Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw

15. Art. 1 pkt 15 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w art. 48 ustawy
o rachunkowości. Dodany zostaje ust. 4 stanowiący implementację postanowień
art. 16 dyrektywy 2013/34 w zakresie prezentacji przez jednostki małe
uproszczonej informacji dodatkowej, zgodnej z załącznikiem nr 5 do ustawy
o rachunkowości. Jednostka mała niekorzystająca z uproszczeń w zakresie
informacji dodatkowej określonej w załączniku nr 5 sporządza informację
dodatkową w zakresie nie mniejszym niż określony w tym załączniku.
Wprowadzone zmiany zostały omówione w pkt 37 uzasadnienia.
16. Art. 1 pkt 16 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 48a ustawy
o rachunkowości poprzez dodanie ust. 4, który umożliwia jednostce małej
niesporządzanie zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym (w związku
z art. 4 ust. 1 dyrektywy 2013/34).
17. Art. 1 pkt 17 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 48b ustawy
o rachunkowości poprzez dodanie ust. 5, umożliwiającego jednostce małej
niesporządzanie rachunku przepływów pieniężnych (w związku z art. 4 ust. 1
dyrektywy 2013/34).
18. Art. 1 pkt 18 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 49 ustawy
o rachunkowości
W lit. a zmienia treść ust. 1 rozszerzając katalog spółek, w których kierownik jednostki
sporządza, wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym, sprawozdanie z działalności
jednostki, o takie spółki jawne i komandytowe, których wszystkimi wspólnikami
ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki akcyjne, spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółki komandytowo-akcyjne bądź spółki z innych państw
o podobnej do tych spółek formie prawnej (zgodnie z art. 19 ust. 1 dyrektywy 2013/34).
W lit. b dotychczasowy ust. 2 pkt 5 został dostosowany do wymogów art. 19 ust. 2 lit. c
dyrektywy 2013/34 odwołującego się do art. 24 ust. 2 dyrektywy 2012/30/UE z dnia
25 października 2012 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane
w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 54 akapit drugi Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony
interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki
akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału. Doprecyzowano zakres
prezentowanych informacji dotyczący udziałów (akcji) własnych, w tym:
27

a) przyczynę nabycia udziałów (akcji) własnych dokonanego w roku obrotowym,
b) liczbę i wartość nominalną nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów
(akcji), a w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartość księgową, jak też
część kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują,
c) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego, równowartość tych udziałów (akcji),
d) liczbę i wartość nominalną lub, w razie braku wartości nominalnej, wartość
księgową wszystkich udziałów (akcji) nabytych i zatrzymanych, jak również część
kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują.
Dodatkowo uchyla się w ust. 2 pkt 8 w związku z wprowadzeniem w art. 49 nowego
ust. 2a dotyczącego oświadczenia o stosowaniu ładu korporacyjnego przez jednostki
dopuszczone do obrotu na jednym z regulowanych rynków Europejskiego Obszaru
Gospodarczego.
Lit. c wprowadza ust. 2a, który zobowiązuje jednostki, których papiery wartościowe
zostały dopuszczone do obrotu na jednym z regulowanych rynków Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, a także emitentów papierów wartościowych dopuszczonych
do obrotu na rynku giełdowym niebędącym rynkiem oficjalnych notowań giełdowych
lub na rynku pozagiełdowym, do dołączenia do sprawozdania z działalności
oświadczenia o stosowaniu ładu korporacyjnego, którego zakres określają odrębne
przepisy, tj. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie
informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów
wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych
przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim (Dz. U. z 2014 r.
poz. 133) lub regulaminy wydane na podstawie art. 61 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do
zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1382 ).
Lit. d wprowadza ust. 5 i 6. Zgodnie z art. 19 ust. 3 dyrektywy 2013/34 ust. 5 zwalnia
jednostkę małą, która ma obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności, zgodnie
z art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości, ze sporządzania tego sprawozdania. Jeżeli
jednostka mała skorzysta z możliwości niesporządzenia tego sprawozdania na
podstawie art. 49 ust. 5 ustawy o rachunkowości, to dodatkowo powinna przedstawić
informacje o udziałach (akcjach) własnych, o których mowa w art. 49 ust. 2 pkt 5.
28

Nowy ust. 6 zwalnia jednostkę małą w zakresie prezentacji w sprawozdaniu
z działalności informacji niefinansowych, o których mowa w art. 49 ust. 3.
19. Art. 1 pkt 19 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 50 ustawy
o rachunkowości, uchylając ust. 2 i ust. 4 w związku z implementacją postanowień
dyrektywy 2013/34. Wynika to z projektowanych zmian w przepisach ustawy
o rachunkowości definiujących jednostki mikro oraz jednostki małe, dla których
wprowadzone zostały odpowiednie uproszczenia w zakresie sprawozdawczości
przewidziane w dyrektywie 2013/34. Wobec tego uchylono dotychczasowe
regulacje określające zasady sporządzania uproszczonych sprawozdań
finansowych.
20. Art. 1 pkt 20 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 55 ustawy
o rachunkowości
Lit. a wprowadza zmiany w ust. 2 pkt 4. W celu zachowania jednolitości
terminologicznej „zestawienie zmian w skonsolidowanym kapitale własnym”
zastąpiono „skonsolidowanym zestawieniem zmian w kapitale własnym”.
W przeciwieństwie do aktywów i zobowiązań podmiotów konsolidowanych
– kapitałów własnych nie konsoliduje się – kapitały własne podmiotu dominującego
koryguje się o należne jego udziałowcom udziały w kapitałach własnych podmiotów
konsolidowanych. Jednocześnie uchylono zdanie drugie w art. 55 ust. 2. Jego
dotychczasowa treść została przeniesiona do dodawanego ust. 2a.
Lit. b dodaje ust. 2a, w którym poza przeniesieniem dotychczasowej treści zdania
drugiego art. 55 ust. 2 wprowadzono także możliwość sporządzenia sprawozdania
z działalności grupy kapitałowej wraz ze sprawozdaniem z działalności, o którym mowa
w art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości, w formie jednego sprawozdania.
Projektowany przepis wynika z implementacji art. 29 ust. 3 dyrektywy 2013/34.
Ponadto uzupełniono zapis o odwołanie do przepisu w art. 49 ust. 2a, określającego
zakres informacyjny sprawozdania z działalności grupy kapitałowej.
Lit. c wprowadza zmiany w ust. 4. Proponowane brzmienie tego przepisu wynika
z dostosowania do brzmienia art. 24 ust. 1 dyrektywy 2013/34, który wymienia
rozdział 2 „Przepisy ogólne i zasady” dyrektywy jako mający zastosowanie również do
skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Proponowana konstrukcja ust. 4 daje
wystarczającą pewność, że zasady wymienione w ustawie o rachunkowości w rozdziale
1 „Przepisy ogólne” są stosowane odpowiednio do sporządzania skonsolidowanych
29

sprawozdań finansowych.
21. Art. 1 pkt 21 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 56 ustawy
o rachunkowości
Lit. a wprowadza zmiany w ust. 1 mające na celu transpozycję art. 23 ust. 1 dyrektywy
2013/34 zobowiązującego do zwolnienia małych grup z obowiązku konsolidacji.
Dotychczasowe kwoty progów wyrażonych w euro, uwzględnianych przy ustalaniu, czy
jednostka dominująca może być zwolniona ze sporządzania skonsolidowanego
sprawozdania finansowego, pozostawiono na niezmienionym poziomie. Dokonano
jednak ich przeliczenia na polską walutę wg kursu 1 euro = 4,2468 zł (opublikowanego
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu wejścia w życie dyrektywy
2013/34, tj. na dzień 19 lipca 2013 r., tabela 2013/C 206/03) oraz zaokrąglono w górę,
na podstawie art. 3 ust. 9 tej dyrektywy. Przyjęte kwoty mieszczą się w przedziale
definiującym średnie grupy, o których mowa w art. 3 ust. 6 dyrektywy 2013/34.
Przy obliczaniu wielkości przychodów netto wyłączono kategorię przychodów
finansowych, ponieważ dyrektywa 2013/34 nie dopuszcza uwzględniania przychodów
finansowych przy ustalaniu wielkości przychodów netto (patrz art. 2 pkt 5 dyrektywy
2013/34).
Zmieniono
sposób
obliczania kwot pozwalających na niesporządzenie
skonsolidowanego sprawozdania finansowego polegający na tym, że obliczeń dokonuje
się:
1) po wyeliminowaniu skutków wzajemnych transakcji dokonanych pomiędzy
jednostkami grupy kapitałowej, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy,
tj. wzajemnych należności i zobowiązań, przychodów i kosztów itd. Zmiana ta
podyktowana jest tym, że powyższa zasada podana jest w dyrektywie 2013/34 jako
rozwiązanie wiodące. Pozostawienie progów na niezmienionym poziomie
i jednoczesna zmiana sposobu, powoduje iż obliczane są one z uwzględnieniem
wyłączeń konsolidacyjnych, co może w praktyce prowadzić do zwiększenia liczby
grup kapitałowych niesporządzających skonsolidowanych sprawozdań finansowych.
Wynika to stąd, że dokonanie wyłączeń wzajemnych transakcji prowadzi do
zmniejszenia sumy bilansowej i/lub przychodów netto. Zatem jeśli progi zostaną
określone na niezmienionym poziomie, to część grup kapitałowych
przekraczających omawiane progi, po dokonaniu wyłączeń wzajemnych transakcji,
może już tych progów nie przekraczać;
30

2) bez uwzględniania wyłączeń konsolidacyjnych. Proponowana zmiana wprowadzona
w ust. 1 pkt 2 wynika z faktu, iż dyrektywa 2013/34 nakazuje, aby państwa
członkowskie zezwoliły na niedokonywanie wyłączeń konsolidacyjnych przy
obliczaniu kwot łącznej sumy bilansowej oraz łącznych przychodów netto ze
sprzedaży, branych pod uwagę przy określaniu możliwości zwolnienia jednostki
dominującej ze sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
W takim przypadku (art. 3 ust. 8 dyrektywy 2013/34) limity dotyczące kryteriów
odnoszących się do sumy bilansowej i przychodów netto ze sprzedaży należy
zwiększyć o 20%. Nowe limity, po przeliczeniu na polską walutę, wynoszą dla
sumy bilansowej – 38 400 000 zł, a dla przychodów netto ze sprzedaży – 76 800
000 zł. W praktyce oznacza to, że przy zastosowaniu metody obliczania progów
podanej w omawianym przepisie zostają one faktycznie zwiększone w porównaniu
z obecnie obowiązującymi o 1 500 000 euro – w odniesieniu do sumy bilansowej,
i 3 000 000 euro – w odniesieniu do przychodów netto ze sprzedaży.
Lit. b wprowadza nowy ust. 1a. Proponowane przepisy art. 56 ust. 1a wskazują na
sytuację, w której jednostka dominująca, która nabyła prawo do zwolnienia ze
sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego na podstawie art. 56 ust. 1
pkt 1 lub 2, traci to prawo, jeżeli w poprzednim i bieżącym roku obrotowym
przekroczyła dwie z określonych w ust. 1 pkt 1 lub 2 wielkości, ze skutkiem dla
bieżącego roku obrotowego.
Lit. c wprowadza zmiany w ust. 2 (w związku z art. 23 ust. 3 lit. a dyrektywy 2013/34)
przez dodanie drugiego alternatywnego warunku pozwalającego na niesporządzenie
skonsolidowanego sprawozdania finansowego (tj. gdy jednostka dominująca wyższego
szczebla posiada 100% udziałów tej jednostki), a także proponuje się pragmatyczne
rozwiązanie polegające na zatwierdzeniu przez udziałowców decyzji o niesporządzaniu
skonsolidowanego sprawozdania finansowego, a nie wyrażenia przez nich zgody
(tj. gdy jednostka dominująca wyższego szczebla posiada co najmniej 90% udziałów tej
jednostki).
Lit. d dodany zostaje ust. 2a. Wprowadzenie w projekcie nowego ustępu w art. 56 ma
na celu doprowadzenie do zgodności brzmienia przepisów dotyczących warunków
pozwalających na zwolnienie ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania
finansowego przez jednostkę dominującą, zależną od innej jednostki, mającej siedzibę
lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego
31