujące się wielostronną współpracą i udzielaniem pomocy
państwom członkowskim lub krajom trzecim.

Kategorie aktywów

1. Gotówka w kasie – środki pieniężne w kasach i skarbcu instytucji sprawozdającej,
w krajowych i zagranicznych znakach pieniężnych.
2. Kredyty, pożyczki i inne należności – wszystkie kategorie należności, tj. kredyty,
pożyczki, skupione wierzytelności, zrealizowane gwarancje i poręczenia, lokaty
złożone w MIF, należności z tytułu leasingu finansowego oraz należności z tytułu
innych operacji, w tym należności z tytułu operacji repo i sell-buy-back.
3. Kredyty i pożyczki na cele konsumpcyjne – kredyty i pożyczki udzielone na cele nie
związane z prowadzoną działalnością gospodarczą lub wykonywanym wolnym
zawodem, przeznaczone na zakup dóbr konsumpcyjnych, zwykle trwałego użytku lub
usług. Do tej kategorii zalicza się kredyty w systemie sprzedaży ratalnej, kredyty w
rachunku bieżącym oraz kredyty związane z funkcjonowaniem kart kredytowych osób
prywatnych.

– 74 –
4. Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe – kredyty i pożyczki udzielone na nabycie
bądź uzyskanie prawa własności, budowę, przebudowę, remont domu albo lokalu
mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość, nabycie działki budowlanej lub
jej części pod budowę domu jednorodzinnego lub budynku mieszkalnego. Kredyty te
nie są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą kredytobiorcy.
5. Pozostałe kredyty i pożyczki – pozostałe, niezaliczone do powyższych dwóch
kategorii kredyty, pożyczki i inne należności.
6. Dłużne papiery wartościowe – papiery wartościowe stwierdzające dług emitenta
wobec właściciela tych papierów oraz zobowiązanie emitenta do zwrotu pożyczonej
kwoty i zapłaty ustalonego oprocentowania w określony sposób i w określonych
terminach.
Do dłużnych papierów wartościowych zalicza się w szczególnościŚ
 obligacje,
 zbywalne certyfikaty depozytowe,
 akcje uprzywilejowane niedające ich posiadaczom prawa do udziału w podziale
masy upadłościowej spółki,
 bony skarbowe,
 weksle,
 listy zastawne,
 bankowe papiery wartościowe,
 dłużne papiery wartościowe emitowane przez spółki zajmujące się sekurytyzacją
aktywów,
 dłużne papiery wartościowe objęte sekurytyzacją.
7. Papiery wartościowe zabezpieczone hipotecznie – w rozumieniu ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. z 2003 r.
Nr 99, poz. 919, z późn. zm.).
8. Listy zastawne – w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych
i bankach hipotecznych.
9. Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego – portfel jednostek
uczestnictwa wyemitowanych przez fundusze rynku pieniężnego, zaliczane do sektora
monetarnych instytucji finansowych. Wykaz funduszy klasyfikowanych jako fundusze
rynku pieniężnego znajduje się na liście monetarnych instytucji finansowych
zamieszczonej
na
stronie
internetowej
Europejskiego
Banku
Centralnego
(http://www.ecb.int/stats/money/mfi/elegass/html/index.en.html).
10. Papiery wartościowe z prawem do kapitału i udziały – papiery wartościowe
stwierdzające udział ich posiadacza w kapitale emitującej je jednostki i dające
posiadaczowi prawo do uczestniczenia w zyskach tej jednostki oraz do podziału
funduszy własnych w przypadku likwidacji tej jednostki.
11. Aktywa trwałe – niefinansowe aktywa trwałe rzeczowe, wartości niematerialne i
prawne, aktywa do zbycia, rzeczowy majątek trwały używany na podstawie umów
leasingu, najmu i dzierżawy, należności z tytułu aktywów trwałych oddanych do
użytkowania na podstawie umów leasingu, najmu i dzierżawy, nakłady na wartości
niematerialne i prawne.
12. Pozostałe aktywa – pozostałe, niezaliczone do innych pozycji aktywa.

Kategorie pasywów

1. Depozyty i inne zobowiązania – wszystkie środki zdeponowane w instytucji
sprawozdającej, kredyty i pożyczki otrzymane, zobowiązania podporządkowane
zaciągnięte w formie kredytów, zobowiązania z tytułu zabezpieczeń pieniężnych,
zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych w operacjach

– 75 –
repo i sell-buy-back, instrumenty dłużne wyemitowane na podstawie przepisów
kodeksu cywilnego, np. bony oszczędnościowe, oraz inne zobowiązania.
2. Depozyty i inne zobowiązania bieżące – środki zdeponowane na rachunkach
bieżących lub bezterminowych rachunkach oszczędnościowych (w tym książeczki
oszczędnościowe płatne na żądanie) lub innych formach depozytów w instytucji
sprawozdającej, które mogą być wypłacone na żądanie i bez żadnych czy istotnych
restrykcji w formie gotówki lub wykorzystane do regulowania płatności za pomocą
czeku, polecenia przelewu, karty płatniczej itp.
3. Depozyty i inne zobowiązania terminowe – środki zdeponowane w instytucji
sprawozdającej na określony termin, które nie mogą być wycofane przed tym
terminem lub wycofanie ich powoduje istotne restrykcje, np. istotne obniżenie
należnych odsetek.
Depozyty terminowe w podziale według terminów pierwotnych należy wykazywać
zgodnie z terminem umownym. Jeżeli umowa określa okres utrzymywania depozytu,
ale daje również możliwość wycofania całości lub części kapitału przez cały okres
trwania umowy bez istotnej utraty odsetek lub poniesienia innych istotnych kosztów
przez klienta, to depozyty takie należy zaliczyć do kategorii depozyty bieżące.
4.
rodki terminowe na rachunkach oszczędnościowo-kredytowych w kasach
mieszkaniowych – środki zgromadzone na rachunkach oszczędnościowo-kredytowych
w kasach mieszkaniowych w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 1995 r.
o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. z 2013 r.
poz. 255).
5.
rodki terminowe z BFG – środki terminowe pozyskane z Bankowego Funduszu
Gwarancyjnego, o których mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2014 r. poz. 1866).
6. Zobowiązania podporządkowane – środki zaliczone za zgodą Komisji Nadzoru
Finansowego do funduszy własnych kasy na podstawie i na warunkach określonych w
art. 24 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
-kredytowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1450).
7.
rodki pozyskane na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont
emerytalnych – środki pozyskane na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych
kont emerytalnych, w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia
emerytalnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1147).
8.
rodki pozyskane na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont
zabezpieczenia emerytalnego – środki pozyskane na podstawie umów o prowadzenie
indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w rozumieniu ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych
kontach zabezpieczenia emerytalnego.
9. Fundusze specjalnego przeznaczenia – środki zakładowych funduszy socjalnych
przeznaczone dla pracowników.
10. Operacje repo – transakcja repo jest umową, w której jedna ze stron przenosi własność
określonych papierów wartościowych w zamian za przekazanie przez drugą stronę
określonej kwoty środków pieniężnych i jednocześnie zobowiązuje się do zwrotu tych
środków powiększonych o odsetki w późniejszym terminie w zamian za przeniesienie
przez tę drugą stronę własności papierów wartościowych na pierwotnego właściciela.
W transakcjach repo tymczasowy właściciel papierów wartościowych przekazuje
pożytki (kupony odsetkowe) w dniu ich otrzymania podmiotowi, który zobowiązał się
do odkupienia tych papierów.


– 76 –
11. Operacje sell-buy-back – transakcja sell-buy-back ma cechy transakcji repo, ale
pożytki (kupony odsetkowe) przysługujące w trakcie trwania transakcji są
zatrzymywane przez stronę lokującą środki pieniężne. Wartość pożytków uzyskanych
w trakcie trwania transakcji sell-buy-back przez tymczasowego właściciela jest
uwzględniana w cenie odkupu papierów wartościowych.
12. Operacje bieżące z pocztą – zobowiązania wynikające z rozliczeń z tytułu obsługi
zastępczej z Pocztą Polską S.A.
13. Emisja dłużnych papierów wartościowych – dłużne papiery wartościowe
wyemitowane przez instytucję sprawozdającą we własnym imieniu i na własny
rachunek. W tej pozycji należy wykazywać również zobowiązania podporządkowane
zaciągnięte w formie wyemitowanych papierów wartościowych.
14. Kapitał i rezerwy – fundusz udziałowy, należne wpłaty na fundusz udziałowy, fundusz
zasobowy, fundusz z aktualizacji wyceny, pozostałe fundusze, wynik (zysk/strata) z
lat ubiegłych, rezerwy na zobowiązania, odpisy aktualizujące wartość kredytów,
pożyczek i innych należności oraz pozostałe rezerwy, z wyjątkiem rezerwy na ryzyko
i wydatki niezwiązane z podstawową działalnością instytucji sprawozdającej.
15. Pozostałe pasywa – pozostałe, niezaliczone do innych pozycji zobowiązania.

Zasady wyceny i prezentacji poszczególnych kategorii aktywów i pasywów
na dzień sprawozdawczy

Kategorie wyodrębnione w formularzach sprawozdawczych należy wyceniać i prezentować
zgodnie z wyceną bilansową, z wyjątkiemŚ
1) kredytów, pożyczek i innych należności, które należy wykazywać w kwocie kapitału
do spłaty według wartości nominalnej pozostającej do spłacenia na koniec okresu
sprawozdawczego i należy prezentować w ujęciu brutto (bez pomniejszania o odpisy
aktualizujące wartość). Kategoria ta nie obejmuje odsetek (zarówno zapadłych, jak
i naliczanych). Odsetki i prowizje należy prezentować w pozostałych aktywach,
a odpisy aktualizujące wartość w kategorii kapitały i rezerwy,
2) depozytów i innych zobowiązań, które należy wykazywać według ich wartości
nominalnej bez odsetek naliczanych. Natomiast odsetki zapadłe powiększają wartość
kategorii depozyty i inne zobowiązania. Odsetki naliczane należy wykazywać w
kategorii Pozostałe pasywa,
3) emisji dłużnych papierów wartościowych, które należy wykazywać według ich
wartości nominalnej bez odsetek naliczanych i zapadłych. Odsetki należy wykazywać
w kategorii Pozostałe pasywa.







06/31rch