Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych

Projektowane rozwiązanie pozwoli na to, aby rodzina otrzymująca zasiłek rodzinny
wraz z dodatkami, w przypadku uzyskania przez jej członków dochodu powodującego
przekroczenie kwoty uprawniającej do świadczeń rodzinnych, nie utraciła prawa do
tych świadczeń i mogła je nadal otrzymywać. Świadczenia będą wówczas wypłacane
w wysokości różnicy między przysługującą kwotą świadczeń, tzw. „łączną kwotą
zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami”, a wysokością dochodu rodziny lub osoby
uczącej się otrzymywanego ponad kryterium dochodowe, czyli w wysokości
pomniejszonej o kwotę, o jaką dochód rodziny przekroczył aktualnie obowiązującą
kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego
pomnożoną przez liczbę osób w danej rodzinie.
Konieczne więc będzie ustalenie, o jaką kwotę łączny dochód członków rodziny
przekroczył kwotę stanowiącą wielokrotność kryterium dochodowego, ustalaną
w zależności od liczby osób w rodzinie.
Łączną kwotę zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami stanowić będzie suma
przysługujących danej rodzinie lub osobie uczącej się w danym okresie zasiłkowym:
1) zasiłków rodzinnych podzielonych przez liczbę miesięcy, na które ustalane jest
prawo do tych zasiłków;
2) dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 10–13 (dodatków z tytułu
opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, z tytułu
samotnego wychowywania dziecka, z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie
wielodzietnej oraz z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego),
podzielonych przez liczbę miesięcy, na które ustalane jest prawo do tych dodatków;
3) dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 9, art. 14 i art. 15
(dodatków z tytułu urodzenia dziecka, z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego oraz
z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania),
podzielonych przez 12.
Przekroczenie nie może być wyższe niż suma otrzymywanych świadczeń.
Wyrównanie, o którym mowa powyżej, będzie wypłacane, gdy jego wysokość będzie
wyższa lub równa 20 zł.
Jednocześnie, w celu ujednolicenia zasad przyznawania prawa do zasiłków rodzinnych
dla wszystkich rodzin, proponuje się rezygnację z dotychczas obowiązującego
3
rozwiązania, wynikającego z bieżącego brzmienia art. 5 ust. 3 ustawy z dnia
28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
Wprowadzone zostaną również zmiany analogiczne do obecnych uregulowań kwestii
ustalania prawa do świadczeń w przypadku utraty lub uzyskania dochodu w przypadku
wystąpienia zmian mających wpływ na wysokość otrzymywanych zasiłków rodzinnych
i dodatków do zasiłku rodzinnego powodujących konieczność ustalenia prawa do tych
świadczeń zgodnie z art. 5 ust. 3–3c.
W sytuacji gdy zmiany te spowodują podwyższenie wysokości otrzymywanych
świadczeń, prawo do tych świadczeń i ich wysokość organ ustalać będzie od
pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiła zmiana, nie
wcześniej jednak niż od miesiąca poinformowania przez wnioskodawcę o tym fakcie
organu. Natomiast gdy zmiany te spowodują obniżenie wysokości otrzymywanych
świadczeń, prawo do tych świadczeń i ich wysokość organ ustalać będzie od miesiąca
następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca, w którym wystąpiła zmiana.
Doprecyzowane zostało również brzmienie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada
2003 r. o świadczeniach rodzinnych o konieczność powiadomienia organu przez osobę
pobierającą świadczenia o zmianach mających wpływ na wysokość otrzymywanych
świadczeń.
Proponuje się wprowadzenie przedmiotowego rozwiązania od dnia 1 stycznia 2016 r.

Przykłady:
I.
Osoba samotnie wychowująca jedno dziecko ubiega się o następujące świadczenia
rodzinne: 1 zasiłek rodzinny (77 zł na dziecko do ukończenia 5 lat), 1 dodatek z tytułu
opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (po 400 zł na
dziecko), 1 dodatek z tytułu samotnego wychowania dziecka (po 170 zł na dziecko).
Łączna kwota zasiłków wraz z dodatkami (czyli przeciętna, miesięczna wysokość
wszystkich świadczeń, o które ubiega się ta rodzina) wynosi w tym przypadku:
(77x12/12)+(400x12/12)+(170x12/12) = 77 zł + 400 zł + 170 zł = 647 zł. Jest to
maksymalna kwota, o którą łączny dochód w rodzinie (tj. łączny dochód wszystkich
członków rodziny) może przekroczyć kryterium dochodowe.
4
Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń wynosi obecnie 574 zł na osobę
w rodzinie. Łączny dochód w rodzinie 2-osobowej nie może więc przekroczyć 1148 zł
miesięcznie (2 osoby x 574 zł).
Dochód tej rodziny na osobę w rodzinie wynosi 654 zł. Łączny dochód rodziny w tym
przypadku wynosi więc 1308 zł miesięcznie (2 osoby x 654 zł).
Kryterium dochodowe dotyczące łącznego dochodu w tej rodzinie zostało zatem
przekroczone o 160 zł (1308 zł – 1148 zł).
W obecnym systemie prawnym rodzina taka nie uzyskałaby prawa do zasiłku
rodzinnego oraz dodatków, w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego na
osobę w rodzinie. Proponowana zmiana spowoduje przyznanie prawa do zasiłku
rodzinnego oraz dodatków, lecz w wysokości pomniejszonej o kwotę przekroczenia
kryterium dochodowego przez całą rodzinę, czyli o 160 zł, stanowiącego część dochodu
otrzymywanego ponad kryterium dochodowe.
Z zastosowaniem zasady „złotówka za złotówkę” świadczenia będą zatem wypłacone
w wysokości różnicy między przysługującą kwotą świadczeń rodzinnych, tzw. „łączną
kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami” (647 zł), a wysokością dochodu
przekraczającego kryterium dochodowe (160 zł), czyli w wysokości 487 zł.
II.
Rodzina z trójką dzieci (w tym jedno z dzieci niepełnosprawne) ubiega się
o następujące świadczenia rodzinne: 3 zasiłki rodzinne (po 106 zł na dzieci

w wieku 5–18 lat), 3 jednorazowe dodatki z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
(po 100 zł, jednorazowo na dziecko), 1 dodatek z tytułu wychowywania dziecka
w rodzinie wielodzietnej (80 zł miesięcznie na trzecie dziecko), 1 dodatek z tytułu
kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (80 zł miesięcznie na dziecko
powyżej 5 roku życia), 2 dodatki z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza
miejscem zamieszkania (po 90 zł miesięcznie przez 10 miesięcy nauki szkolnej).
Łączna kwota zasiłków wraz z dodatkami (czyli przeciętna, miesięczna wysokość
wszystkich świadczeń, o które ubiega się ta rodzina) wynosi w tym przypadku:
(3x106x12/12)+(3x100/12)+(80x12/12)+(2x90x10/12) = 318 zł + 25 zł + 80 zł + 80 zł +
150zł = 653 zł. Jest to maksymalna kwota, o którą łączny dochód w rodzinie (tj. łączny
dochód wszystkich członków rodziny) może przekroczyć kryterium dochodowe.
5
Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń (w przypadku gdy w rodzinie jest
dziecko niepełnosprawne) wynosi obecnie 664 zł na osobę w rodzinie. Łączny dochód
w rodzinie 5-osobowej z dzieckiem niepełnosprawnym nie może więc przekroczyć
3320 zł miesięcznie (5 osób x 664 zł).
Dochód tej rodziny na osobę w rodzinie wynosi 669 zł. Łączny dochód rodziny w tym
przypadku wynosi więc 3345 zł miesięcznie (5 osób x 669 zł).
Kryterium dochodowe dotyczące łącznego dochodu w tej rodzinie zostało zatem
przekroczone o 25 zł (3345 zł – 3320 zł).
W poprzednim okresie zasiłkowym rodzina ta nie pobierała zasiłków rodzinnych
z powodu przekroczenia kryterium dochodowego. W obecnym systemie prawnym
rodzina ta także nie uzyskałaby prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków, w związku
z przekroczeniem kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Proponowana zmiana
spowoduje przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków, lecz w wysokości
pomniejszonej o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego przez całą rodzinę, czyli
o 25 zł, stanowiącego część dochodu otrzymywanego ponad kryterium dochodowe.
Z zastosowaniem zasady „złotówka za złotówkę” świadczenia będą zatem wypłacone
w wysokości różnicy między przysługującą kwotą świadczeń rodzinnych, tzw. „łączną
kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami” (653 zł), a wysokością dochodu
przekraczającego kryterium dochodowe (25 zł), czyli w wysokości 628 zł.
Problematyka regulowana w ustawie jest zgodna z przepisami prawa Unii Europejskiej
i nie podlega obowiązkowi przedstawienia właściwym instytucjom i organom Unii
Europejskiej.
Projekt ustawy nie podlega procedurze notyfikacji aktów prawnych, określonej
w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), gdyż nie zawiera przepisów technicznych.
Projekt został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum
Legislacji, zgodnie z § 52 ust. 1 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października
2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. poz. 979) oraz na stronie internetowej
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414,
6
z późn. zm.). Podczas prac nad projektem ustawy nie wpłynęły zgłoszenia
zainteresowania pracami nad tym projektem w trybie tej ustawy.
7