Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy i ustawy o emeryturach pomostowych

Przedmiotowy nakaz następuje w formie decyzji administracyjnej PIP, od której przysługuje
odwołanie do sądów administracyjnych.
W wyniku opisanych wyżej zmiany aktualny stan prawny, będący podstawą do wniesienia
niniejszego projektu przedstawia się następująco:

1. Ustawa o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 Nr 237, poz.1656).

Art. 41. 4. Płatnik składek jest obowiązany prowadzić:
1) wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze;
2) ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na
FEP, zawierającą dane, o których mowa w ust. 3 pkt 2.

2. Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2012 r. poz. 404, z późn. zm.), dalej
powoływanej jako „ustawa o PIP”

Art.11a. Właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione do nakazania
pracodawcy umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w
szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa w art. 41 ust. 4 pkt 2
ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, wykreślenia go z ewidencji
oraz do sporządzenia korekty dokonanego wpisu w tej ewidencji.

Na skutek skarg pracodawców od decyzji organów PIP, nakazującej dokonanie wpisu
pracownika do ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, skarg kasacyjnych pracodawców, pracowników, a także organów
PIP od wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych, zarysowała się daleko idąca
rozbieżność w orzecznictwie sądowym w zakresie interpretacji art.11a ustawy o PIP w
związku z art. 41 ust.4 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych.
Rozbieżność ta jest wynikiem wątpliwości dotyczących stosowania nakazów określonych w
art. 11a ustawy o PIP w zakresie wykazywania przez organa tej Inspekcji, czy określone
stanowisko pracy spełnia wymogi przewidziane ustawą o emeryturach pomostowych i
nakazania umieszczenia go przez pracodawcę w rejestrze stanowisk, który płatnik składek


zobowiązany jest prowadzić w oparciu o art. 41 ust.4 pkt 1 ustawy.


Sądy administracyjne wielokrotnie oddalały skargi pracodawców na decyzje PIP i nie
kwestionowały podstaw do dokonywania ustaleń, czy określone stanowisko pracy spełnia
wymogi przewidziane w ustawie o emeryturach pomostowych.
W 2011 roku orzecznictwo w tej kwestii zaczęło się zmieniać, co uwidoczniło się także
w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym zaczęto uznawać, iż organy
inspekcji pracy nie mają prawnych podstaw do dokonywania wiążących ustaleń, czy badań w
zakresie wykazywania, czy określone stanowisko pracy spełnia wymogi przewidziane przez
ustawę o emeryturach pomostowych by być umieszczone w rejestrze stanowisk
prowadzonym w oparciu o przepis art. 41 ust. 4 pkt 1 tej ustawy. NSA podkreślił również, iż
organy PIP pozostają właściwe jedynie w sprawach, w których kwalifikacja pracowników
wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie jest
sporna, a w razie sporu właściwym do dokonania takiej kwalifikacji jest Zakład Ubezpieczeń
Społecznych, a następnie sąd powszechny. Obecnie można mówić o utrwalanej w tej kwestii
linii orzeczniczej sądów administracyjnych. Linia taka odbiega od pierwotnej intencji
ustawodawcy, którą poprzez nadanie nowych uprawnień kontrolnych PIP na pewno nie było
sprowadzenie roli tego organu jedynie do mechanicznego porównywania wykazu stanowisk
pracy z ewidencją pracowników i podejmowania decyzji nakazującej umieszczenie
pracownika w ewidencji, o której mowa w art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach
pomostowych jedynie wtedy, jeśli stanowisko, na którym pracownik wykonuje swoją pracę
zostało już umieszczone w wykazie prowadzonym przez pracodawcę w oparciu o przepis art.
41 ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach pomostowych (a do tego zdaje się sprowadzać tę rolę
orzecznictwo sądów administracyjnych), lecz nadanie uprawnień nadzorczych o pełnym
merytorycznym charakterze w zakresie kontroli pracodawców, u których są wykonywane
prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów
ustawy o emeryturach pomostowych. PIP jest bowiem organem najlepiej wyposażonym w
odpowiednie zaplecze merytoryczne i techniczne w zakresie oceny warunków pracy i ich
wpływu na pracownika.

Istota projektowanych rozwiązań

Istotą projektowanej ustawy jest doprecyzowanie obowiązujących przepisów.


Proponowane zmiany polegają na:


− jednoznacznym przesądzeniu, że organy PIP są organem rozstrzygającym spory między
pracownikami a płatnikiem składek (pracodawcą) w przypadkach nie umieszczenia
konkretnego pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze;

− doprecyzowaniu, że w przypadku nie umieszczenia pracownika w ewidencji z powodu
uznania przez pracodawcę, że w jego zakładzie pracy nie występują stanowiska pracy
wykonywanej w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, organy PIP mają
uprawnienie do nakazania pracodawcy wprowadzenia wykazu stanowisk pracy, na których są
wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;

− przesądzeniu (poprzez dodanie w art. 41 ustawy o emeryturach pomostowych nowego ust. 6a)
możliwości prowadzenia z urzędu kontroli wykazu stanowisk pracy i ewidencji pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez organy PIP
(art. 2 pkt 4 projektu);

− doprecyzowaniu, że organy PIP są właściwe do rozstrzygania innych sporów między
pracodawcą a pracownikiem wynikających ze stosowania ustawy o emeryturach
pomostowych w zakresie dokonywania zmian w ewidencji pracowników wykonujących prace
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;

− nałożeniu na pracodawcę (płatnika składek) obowiązku powiadamiania pracownika o
wprowadzeniu wykazu stanowisk pracy,
na których są wykonywane prace
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i o dokonywanych wpisach do
wykazu i ewidencji, o których mowa w art. 41 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.
Projektodawca uważa, że pracownik może skutecznie dochodzić swoich uprawnień tylko w
sytuacji, gdy będzie na bieżąco informowany przez pracodawcę o wszelkich zmianach
dotyczących jego osoby.

Zgodnie z proponowaną treścią art. 3 projektu ustawy, sprawy wszczęte przez PIP, które nie
zostały zakończone wydaniem prawomocnej decyzji rozpatrywane będą z uwzględnieniem
zmian wprowadzonych niniejszym przedłożeniem.



Z uwagi na fakt, że ustawa ma charakter porządkujący i doprecyzowujący obowiązujące
przepisy oraz dotyczy skutecznego dochodzenia praw pracowniczych proponuje się
odstąpienie od specjalnych regulacji w zakresie vacatio legis, stąd też proponuje się, aby
projektowana ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia.

Przewidywane skutki projektowanych rozwiązań oraz sposoby finansowania

Proponowane rozwiązania nie mają wpływu na wydatki budżetowe.
Są one w zasadzie obojętne finansowo, aczkolwiek można spodziewać się niewielkiego
wzrostu wpływów ze składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, za pracowników
nieujętych przez pracodawców w ewidencji pracowników wykonujących pracę
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Jednolitość orzecznictwa sądów administracyjnych, jakiej należy spodziewać się po
uchwaleniu ustawy doprecyzowującej aktualny stan prawny może także wpłynąć na spadek
spraw spornych rozstrzyganych na drodze sądowej.
Najistotniejszych skutków projektowanego rozwiązania należy oczekiwać w sferze
społecznej. Umożliwią one skuteczne dochodzenie swoich praw przez pracowników, którzy
poprzez niewiedzę lub nieuczciwość pracodawców w konsekwencji mogą zostać pozbawieni
prawa do emerytury pomostowej, tj. świadczenia okresowego przysługującego pracownikom
zatrudnionym w najtrudniejszych warunkach do ukończenia ustawowego wieku
emerytalnego.

Akty wykonawcze związane z projektowaną ustawą

Uchwalenie projektowanej nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji
Pracy i ustawy o emeryturach pomostowych nie spowoduje konieczności wydania nowych,
jak również zmiany istniejących aktów wykonawczych.

Zgodność projektowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.